'Goede voorbereiding op nieuwe pandemie van groot belang'

Volgens Koopmans hebben we op dit moment nog te maken met een pandemie die extreem is, het coronavirus. 'We merken hoe lastig het is om hiermee om te gaan. Daarvan moeten we van alles leren en dat gaat ook gebeuren.' Maar het is volgens de viroloog ook belangrijk om vooruit te blikken naar wat er mogelijk nog aankomt en naar hoe we een volgende keer beter en eerder kunnen waarschuwen, aldus Koopmans.

Luister ook | OMT: Geen bezwaar tegen versoepelingen

Versoepelen

Het punt van aanpak is volgens Koopmans bijvoorbeeld dat er nu wordt gediscussieerd over versoepelen, maar dat er niet wordt gekeken naar hoe dat geleidelijk kan. 'Het is natuurlijk nodig om het te hebben over versoepelen, maar het is goed om daarbij de vraag te stellen of dat wel kan, en om rekening te houden met wat er mogelijk nog aan zit te komen.' Dat niet doen brengt volgens haar risico's met zich mee. 'Als nu alles in één keer losgelaten wordt, en in de winter is weer wat extra's nodig, is het de vraag of dat nog op tijd lukt. En of de maatschappij nog mee wil doen.'

Luister ook | Kabinet debatteert over corona, veiligheidsberaad eist concreet plan

Bij het vooruitkijken noemt Koopmans ook dat het belangrijk is om mee te nemen dat de vogelgriep een verandering heeft doorgemaakt in de afgelopen jaren. 'Dat is niet meteen een dreiging, maar wel een enorme verandering. We weten dat vanuit dit soort virussen ook soms nieuwe menselijke virussen ontstaan. Het is belangrijk om daar op tijd bij te zijn en om daar wat aan te doen.'

Koopmans is ook initiatiefnemer van het Pandemic & Disaster Preparedness Center, dat is opgezet door het Erasmus MC, de Technische Universiteit Delft en de Erasmus Universiteit Rotterdam om de samenleving voor te bereiden op toekomstige pandemieën en rampen. 'Voorkomen is beter dan genezen. Al weet ik niet of helemaal voorkomen mogelijk is.' Wel is er volgens haar meer duidelijk over waarom de virusuitbraken vaker ontstaan. 'Dat heeft te maken met interacties tussen mens, dier en de natuur.'

Luister ook | Vogelgriep grijpt om zich heen: 'We moeten waakzaam zijn'

In praktijk kan het volgens de viroloog nog best ingewikkeld zijn om virussen beter te voorspellen en op te sporen. 'De juiste aanpak daarvoor moet de WHO nu gaan bedenken. Het kan bijvoorbeeld door te kijken naar gebieden waar veel is veranderd, zoals gebieden waar veel woud ontgonnen is of op de plek waar een dierhouderij flink is uitgebreid. Dat zijn plekken waar nieuw risico voor een infectie kan ontstaan.'

'Disease X'

Op de pandemische dreigingslijst staan onder meer Ebola, Marburg en Zika. Maar onderaan de lijst staat ook de mysterieuze ‘Disease X’. 'Dat is een nog onbekende ziekte die ergens begint te sudderen zonder dat het opgepikt wordt.' Het moet aansporen tot nadenken over het ontdekken van een virus. Koopmans verwijst naar hoe in Wuhan het coronavirus is opgespoord. 'Artsen kwamen in een traditioneel medisch ziekenhuis iets geks tegen en dat stuurden zij door naar een laboratorium. Bepaalde technieken kunnen alles in kaart brengen. Maar tegenwoordig worden die nog niet zoveel gebruikt voor dit soort doeleneinden. Op die manier is daar in korte tijd de oorzaak van het coronavirus opgespoord.'

Luister ook |Europa gaat voor één uniform corona-reisbewijs

De viroloog snapt dat mensen nu even klaar zijn met het bezig zijn met een nieuwe pandemie. 'Dat hoort er ook eventjes bij. Maar daarna moeten we wel weer in gesprek. De crisis heeft zwakheden in het systeem blootgelegd. En we moeten gaan kijken hoe we dit een volgende keer beter gezamenlijk kunnen aanpakken', zegt Koopmans.

Luister ook | Pandemische paraatheid | Wim van der Poel