'Marktmechanisme in de zorg is op zijn retour'

Over de ontwikkeling van de zorg op langere termijn is Helder zeker niet positief gestemd. Het geld is het probleem niet, maar de personele tekorten zullen over tien jaar zo groot zijn dat het huidige zorgpeil niet meer bereikt kan worden. 'We hebben nu zo'n 120.000 verpleeghuisplaatsen nodig en over tien jaar zijn dat er 180.000. We komen nu al 50.000 mensen in de arbeidsmarkt tekort, doordat het aantal jongere mensen op de arbeidsmarkt er gewoon niet is.'

Luister terug | Ontmoet Pepper, de onderwijzende thuisrobot

Ook al red je het om tegen 2030 voldoende geld vrij te maken om de zorg te bekostigen, het personeelstekort is een onoverkomelijk probleem. 'We noemen het ook een zorgkloof: je ziet hoe de zorgvraag stijgt en hoe de bevolking zich ontwikkelt als we op dezelfde manier doorgaan. We kunnen een stuk van die kloof dichten met onder meer zorgrobots, al klinkt dat wat erg klinisch. Je kunt die zorgrobots overigens ook heel persoonlijk maken.'

Vaccinvoordringers

Het kabinet is medeverantwoordelijk voor het ontstaan van vaccinvoordringers in de afgelopen dagen, zegt Helder. De ruime definitie voor 'zorgmedewerker' biedt te veel ruimte voor de groep mensen die ten onrechte gebruikmaakte van de eerste lichting coronavaccins. Binnen zorgorganisaties zelf is er weinig ruimte voor onduidelijkheid: 'Het zijn echt de zorgmedewerkers en de mensen die hen ontlasten die in de eerste ring gevaccineerd moeten worden.'

Lees ook | Niet-besmettelijke patiënten eerder naar huis

Dat biedt ook de garantie dat ouderen beschermd worden, zegt Helder Dat de Gezondheidsraad al maanden pleit voor ouderen bepleit bij vaccinaties is begrijpelijk maar ze snapt evenzeer dat er logistieke redenen waren om een andere keuze te maken. 'Het probleem zat hem in de logistiek van het Pfizer-vaccin, dat niet op een andere manier georganiseerd kon worden dan via grootschalige prikcentra. Daarom krijgen de medewerkers in de zorg nu voorrang.'

En hoewel dat een logische strategie is, is het goed dat er gezocht blijft worden naar een tussenvorm, waarin ook de cliënten sneller worden gevaccineerd. 'Het gaat ook om spillage: we willen geen enkel vaccin verspillen. Het risico dat je vaccins ongebruikt laat omdat ze niet meer bevroren zijn is ook een reëel argument. Je wilt gewoon super voorzichtig zijn met de eerste 408.000 doses vaccin. Maar we blijven, zoals tijdens de hele crisis, zoeken naar andere opties.'

Luister terug | Vertrouwen zorgpersoneel flink geschaad

Bij zorgmedewerkers is de vaccinatiebereidheid inmiddels veel groter dan bij de griepprik, en datzelfde geldt voor de mantelzorgers. Toch maakt Helder zich zorgen over de positie van kwetsbare cliënten en medewerkers daar direct omheen. 'Er melden zich heel veel groepen die menen dat ze prioriteit hebben, maar we moeten het niet verder laten afkalven. We moeten heel duidelijk zelf een positie blijven innemen.'

Verstandelijke beperking

Wat bij Helder best hard binnenkwam, was het gebrek aan belangstelling voor haar sector. 'Wat ikzelf tekenend vond was dat de ziekenhuis-zorghelden op oudejaarsavond door Youp van 't Hek in het zonnetje werden gezet. Daar zit geen held van de ouderenzorg bij, terwijl er 400.000 mensen in onze sector werken. En dan geldt het ook nog voor de langdurige zorg voor mensen met een verstandelijke beperking.

Luister terug | 25 procent meer verzuim in de zorg verwacht

Zorgen over Engelse variant

Of een avondklok nog tot het instrumentarium van het kabinet behoort is nog niet duidelijk, maar we kunnen ons maar beter voorbereiden op een somber scenario, zegt Helder. 'Je kunt het zelf beredeneren: we zijn bezorgd over die Engelse variant, we zijn bezorgd over de overbelasting van het zorgsysteem en de vaccins hebben nog niet het effect dat ze moeten hebben. Dus zo moeilijk is het niet om te bedenken dat Nederland vanavond in ieder geval niet verder opengaat.'