'VWS wees zeer recent nog test-aanbod Fenelab af'

Naar aanleiding van gedegen overleg met het ministerie van VWS heeft Fenelab een voorstel uitgebracht waarin het tegemoetkomt aan de krappe testcapaciteit in Nederland en waarin er volop ruimte is voor innovatie rondom de manier van testen.

Pieter Vos: 'Er bestaat een koppeling tussen monstername en testlocatie. Als je nu getest wil worden moet je de GGD bellen en word je overal in Nederland naartoe gestuurd om daar getest te worden. Die problematiek van schaarste en complexiteit is enorm. Wij hebben voorgesteld om met koeriers alle testlocaties leeg te rijden, de samples vervolgens naar één locatie te brengen, daar de eerste voorbehandeling te doen en vervolgens de monsters te verspreiden. Dat geheel was zó innovatief dat de overheid zei: 'dat past niet in ons huidige denkpatroon' en daardoor hebben we niet de ruimte gekregen en zijn de losse contracten gemaakt met de huidige labs van Fenelab. Maar die monsters gaan wél naar het buitenland.'

'Wij rijden al dertig jaar door Nederland om samples op te halen en naar één locatie te brengen en daar analyses uit te voeren . De Fenelab-laboratoria hebben hun mannetje gestaan in de BSE-crisis, in de Fipronil-crisis en meer recent ook met de PFAS. We hebben veel ervaring met het opzetten van grote logistieke operaties.'

SP: vreemde gang van zaken

SP-Kamerlid en voormalig huisarts Henk van Gerven noemt de gang van zaken 'heel bevreemdend'. Hij wijst er op dat dit dus al maanden speelt, dat ook niet duidelijk is hoe het verder ging met de gesignaleerde ondercapaciteit bij bloedbank Sanguin en dat ook de huisartsenlaboratoria van Saltro gezegd hebben te kunnen opschalen. 'Hoe kan het dan dat het allemaal zo vastloopt?'

'We zien een enorm gevaarlijke mix: oplopende besmettingen enerzijds en aan de andere kant een tekort aan testcapaciteit, dat moet onmiddellijk op orde komen anders loopt het helemaal uit de hand. Men had van meet af aan full speed aan het werk moeten gaan. We hebben kostbare tijd verspild in de zomer en we zitten nu met de gebakken peren.'

Eén loket testen op Covid-19

Sinds augustus is Fenelab in voortdurend overleg met het ministerie van VWS over de te krappe testcapaciteit op Covid-19 in Nederland. Fenelab heeft leden bereid gevonden om de helpende hand toe te steken. Dankzij deze hulpvaardigheid is een consortium gevormd dat als één loket - namens meer dan tien laboratoria in Nederland - fungeert voor het verwerken van de zo noodzakelijke Covid-19 testen.

Vijf scenario’s

Het Fenelab-aanbod aan de regering behelst 5 scenario’s. Scenario 1 is het oplossen van de huidige noodsituatie. Het betreft het creëren van extra testcapaciteit om snel op te kunnen schalen. Er wordt gestart met 8.000 tests per dag en dat loopt op naar maximaal 20.000 tests per dag over enkele maanden. Deze capaciteit wordt beschikbaar gesteld door laboratoria die een mooi netwerk vormen door heel Nederland. Deze extra testcapaciteit is daarmee niet gevoelig voor buitenlandse ontwikkelingen.

Scenario 2 is het volledig centraliseren van alle beschikbare testcapaciteit. Dus niet alleen die van de Fenelab-laboratoria, maar van alle testcapaciteit die nu en binnenkort beschikbaar is en komt. Intelligent anticiperen, testen en traceren Het huidige beleid van testen door de GGD onder coördinatie van het RIVM staat op grote schaal anticiperend testen in de weg.

Luister terug | GGD, RIVM en Sanquin gaan vier keer zoveel testen

In feite is het precisie-instrument (PCR-testen op swabs) dat nu gehanteerd wordt, hoe wenselijk ook in normale omstandigheden, te tijdrovend om op grote schaal ingezet te worden. Belangrijker is het om de verschillen in infectiegraad voortijdig te signaleren, wat goed kan gebeuren door minder precieze virale tests in te zetten, die snel en effectief op locatie afgenomen kunnen worden.

Intelligent testen

Scenario 3 betreft het monitoring plan van intelligent testen en opvolgen. Uitgangspunt is het testen op Covid-19 van personen in grote instellingen om brandhaarden snel te ontdekken en daarop te kunnen handelen. Scenario 4 is het snelle thuistestplan. Met behulp van innovatieve technieken kunnen mensen zelf thuis het monster maken en naar het laboratorium zenden. Dat ontlast de teststraten, die nu onder zware druk staan.

Luister terug | Outbreak Management Team niet meer van deze tijd

Tenslotte het langetermijnscenario 5 waarbij nagedacht wordt over de toekomstige inrichting van de laboratoriumcapaciteit in Nederland. Doel is om te voorkomen dat er weer een noodsituatie ontstaat bij toekomstige uitbraken van pandemieën, zoals nu in het geval is bij het coronavirus.

Ministerie ontkent afwijzing

Wij hebben uiteraard om reactie van het ministerie van VWS gevraagd. Het ministerie beweert dat het voorstel van Fenelab niet is afgewezen. 'Fenelab heeft een plan gemaakt waarbij het als een soort tussenpersoon fungeert. Daar zitten wel elementen in die we nader bekijken of laten uitwerken, maar we kiezen er vooralsnog voor om met leden rechtstreeks contracten af te sluiten.' Dat zou VWS ook al met drie Fenelab-leden hebben gedaan.

Kamer aarzelt

Politiek verslaggever Sophie van Leeuwen vroeg het ministerie om een reactie, dat zegt rechtstreeks zaken te willen doen met die laboratoria. 'In andere landen als Denemarken gebeurt dit wel. Dit plan van de branche past blijkbaar niet in de organisatie.' Van Leeuwen proeft op het Binnenhof kritiek op de nieuwe maatregelen: 'Het kabinet aarzelt. Kiezen voor economische schade op de korte termijn, een beperktere lockdown, of ook zoals in andere landen om tien uur dicht. Of voor de langere termijn. Daar gaat zeker druk op komen vandaag in het kamerdebat.'