Luister terug | Coronapaspoort mogelijk ook na zomer nodig
Volgens de stichting Privacy First en de privacyjuristen waar BNR mee sprak, gaat er grote politieke druk en tijdsdruk schuil achter de ontwikkeling van het digitale paspoort. ‘Het risico op het gebied van privacy wordt hierdoor groot’, zegt Peter Kager van ICTRecht, een adviesbureau gespecialiseerd in privacyrecht. De centrale database voor alle vaccinatiegegevens die door het RIVM wordt beheerd, zorgt bij Kager voor bezorgdheid.
Wilmar Hendriks van Privacy First deelt Kagers bezorgdheid: ‘Onnodig veel gegevens op één plek, waarbij alles onder tijdsdruk wordt ontwikkeld. Dat brengt heel veel risico’s met zich mee. Die tijdsdruk kan namelijk zorgen voor onnauwkeurigheid, iets wat zeer onwenselijk is’.
Volgens de privacydeskundigen is het gele vaccinatieboekje een veel minder risicovol alternatief dan het digitale paspoort, omdat in de digitale variant veel persoonsgegevens worden verwerkt. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, erkent het gele boekje echter niet als vaccinatiebewijs. Het zou te fraudegevoelig zijn.
Luister terug | Hoop op snelle Europese regels rond coronapas
PvdA: gebruik óók het gele boekje
PvdA-Kamerlid Attje Kuiken laat in een reactie aan BNR weten al langer voorstander te zijn van het gele vaccinatieboekje: ‘Ik zou het heel goed vinden dat er ook een veel simpeler en niet hackbaar bewijs komt. Het is wereldwijd erkend, ingesteld voor de gele koorts, maar gewoonte geworden om er ook allerlei andere vaccinaties in te zetten. Dus ik zie geen enkele reden waarom niet ook het coronavaccin daaraan toegevoegd zou kunnen worden. Het is bovendien ook goed leesbaar in landen waar ze niet met QR-codes werken.’ Kuiken gaat er bij minister De Jonge nogmaals op aandringen om het gele boekje beschikbaar te maken als geldig coronapaspoort.
AVG
Maar privacydeskundigen merken op dat het ministerie dat volgens de wet moet onderbouwen met feiten. Hendriks: ‘Dat staat ook in het ‘proportionaliteitsbeginsel’ van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG): als er een alternatief is dat minder privacyrisico met zich meebrengt, dan moet dat alternatief gevolgd worden en de optie met meer risico’s mag bij wet dan niet worden gebruikt. Gegevens zijn actueler en veiliger in de bron, dan in een grote nationale verzamelbak.’
‘Opties die gemakkelijker of praktischer worden gevonden, mogen om die redenen geen voorkeur krijgen’, zegt Hendriks. ‘Ook niet met een volgende spoedwet’. Omdat de gegevens digitaal toegankelijk zijn voor iedereen met een QR-scanner en dit centraal wordt opgeslagen, vragen de experts zich af of dit wel veilig is. ‘Het is juist extra fraudegevoelig’, zegt Hendriks.
Digitaal coronapaspoort: vrijwillig?
Omdat het Ministerie geen alternatief erkent op het gebied van een vaccinatiepaspoort, is ook de vraag of het dan wel echt vrijwillig is, om toestemming te geven voor het verwerken van persoonsgegevens in een centrale database. ‘Als je dit namelijk weigert, heb je geen digitaal paspoort, wat een belemmering vormt’, zegt Hendriks. ‘De AVG is hierin best duidelijk: Toestemming mag niet worden geacht vrijelijk te zijn verleend, indien de betrokkene geen echte of vrije keuze heeft of zijn toestemming niet kan weigeren of intrekken zonder nadelige gevolgen.’
Stichting Privacy First sluit een rechtsgang niet uit. Zo lopen er ook nog zaken rond het UBO-register, waar hoger beroep en het Europees Hof tot meer duidelijkheid over grenzen aan privacy moeten bieden.
Reactie VWS
Een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport laat aan BNR weten dat er een afweging is gemaakt tussen privacy en fraudegevoeligheid: 'Het is best aannemelijk dat een papieren vaccinatie-verklaring leidt tot lager risico op opslaan van gegevens aan de zijde van de controleur. Tegelijkertijd biedt de QR-code meer zekerheid tegen vervalsing. Met het gebruik van het gele boekje worden dezelfde gegevens getoond. Het verschil met het analoge gele boekje is dus beperkt. Naast een vaccinatiebewijs biedt het DCC ook de mogelijkheid om een negatieve testverklaring of een herstelbewijs te uploaden.'
