‘Ik zou geen enkel argument kunnen verzinnen waarom Nederland zo traag is’, aldus Nicole Hunfeld, vicevoorzitter van apothekersorganisatie KNMP. ‘We lopen achter op andere landen, want Nederland komt maar niet over de brug. De onderhandelingen zijn al maanden bezig. En dat terwijl het medicijn mensen die bijvoorbeeld een orgaantransplantatie hebben ondergaan, echt veel lucht kan geven. Voor die mensen is er verder niets. Zij zitten nu nog steeds veel binnen, en dragen nog steeds een mondkapje, uit angst om ernstig ziek te worden. Paxlovid kan ervoor zorgen dat deze mensen minder ernstig ziek worden bij besmetting. Het moet gewoon zo snel mogelijk beschikbaar zijn.’
Ook Koos Dijkstra, klinisch farmacoloog van het UMC Amsterdam, vindt het vervelend dat het middel in Nederland zo lang op zich laat wachten. ‘Als het is goedgekeurd door de EMA, mag je het bestellen en toedienen. Dan hangt het dus meestal alleen nog af van de economische kant. Nederland is altijd koploper in Europa om de laagste prijs te onderhandelen, maar dat betekent ook dat je langer op het middel moet wachten. Of het komt helemaal niet beschikbaar. Ik zou dit medicijn het liefst morgen al inzetten voor de patiënten die hier de meeste baat bij hebben.’
In januari goedgekeurd
Het middel werd in januari dit jaar al goedgekeurd door het Europees Medicijn-Agentschap (EMA). Sindsdien hebben meerdere Europese landen de coronapil van Pfizer aangeschaft. In België zijn er al zo'n 900 behandelingen met het medicijn gegeven. Andere landen die het medicijn verstrekken zijn Frankrijk, Spanje, Oostenrijk, Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland, laat Pfizer weten. Ook in de Verenigde Staten, Canada en Israël kunnen patiënten de medicatie verkrijgen. Zo kreeg ook Joe Biden het middel onlangs voorgeschreven nadat hij besmet was geraakt met het coronavirus.
Urgentie niet gevoeld
Op dit moment leidt het aantal coronabesmettingen nog niet tot overmatig veel ziekenhuisopnames. Hierdoor lijkt de urgentie om te handelen even weg, zo stellen de experts die BNR sprak. Desondanks zien zij alle reden om dit middel zo snel mogelijk aan te schaffen. ‘Bij een gevreesde nieuwe opleving van het coronavirus in het najaar, zou vroege medicatie wel eens nog relevanter kunnen worden’, laat viroloog Ab Osterhaus weten. ‘Het kan dan namelijk zo zijn dat meer mensen, vooral in de inmiddels bekende risicogroepen, weer ernstiger ziek worden. Bovendien weten we ook nog niet of de dan beschikbare vaccins hen voldoende zullen kunnen beschermen.’
JA21-Kamerlid Nicki Pouw-Verweij vindt het normaal gesproken goed dat Nederland onderhandelt over de prijs van medicijnen. 'Maar in dit geval gaat die vlieger niet op. Dit middel lijkt te kunnen bijdragen aan het beschermen van kwetsbaren. Dat moet, zeker nu de vaccinbescherming daalt, de hoogste prioriteit zijn.' Pouw-Verweij noemt het dan ook bizar dat de overheid wel bereid is via een permanente coronawet allerlei ingrijpende maatregelen te nemen, maar niet voldoende investeert in een medicijn voor een kwetsbare groep mensen. 'Het past in het patroon van het ministerie van VWS tijdens deze pandemie: telkens de urgentie nét te laat voelen waardoor de effecten niet meer te remmen zijn en dan doen alsof hele ingrijpende maatregelen onvermijdelijk waren.'
Aankooproutes
Het coronamedicijn van Pfizer kan via drie verschillende routes worden ingekocht door Nederland. Op Europees niveau, bilateraal, of via het zogenaamde geneesmiddelenvergoeddingssysteem (GVS). Hierbij onderzoekt het Nederlands Zorginstituut of een middel in het basispakket kan worden opgenomen, waarna apotheken en ziekenhuizen het middel zelf aanschaffen.
Nederland heeft zich aangesloten bij de Europese inkoopprocedure, en probeert de pil via het GVS in het basispakket te krijgen. Toen bekend werd dat de Europese onderhandelingen langer zouden duren dan verwacht, nam het ministerie bilateraal contact op met Pfizer, zo laat een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid weten. Van een rechtstreekse aankoop zag het ministerie uiteindelijk af, omdat ‘de firma aangaf niet te kunnen bewegen op punten die voor het ministerie van doorslaggevend belang waren’, aldus de woordvoerder. Het ministerie besloot toen verder deel te nemen aan de Europese inkoopprocedure, ‘in de overtuiging dat gezamenlijk een beter resultaat behaald kon worden.’ Daarover zegt het ministerie dat er intussen vorderingen zijn geboekt. Andere landen besloten echter een directe overeenkomst aan te gaan met Pfizer, waardoor zij het middel al maanden beschikbaar hebben.
Pfizer geeft aan het ministerie alle drie de mogelijkheden voor inkoop te hebben aangeboden. In een heleboel Europese landen is het middel al beschikbaar, omdat die landen wél een bilaterale overeenkomst met Pfizer zijn aangegaan. ‘Het ministerie van VWS heeft gezegd die route niet te willen bewandelen, en in plaats daarvan mee te doen met de Europese inkoopprocedure, en de GVS. Er is door het ministerie nooit een directe bilaterale overeenkomst aangevraagd’, aldus een woordvoerder.
Het Zorginstituut onderzoekt op dit moment nog of de coronapil kan worden opgenomen in het basispakket. Hierbij kijkt de instantie vooral naar de kosteneffectiviteit van het middel. Dit onderzoek laat naar verwachting ook nog een tijd op zich wachten. Wat het ministerie betreft moet het proces ‘zo snel als mogelijk’ worden afgerond.