Knot meent niet dat je van de ene op de andere dag moet stoppen, maar het moet wel snel. 'Er is één voorbeeld in de wereld van de afbouw van een dergelijk programma en dat is de Federal Reserve. Zij hebben het in maandelijkse stappen met 10 miljard gedaan. Ik wil niet zeggen dat we dat voorbeeld moeten volgen, maar het geeft wel aan dat het gewoon mogelijk is, met een beperkte impact op de financiële markten.'
De ECB koopt nu nog voor 60 miljard euro per maand aan obligaties om de economie te stimuleren.
Aflossingsvrije hypotheken
En er ligt nog meer ruimte voor verbetering. Volgens De Nederlandsche Bank moeten kredietverstrekkers klanten actief wijzen op het risico van aflossingsvrije hypotheken en ze helpen bij het vinden van een passende oplossing.
Klanten van deze kredietverstrekkers moeten gestimuleerd worden om het aflossingsvrije deel van hun hypotheek te beperken, bijvoorbeeld door extra aflossingen mogelijk te maken met oversluiting van de hypotheek, tegen een lagere rente. De Nederlandse hypotheekschuld bestaat voor meer dan de helft uit leningen waarop niet regulier wordt afgelost. Het risico bestaat dat huishoudens met dergelijke hypothecaire leningen niet over voldoende financiële middelen beschikken om deze voor of op de einddatum af te lossen.
'Het zijn hypotheken waar gedurende de looptijd niet op hoeft te worden afgelast', legt Knot uit. 'Maar dat betekent dat dit aan het einde van het contract in één keer moet. Dat kan problemen geven.'
Relatief hoog
Hoewel het hypotheekkrediet nog relatief laag is ten opzichte van de huizenprijsstijging, is de hypotheekschuld in Nederland behoorlijk hoog, onder meer omdat de leennormen ten opzichte van het buitenland erg hoog zijn. De hypotheekrenteaftrek en leennormen zijn naar internationale maatstaven genereus. De schuld bestaat voor meer dan de helft uit leningen waarop niet regelmatig wordt afgelost, met het gevaar dat de kosten aan het eind van de looptijd veel hoger uitvallen dan huishoudens kunnen betalen.
Woningmarkt
'Ooit was het idee van de hypotheekrentaftrek dat het het eigen woningbezit zou stimuleren', zegt Knot. 'Maar tegenwoordig zitten de knelpunten op de woningmarkt helemaal niet meer aan de vraagkant. Dan heeft het niet zoveel zin meer om de vraag kunstmatig te stimuleren.'
De Nederlandse woningmarkt trekt stevig aan en vertoont lokaal tekenen van oververhitting. Waar enkele jaren geleden de economische terugval en de correctie op de woningmarkt elkaar versterkten, voeden het economische herstel en de opleving van de woningmarkt elkaar momenteel juist, waardoor onnodig hoge economische en maatschappelijke kosten worden gemaakt.