'In de afgelopen jaren is een taboe ontstaan op het beleggen in wapenbedrijven die betrokken zijn bij de productie van kern- of massavernietigingswapens, of wapens leveren aan regimes die weinig respect hebben voor mensenrechten en het oorlogsrecht', zegt Oudes. 'Helaas geldt dat voor bijna alle beursgenoteerde wapenbedrijven. Ik zie in Nederland nog weinig financiële instellingen die dat beleid hebben aangepast.'
Toch schiet de koers van veel grote Europese defensiebedrijven sinds de oorlog in Oekraïne weer omhoog. Oudes vermoedt dat dat vooral buitenlandse beleggers zijn. 'Dat zijn beleggers in landen die een iets minder ontwikkeld beleid hebben rondom beleggen in wapens.'
Recordhoogte
De wapenindustrie profiteert in ieder geval flink van de oorlog: de wereldwijde defensie-uitgaven stegen vorig jaar naar recordhoogte, naar 2240 miljard dollar, berekende het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI). Vooral in Europa werd fors meer uitgegeven aan defensie. SIPRI verwacht bovendien dat die Europese defensie-uitgaven in de komende jaren alleen maar verder toenemen.
Lees ook | Wereldwijde defensie-uitgaven tot recordhoogte
Daar plukken Europese defensie-bedrijven als het Duitse Rheinmetall en het Franse Thales de vruchten van en dat stuwt ook de koers omhoog. Het Zweedse Saab, voorheen vooral bekend van de sinds 2012 failliete autotak, ging tot enkele maanden voor de oorlog in Oekraïne gebukt onder afhakende investeerders. Begin februari, kort voordat Rusland Oekraïne binnenviel, schoot ook daar de koers omhoog.
'Beleggers zeiden: 'We zullen nooit in jullie investeren, jullie maken gevaarlijke producten'', vertelt ceo Micael Johansson tegen Bloomberg. 'Enkele weken later kwamen diezelfde investeerders daar van terug.'
Grootste aandeelhouder
Swedbank Robur, de grootste fondsbeheerder van Zweden, was in 2019 nog de op drie na grootste aandeelhouder van het defensiebedrijf. Krap twee jaar later had het al zijn aandelen in Saab verkocht. Sinds de oorlog in Oekraïne bouwt het fonds zijn aandelenportefeuille in Saab weer op. Swedbank Robur heeft inmiddels weer een belang van 5,2 procent in het defensiebedrijf.
‘'Saab is niet betrokken bij de productie van kernwapens, dat maakt voor veel financiële instellingen de weg vrij om wel te beleggen’
'Men houdt nog steeds rekening met de risico's van defensiebedrijven', zegt Oudes. 'Saab is, voor zover wij weten, niet betrokken bij de productie van kernwapens, dat maakt voor veel financiële instellingen de weg vrij om wel te beleggen in Saab.'
Lees ook | Westen bang voor implosie Rusland, 'waar komen kernwapens terecht?'
Toch is Saab niet volledig schoon, merkt Oudes op. 'Uit onze gegevens blijkt dat Saab wel degelijk wapens levert aan landen als bijvoorbeeld Saudi Arabië. Daar zouden beleggers een punt van moeten maken.'
Winstprikkel
Beleggen in wapens blijft riskant, zegt Oudes. 'Beleggers zijn vooral uit op dividend, dat geeft defensiebedrijven een extra winstprikkel. Dat maakt een een rijke oliestaat, zonder respect voor mensenrechten of het oorlogsrecht, een stuk aantrekkelijker om als klant aan te nemen, als zo'n land aanklopt.'
Lees ook | Macron: 'Europa moet klaar zijn om zichzelf te verdedigen tegen Rusland'