De QR-codes kunnen worden gebruikt om aan te tonen dat iemand volledig tegen het coronavirus is gevaccineerd, of negatief is getest. Daarmee kan bijvoorbeeld toegang worden verkregen tot voetbalwedstrijden en andere evenementen en kan een QR-code vereist zijn voor reizen binnen de EU.
Het moment dat we afscheid van dat systeem kunnen nemen is nog niet nabij, denkt Louis Kroes, hoogleraar klinische virologie aan het LUMC. ‘Naar mijn idee zal het bepaald worden door de komende winter: als de vaccinatiegraad de zorgbelasting beheersbaar maakt, zijn wij in principe veilig en kan deze bewaking minder nadrukkelijk worden’.
‘Dit is echter nog niet bekend', stelt Kroes. 'Evenmin is bekend wat overheden of adviseurs als 'beheersbaar' accepteren. Mocht deze winter goed doorstaan worden, dan zal voor de volgende zomer het beleid een stuk relaxter kunnen zijn en meer naar de eigen verantwoordelijkheid verlegd worden.’
Viroloog Ab Osterhaus stelt eveneens dat het snel opheffen van het systeem met QR-codes geen optie is: ‘De realiteit zal zijn dat we er nog wel even aan vastzitten. Maar op een gegeven moment, als de vaccinatiegraad het toelaat, laat je het los. Het mooiste middel is als we straks op een vaccinatiegraad van 90 procent zitten.’
Tot die tijd vindt Osterhaus het een goed idee om gevaccineerde mensen op basis van een QR-code privileges te verschaffen. ‘Dat is ook helemaal niet zo gek. Ik heb nog nooit iemand horen protesteren tegen het meenemen van het gele boekje op een verre reis. QR-codes zijn een weg uit de crisis.’
Winter is potentiële bottleneck
Ook Immunoloog Ger Rijkers verwacht dat het nog wel even kan duren voor we toekunnen naar een maatschappij zonder QR-codes: ‘Het aantal besmettingen moet dan al een flinke tijd stabiel laag zijn. De winter is een potentiële bottleneck, dus misschien is het beter om naar de lente te kijken.’
‘Ik denk dat we komend najaar zullen zien wat de uiteindelijke vaccinatiegraad wordt’, zegt Rijkers. ‘Dan zouden we aan het einde van de winter, liefst aan het begin van de lente, kunnen gaan nadenken over het afschaffen van het binnenlands gebruik van de QR-code. Maar ik voorzie wel dat de QR-code zal blijven bestaan voor reizen.’
Frits Rosendaal, hoogleraar klinische epidemiologie aan het LUMC, denkt dat het verstandig is om terug te vallen op de ‘oude routekaart’: ‘Loslaten als we groen zijn, en aanscherpen als we donkerder kleuren. Met vaccineren zijn we nog lang niet klaar, dus daar moeten we sowieso nog op wachten. Dan kom je, als je niet overvallen wil worden door een winterpiek, uit bij het einde van dit jaar.’
'Verkeerde keuzes'
Bert Mulder, arts-microbioloog en lid van het Red Team, denkt dat het voorlopig niet te zeggen is hoe lang ons land nog vast zal zitten aan de QR-codes, ‘omdat Nederland voortdurend de verkeerde strategische keuzes maakt’.
Mulder stelt dat Nederland voorlopig nog niet eens zo ver is om het systeem op een zinvolle manier toe te passen: ‘Als we steeds de besmettingen te hoog laten oplopen, hebben we voorlopig weinig aan testen voor toegang en QR-codes. In Duitsland wordt het wel al gewoon toegepast, terwijl dit in Nederland op de lange baan is geschoven en de commerciële labs er ook nog eens gewoon voor worden doorbetaald.’
IC-baas Diederik Gommers laat weten dat het OMT, waarvan hij deel uitmaakt, zich de komende tijd buigt over het gebruik van QR-codes. Ook OMT-lid en microbioloog Jan Kluytmans verwacht de komende weken meer duidelijkheid over het onderwerp.
'Tweede Kamer kan dit stopzetten'
Een woordvoerster van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zegt dat het QR-codes alleen wil blijven gebruiken als het iets toevoegt. ‘Zoals het nu bijvoorbeeld een manier is om meer mensen tot voetbalstadions toe te laten. De afspraak met de Tweede Kamer is ook dat we het alleen om die reden gebruiken. Zodra de Kamer idee heeft dat we daar te ver in gaan, dan kan dat ook worden stopgezet.‘
Wanneer de QR-codes dan precies kunnen verdwijnen, weet het ministerie nog niet: ‘Je kan dat niet zo hard zeggen. Deze crisis wijst steeds uit dat veel onzeker is en weinig te voorspellen. Je weet bijvoorbeeld niet wat voor varianten er op duiken.' Wel verwacht het ministerie dat er steeds meer afgeschaald zal worden, naar gelang de besmettingen dalen en de druk op de zorg afneemt.
Of dat -zoals deskundigen voorspellen- pas na de winter zal zijn, kan de woordvoerster niet zeggen. ‘Wel bereiden we ons voor op een periode waarin we toegangsbewijzen nog nodig zullen hebben. We gaan geen dingen aftuigen, zodat de infrastructuur staat. Dat kan een hoop schelen voor ondernemers die omzet willen draaien en mensen die een evenement willen bezoeken.’