De Verenigde Staten bleken gisteren voorstander van het vrijgeven van de patenten. Door deze tijdelijk op te heffen kunnen arme landen makkelijker zelf vaccins maken voor hun inwoners, is de achterliggende gedachte. Het is nu wachten op de goedkeuring van de andere 163 leden van de Wereldhandelsorganisatie. Ook de EU leek de deur op een kier te zetten voor het vrijgeven van de patenten maakte Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, eerder vandaag bekend.
Ellen ’t Hoen, directeur Medicines Law & Policy aan de Universiteit Groningen, vertelt wat er in dat geval precies zou worden vrijgegeven. 'Landen kunnen gedurende de pandemie de bescherming van intellectuele eigendom, waaronder octrooien, tijdelijk uitzetten. En dan hoeven bedrijven die geneesmiddelen willen maken voor Covid-19 waar octrooien op rusten, zich daar geen zorgen over te maken.'
Meer dan alleen toegang tot intellectueel eigendom
Het is volgens 't Hoen niet zo dat ze dan alleen het recept krijgen voor de coronavaccins. 'Daar maak ik een onderscheid tussen geneesmiddelen en vaccins. Voor de vaccins is het belangrijk dat er geen intellectuele eigendombarrières zijn. Maar als je een vaccin wilt namaken, heb je meer nodig dan alleen toegang tot intellectuele eigendom. Je hebt dan ook de kennis en kunde nodig.'
Luister ook | 'Patent op vaccin is nog lang geen kant-en-klaar recept'
Nadat bekend werd dat de Verenigde Staten openstaan voor het vrijgeven van de patenten op coronavaccins, kon een reactie vanuit de EU niet uitblijven. 'Ze voelen de druk. Ze kijken er al enige tijd naar natuurlijk. Want dat voorstel ligt al vanaf oktober op tafel. Dus van de reactie: 'we gaan ernaar kijken' ben ik niet erg onder de indruk. Het is tijd dat de Europese Unie ook stappen onderneemt. Ze hebben erg veel geld uitgegeven aan de ontwikkeling van die vaccins. Dat werd gedaan met de belofte dat deze vaccins gemeengoed zouden zijn. Daar is nog niks van terechtgekomen.'
Gewicht in de schaal
Mark Jolink, octrooigemachtigde bij octrooibureau EP&C, verwachtte vanochtend al niet dat dit voorstel zomaar wordt overgenomen door de andere landen. 'Er zijn heel veel landen bij betrokken, de VS kan dit niet alleen beslissen. Maar het legt natuurlijk wel gewicht in de schaal. De andere landen hebben eigen stemrecht. We hebben eerder gezien dat de EU, het Verenigd Koninkrijk, Japan, Zwitserland, Brazilië en Noorwegen zeker niet op deze lijn zitten. Dus het is afwachten hoe dit zich gaat uitspelen.'
Luister ook | Door corona is Biden een held geworden
Het vrijgeven van patenten zou slecht nieuws betekenen voor bedrijven die hiermee hun geld verdienen. 'Patenten zijn een belangrijke stimulans om tot innovatie te komen. Dus dit is nogal wat.'
Geen pannenkoeken bakken
Jolink denkt dat het vrijgeven van patenten niet gaat zorgen voor een verhoging van de productiecapaciteit. 'Er wordt al veel samenwerking gezocht tussen de farmaceutische bedrijven. Maar het is geen pannenkoeken bakken. De beperkende factor lijkt te zitten in het vinden van productiebedrijven. Ik heb nog geen berichten gezien van productiebedrijven die zijn aangelopen tegen een patent.'
Luister ook | Britten testen met derde coronaprik
Volgens Gerard Schouw van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen zet het vrijgeven van patenten voor coronavaccins wereldwijd geen zoden aan de dijk en kan het zelfs averechts werken. 'Het knelpunt voor het opschalen van productie is het vinden van veilige productiecapaciteit. Snelle uitbreiding van bestaande productiecapaciteit bij ervaren vaccinproducenten werkt sneller en geeft de samenleving betere garanties voor kwaliteit.'