Klinisch farmacoloog Koos Dijkstra van het UMC Amsterdam stelt dat antivirale middelen een grote verlichting kunnen bieden voor de ziekenhuizen en de ic’s. Antivirale middelen kunnen worden ingezet in de vroege fase van een coronabesmetting, om zo te voorkomen dat mensen ernstig ziek worden. Wat Dijkstra betreft moet het kabinet vol inzetten op deze medicatie. ‘Deze middelen moeten een grote rol gaan spelen bij de bestrijding van het virus.’
Focus op vaccineren
'De focus lag heel erg op vaccineren, maar de afgelopen periode waren er ontzettend veel tekorten aan geneesmiddelen', zegt Dijkstra. 'Ik vond dat dat niet hoog genoeg op de agenda stond. Tot heden hebben we alleen geneesmiddelen die het immuunsysteem dempen, patiënten die besmet zijn overlijden niet door het virus zelf, maar door een overreactie van het immuunsysteem. Dat rem je.'
'Bij de EMA zijn verschillende geneesmiddelen 'under review', eentje is echt een virusremmer die ervoor zorgt dat het virus zich niet kan vermenigvuldigen in het lichaam', aldus Dijkstra. 'En andere middelen die voorkomen dat je besmet raakt en die het immuunsysteem helpen het virus op te ruimen. Veelbelovende geneesmiddelen waarvan een al beschikbaar is gemaakt, die wordt nu al gegeven aan een selecte groep patiënten die geen immuunsysteem hebben. Dat zouden we kunnen uitbreiden.'
Binnenkort nieuwe medicijnen op de markt
Volgens Peter Bertens van de Vereniging voor Innovatieve Geneesmiddelen doet de EMA haar best om al die data te beoordelen. 'Dus we krijgen zo dadelijk een aantal geneesmiddelen die in alle landen van Europa beschikbaar gaan komen. Daar kan dan zo veel druk komen op de beperkte hoeveelheid geneesmiddelen dat het problematisch wordt om genoeg te krijgen in dit land. En dat moeten we zien te voorkomen'.
Bertens had gehoopt dat de minister al een inkoopplan zou hebben, maar het plan is er nog niet. 'Maar die geneesmiddelen komen er wel binnen enkele weken aan'.
Volgens beleidssecretaris Anthony Stigter van VNO-NCW staan landen 'in de rij' om nieuwe medicijnen aan te schaffen. 'De VS heeft in juni al de eerste contracten afgesloten, in Europa loopt een gemeenschappelijke inkoop waar Nederland ook aan meedoet. Nederland heeft sinds kort ook de eerste reserveringen geplaatst, dus we zijn heel blij dat Nederland een been bijtrekt.'
Volgens Stigter is aanschaffen alleen echter niet genoeg, maar moet ook de zorg erop ingericht worden en moeten huisartsen voorbereid worden. 'De voorbereidingen worden nu volop getroffen. Ik hoop dat we kort na de jaarwisseling naast de vaccinaties dit soort medicaties ook kunnen gaan inzetten om kwetsbare mensen te beschermen.'
Hoogleraar Global Health Economics Maarten Postma van de UMCG & RUG denkt, net als Koos Dijkstra, dat het kabinet nu te veel focust op vaccineren alleen. Hoewel dit volgens Postma het belangrijkst is en blijft, stelt hij dat er inmiddels ook meer nadruk moet komen te liggen op behandelingen van ziekte na een coronabesmetting. Nederland kijkt te veel naar het kostenplaatje, vindt Postma. 'Hierdoor kan een medicijn dat op wetenschappelijke gronden is goedgekeurd, maar niet als kosteneffectief wordt gezien, alsnog worden weggewuifd. Dit vormt een forse tweede horde in de aanschaf van medicijnen'.
Niet evenwichtig
Voor die afweging is wat te zeggen, vindt Postma, maar in een pandemie zou je hiermee volgens hem wat soepeler om moeten gaan. 'Sneller zeggen: ‘we doen het wel.’' Hij denkt bovendien dat de afweging tussen het economische aspect en het gezondheidsaspect niet helemaal in evenwicht is.
Dijkstra sluit zich daarbij aan. 'De discussie over het economische aspect is belangrijk, maar is vaak centenwerk. En dat terwijl de gezondheidswinst bij implementatie van de medicatie, vele malen groter is. Bovendien kosten ziekenhuisopnames meer geld', stelt hij.
Ook vindt Dijkstra de Nederlandse procedure nu te omslachtig. 'Als de EMA het goedkeurt, dan moeten we in Nederland het medicijn ook gelijk kunnen implementeren.' Niet alleen de drempels voor de implementatie moeten lager, ook moet er, bij goedkeuring, direct onderzocht worden of de geneesmiddelen op korte termijn ook thuis ingenomen kunnen worden. 'Voor een medicijn dat moet worden toegediend via een infuus, moeten mensen naar het ziekenhuis of de Spoedeisende Hulp. Het zou mooi zijn als mensen dit op termijn ook zelf thuis kunnen toedienen.'