MEER: Alles over het 20 jarig bestaan van BNR Nieuwsradio
Meindert Schut: ‘BNR was een soort verlengde studentenvereniging’
Meindert Schut wist toen hij aan de studie geschiedenis begon al dat hij de journalistiek in wilde. “In die tijd heb ik ook voor de lokale radio en voor AT5 gewerkt. Radio heb ik destijds als een schitterend medium leren kennen, waar ruimte is om echt met mensen in gesprek te gaan, zonder al het gedoe van televisie waar bijna alles al voorgekauwd is voordat het daadwerkelijk op de buis verschijnt. Daarnaast kende ik een paar mensen die op dat moment al bij de zender werkten. Die gaven een beeld van een onwijs gave club pioniers. Daar wilde ik bij horen.”
Schut reageerde op een advertentie die op de website stond, maar eigenlijk achterhaald was. “Dat wist ik ook wel van een vriend (Mike Mulder) die al bij BNR werkte op dat moment. Maar ik dacht: als de vacature nog online staat dan reageer ik gewoon. In het sollicitatiegesprek (in 2000) zei Michiel Bicker Caarten (de toenmalige hoofdredacteur, red.) ook dat er eigenlijk geen ruimte was voor nieuwe collega’s, maar ook “dat er voor goede mensen altijd een plekje was”. Een week later zat ik op de redactie van BNR, toen nog Business Nieuwsradio.“
Meindert Schut werkte vervolgens in verschillende (dienst)verbanden bij BNR. “Na diverse mediabaantjes tijdens mijn studententijd was Business Nieuwsradio mijn eerste echte werkgever. Ik vertrok precies vijf jaar later naar Talpa. Toen die tv-zender een jaar later werd opgedoekt, ben ik gaan freelancen voor meerdere opdrachtgevers.”
Freelancer
“Ik was niet direct van plan om terug te keren naar BNR. Ik had nog wel veel contact met collega’s en had op een dag met Bas van Werven afgesproken om ’s middags bij restaurant Dauphine (naast de BNR-redactie) een hamburger te gaan eten. Uiteindelijk sloten steeds meer collega’s aan en werd de lunch een borrel. Laat op de avond liep ik Michiel Bicker Caarten tegen het lijf. Die vond dat ik maar weer terug moest komen en zo geschiedde. Maar dan wel als freelancer.”
Schut begon weer ‘onderaan de ladder’ en werd in die tijd ook redacteur van de Nationale Autoshow. “In 2007 ben ik onder de toen nieuwe hoofdredacteur Paul van Gessel weer in dienst gekomen, eerst als algemeen verslaggever. Daarna klom ik vrij snel op tot eindredacteur, chef redactie en uiteindelijk adjunct-hoofdredacteur. In 2015 ging ik uit dienst, om als freelance presentator en dagvoorzitter verder te gaan. In totaal heb ik tot nu toe zo’n 17 jaar voor BNR gewerkt, waarvan 13 jaar in vaste dienst.”
De Flitslijn
Schut zag BNR in zijn beginjaren ‘als een soort verlengde studentenvereniging’. “Wel heel ambitieus, maar we namen onszelf vooral ook niet al te serieus. Zo nam de redactie in die tijd nog de “Flitslijn” op. Als een luisteraar een flitser zag staan, dan kon die doorgebeld worden. Wij moesten de flitser dan doorgeven aan de presentator. Elke keer als er dan voor zo’n flitser werd gebeld wisten we dat er geluisterd werd. We riepen dan vaak: “Mensen de zender kan aan, de luisteraar heeft gebeld!”
“Tegelijkertijd kon je de ambitie van veel collega’s bijna proeven op de redactie. Wij zouden met ons zendertje de andere omroepen en dan met name Radio 1 wel verslaan. Elke keer als we nieuws eerder brachten dan de concurrentie werd dan ook als een feestje gevierd. Tegelijkertijd moesten we ook nog ongelooflijk veel leren. Dat deden we ‘on the job’. We konden eigenlijk alles doen en dat werd ook aangemoedigd. ”Durf maar op je bek te gaan”, was een opmerking die ik in elk geval wel eens te horen kreeg.“
“Een krachtige eigenschap van BNR was in die tijd dat we ongelooflijk snel konden schakelen. Als er iets groots gebeurde, dan konden we als redactie in korte tijd om gaan en met vereende krachten ijzersterke uitzendingen neerzetten. Ook als dat buiten de normale werktijden was; dan kwam iedereen gewoon naar de studio en gingen we nieuwsradio maken. Daar hoefden we in die beginjaren niet eens een bellijst voor te hebben, iedereen kwam gewoon.”
9/11
“De allerbelangrijkste gebeurtenis en uitzending was mijns inziens 9/11, de aanslagen op Amerika in 2001. Correspondent Reinout van Wagtendonk belde naar de redactie met de vraag of we CNN keken. Toen leek het nog of er een sportvliegtuigje het WTC ingevlogen was. Genoeg voor BNR om er aandacht aan te besteden, want veel van onze luisteraars hebben daar een band mee. Dus ik heb Reinout direct doorgezet naar de studio en ben zelf een gesprek gaan opnemen met een vakbondsman over de visserij.”
“Toen ik weer de opnamestudio uitkwam, stond de wereld in brand. Ik werd door toenmalig eindredacteur Martine Wolzak (nu FD) naar de uitzendstudio gestuurd met de opdracht om alles wat ik op CNN zag op BNR te vertellen terwijl Bas van Werven de uitzending op knappe wijze aan elkaar praatte. Ik weet nog goed dat ik bewondering had voor de toon die hij toen vond. Het was onwaarschijnlijk spannende radio, maar we wisten natuurlijk ook direct dat hier ongelooflijk veel slachtoffers te betreuren waren en dat deze aanslag wereldwijd grote gevolgen zou hebben.”
“Ik heb zittend naast Bas verteld hoe het tweede vliegtuig het WTC in vloog, hoe het toestel zich het Pentagon inboorde en hoe het vierde toestel door een heldendaad van de passagiers in onbewoond gebied neerstortte. Later hoorden we dat andere (muziek)zenders hun luisteraars aanraadden om naar ons te luisteren als ze op de hoogte wilden blijven van de ontwikkelingen in New York. Een groter compliment kun je niet krijgen”, zegt Schut. “Op een gegeven moment heeft Michiel ons uit de studio gehaald (wij wilden doorgaan), met de mededeling dat wij er de volgende ochtend weer moesten zijn. Hij heeft ons toen de kroeg ingestuurd om even te kunnen verwerken wat we hadden meegemaakt.”
Theo van Gogh
Een ander bijzonder moment voor Schut was de moord op Theo van Gogh in 2004. “Ik woonde vlakbij en was razendsnel bij de locatie waar hij was neergestoken. De politie had nog geen schermen om het lichaam heen gezet, dus ik kon alles zien. Collega's Peter van Zadelhoff (nu RTL) en Niels Heithuis (nu NPO Radio 1) kwamen er ook op af en zo konden we van drie kanten verslag doen van deze gruwelijke moord. Zo was Niels getuige van de aanhouding van Mohammed B.”
“Ik was op dat moment eigenlijk sportverslaggever en zou die dag naar PSV gaan, omdat de ploeg in voorbereiding was op een Champions League-duel. Het was tekenend voor het BNR van die tijd, en nog steeds denk ik, dat ik nu hier verslag van deed en dat de rest van de dag bleef doen. Zo ging ik ook naar de persconferentie van toenmalig burgemeester Cohen.”
Als eerste verslaggever naar een groot toernooi
Als sportverslaggever was Schut de eerste die naar een groot toernooi ging voor BNR. Dat was in 2004, het EK voetbal in Portugal. “Enkele maanden daarvoor had Michiel mij gevraagd als sportverslaggever en ik zei dat ik dat alleen deed als ik naar dat EK mocht. Het antwoord van Michiel: Dat is goed, als je zelf alles maar regelt. Vervolgens ben ik naar de salesafdeling gestapt met de vraag wie er naar het EK wilde. Met degene die als eerste zijn vinger opstak heb ik een sponsor gevonden en nadat ik nota bene via Radio 1 een accreditatie had geregeld, kon ik vervolgens een maand naar Portugal om Oranje te volgen. Mooi dat de ruimte er was om dit soort projecten op te starten.
Innovatie
Hoe BNR Nieuwsradio in 20 jaar is veranderd? “BNR is veel professioneler geworden. En terecht. We zitten technisch op een veel hoger niveau. Was het 20 jaar geleden een beetje houtje-touwtje-radio, nu zijn we misschien wel het modernste radiostation van Nederland. BNR is ook altijd innovatief geweest. Radio 1 kon altijd overal vandaan op studiokwaliteit uitzenden. Wij konden dat in het begin niet, maar we zijn altijd op zoek geweest naar slimme manieren hoe we dat wel konden doen. Eerst met portable codeq-apparaten en tegenwoordig via Luci. Niet alleen verslaggevers maken daar nu gebruik van, maar ook gasten die vaak in de uitzending komen. Oké, het werkt niet altijd perfect, maar dat is innovatie. Als je het nooit probeert, kom je ook nooit verder.”
“Wat nooit is veranderd bij BNR is dat talent altijd komt bovendrijven. Dat zit ingebakken in het DNA van de zender. Als je iets goed kunt, dan krijg je ook de ruimte. Wat dat betreft zijn we een soort Ajax. Veel toppers gaan uiteindelijk weg, maar er komen altijd weer nieuwe talenten naar voren.”
“We leren ontzettend veel van de podcast“
Schut hoopt dat BNR zich de komende jaren verder weet te versterken als mediamerk. “We zullen pas over een paar jaar weten of de toekomst van de radio ook daadwerkelijk bij de podcast ligt, maar ondertussen leren we ontzettend veel van het proces. Dat zal heel waardevol blijken. Daardoor, en door de traditioneel grote wendbaarheid van BNR, kan de organisatie zich tegen die tijd snel aanpassen. Dat zal nodig zijn, want de enige constante is continue verandering.”
“Op de Vondelstraat riepen we al dat we in de “Right now business” zaten. Daar is niets aan veranderd. De doelgroep van BNR heeft altijd behoefte aan onafhankelijke kwalitatief hoogwaardige content. De manier waarop de doelgroep die tot zich neemt zal ongetwijfeld veranderen. Als BNR blijft innoveren, dan gaat het als contentplatform een mooie toekomst tegemoet en kunnen we over 20 jaar 40 kaarsjes uitblazen.”
Hangende Pootjes Club
Wat kan Meindert Schut vertellen over de mysterieuze Hangende Pootjes Club waar hij een tijdje erevoorzitter van is geweest? Die ‘club’ is eerder een fenomeen, dat zich bij BNR Nieuwsradio meer dan eens voordoet: oud-medewerkers treden dan, na een vertrek, weer in dienst bij BNR. “Iedereen die weg gaat bij BNR komt uiteindelijk tot dezelfde conclusie. Bij een andere mediaorganisatie kun je misschien meer verdienen, krijg je een groter podium, meer volgers en meer tijd om je werk te doen… maar het is nergens zo leuk als bij BNR.”
“De lijst van mensen die op een gegeven moment terug zijn gekomen van een avontuur elders is lang en mooi. Namen als Petra Grijzen (inmiddels alweer weg), Thomas van Zijl, Jorn Lucas, Paul van Liempt, Sophie van Leeuwen, Bram Mullink en natuurlijk Bas van Werven zeggen genoeg. Het is een club van mensen die BNR nooit helemaal uit hun hart kunnen krijgen.”
Rens de Jong: ‘inval Afghanistan versloeg ik met vijf bier op’
Hoofdredacteur Michiel Bicker Caarten bleef maar nee schudden tijdens het sollicitatiegesprek van Rens de Jong. “Hij stelde erg moeilijke vragen”, weet De Jong van het gesprek in mei 2000. Hij reageerde op een advertentie in Intermediair en moest van Bicker Caarten Nederlandse nieuwsberichten maken uit de The Wall Street Journal. “Drie uur na het gesprek belde hij op: "Dus jij wil bij Business Nieuws Radio werken? Dat moeten we maar eens doen dan..."
Het was voor De Jong, die al sinds zijn 11e radio maakt, het begin van een lange tijd bij BNR Nieuwsradio. “Ik maakte al redelijk snel een nieuwsprogramma bij de lokale omroep, in tegenstelling tot vrienden die vooral platen wilden draaien. Ik werkte bij AT5 als freelancer, maar wilde graag iets nieuws. Ik luisterde al een tijdje Business Nieuws Radio op de 1395 AM en ik dacht dat ze een heel groot station waren!”
“Bas moest altijd poepen“
De Jong werkte in zijn eerste jaren bij BNR als presentator, samen met Bas van Werven: 20 minuten op, 20 minuten af. “De presentatoren wisselden elkaar dus af in shifts. Toen kwam Bas iedere dag een seconde voor de wissel aanrennen: “Kan jij nog 20 minuten doordraaien? Ik moet nu poepen!” Het was geweldig. Een mooi team, zeer gedreven en iedere dag proberen het station te verbeteren. Vriendschap en werk ging geheel in elkaar op. Een toptijd!“
De inval in Afghanistan op 7 oktober 2001 – de start van een langdurige oorlog - is De Jong altijd bijgebleven. “Het was een zondagmiddag en we kregen een berichtje dat ze waren begonnen. Ik zat met een paar collega's en onze vriendinnen in de kroeg en we zijn hard gaan fietsen om de uitzending te maken. Ik had tenminste vijf bier op, maar heb heerlijk gepresenteerd.”
Over de langste avondspits ooit
Een andere memorabele radio-uitzending maakte De Jong tijdens een van de langste avondspitsen ooit in Nederland. Tijdens een sneeuwstorm op 25 november 2005 was er meer dan 800 kilometer file. “Iedereen stond vast, niets reed. Chaos. We zouden na acht uur ’s avonds stoppen met uitzenden, maar we hebben toen de telefoonlijnen opengegooid en mensen laten inbellen.”
“We zijn in de loop der jaren enorm geprofessionaliseerd bij BNR. Ik ben blij dat ik samen met Paul van Gessel een enorme omwenteling heb kunnen bewerkstelligen. Het invoeren van gewone programma's (het loslaten van het non-stop-nieuws format) en het starten van BNR Networks. Dat ging niet zonder slag of stoot, en met de nodige littekens, maar het was gaaf!”
Peter van Zadelhoff in de Hangende Pootjes Club?
Is Rens de Jong nu wel of niet lid van de mysterieuze Hangende Pootjes Club? “Er wordt gezegd dat ik daar lid van ben, maar dat is niet waar. Ik ben nooit van de zender geweest. Ik heb alleen mijn vaste contract opgezegd en ben meteen als freelancer aan de slag gegaan. Geen hangend pootje hier, maar het lijkt me wel een leuk clubje. Wie ik nog een keer in die club wil zien: Peter van Zadelhoff, Koen de Regt, Thijs Wolters en nog heel veel anderen.”
Paul van Liempt: ‘bij BNR presenteer je minder vooringenomen dan elders’
“Frisse, open journalistiek bedrijven. Een nieuwe vorm en stijl uitproberen. Met een prettige afwisseling van puntige berichten, ‘snappy’ gesprekken en lange interviews. En dat allemaal losjes gebracht in voor de luisteraar herkenbare kaders.” Dat is, kort samengevat, de motivatie van Paul van Liempt om nu al 14 jaar voor BNR Nieuwsradio te werken.
Met onderbrekingen vervulde hij tal van rollen als interviewer, presentator én gespreksleider in studio en op locatie. Hij presenteerde onder meer acht jaar lang zijn eigen ochtendprogramma. Wat presenteren bij BNR zo bijzonder maakt voor Van Liempt? “Energie en een goed humeur zijn van belang, net als een kritische instelling. Met welgemeende interesse en een onbevangen blik werken.” Volgens Van Liempt is presenteren bij BNR ‘minder vooringenomen’ dan elders.
Een memorabele uitzending van BNR was een interview met Jeroen Dijsselbloem. “Hij vergeleek bij ons, als minister van Financiën en voorzitter van de Eurogroep, Cyprus met Griekenland. Het leidde tot ophef in de Griekse media en haalde zelfs The New York Times, met BNR als bronvermelding.
Van der Laan
Een interview in 2012 met wijlen burgemeester van Amsterdam Eberhard van der Laan staat Van Liempt ook nog helder bij. “Dat was vanaf ‘ons’ schip in Canary Wharf, tijdens de Olympische Spelen in Londen. Daar kwamen zijn voorlichters handen tekort om hem sigaretten aan te reiken. Hij sprak een half uur in opperste concentratie, met humor en kwinkslagen, om daarna als een milde versie van Boris Johnson (toen zijn collega in Londen) een groep van 100 Britse bobo’s losjes en uit het hoofd tijdens een lezing in de catacomben van het schip te bespelen.”
'Digitaal nog scherper zijn'
“Ook memorabel zijn alle uitzendingen waar Sylvester Eijffinger komt opdraven. Het ligt niet aan BNR dat hij de Nobelprijs voor Economie, die hem naar eigen zeggen toekomt, nog niet heeft gewonnen.” Digitaal nog scherper zijn en als stijl juist losser opereren dan nu, dat is volgens Van Liempt de rol van een presentator in een digitaal radiolandschap. “We moeten denken in thema’s en in cross-mediale producties.”
Het sluit aan bij zijn wens dat BNR over 20 jaar het merk als krachtige speler is, voor een groep die ‘we steeds beter op het netvlies hebben.’ “Die unieke groep steeds beter bedienen en daarbij voortdurend alert inspelen op alle prikkelende ontwikkelingen die de technologie blijft bieden. Dan blijf je ook nog onafhankelijk en hou je het roer in handen. Ik wens BNR, als sympathiekste mediamerk, alle goeds en wijsheid toe!”
En die Hangende Pootjes Club? “Het gras lijkt buiten altijd groener, maar als je bij BNR werkt, blijkt die verlokking op een vergissing te berusten.
Martijn de Rijk over ‘Herr’ Fortuyn en het hoerenhok
‘Een eeuw geleden’ begon Martijn de Rijk bij BNR Nieuwsradio. “Ik startte in december 1999 als redacteur bij Business Nieuws Radio 1395 AM. Dat deed ik twee maanden. Daarna volgde ik in Duitsland een stipendium voor Nederlandse en Duitse journalisten.”
De Rijk werkte bij de oosterburen voor Inforadio toen hoofdredacteur Michiel Bicker Caarten opbelde. “De eindredacteur is vertrokken, wil jij die rol op de opinieredactie hebben?” Na zijn twee maanden in Duitsland was De Rijk twee jaar eindredacteur.
Fortuyn
Hij werkte vervolgens samen met Bas van Werven aan het programma In de Ban van de Week, dat tegelijkertijd met de TROS Nieuwsshow op de zaterdagavond werd uitgezonden. “In de Ban van de Week was vergelijkbaar met huidige programma’s als Hemmen (nu BNR's Big Five). Het was een keihard discussieprogramma. Pim Fortuyn hadden wij al in de uitzendingen voordat hij landelijk werd opgepikt”, weet De Rijk.
“Fortuyn is er nooit in levenden lijve geweest, ik sprak hem meerdere malen telefonisch. Een keer zat hij in het luxe Adlon Hotel in Berlijn. Ik belde de receptie en zocht de Herr Doktor Pim Fortuyn.”
Na In de Ban van de Week begon De Rijk op de nieuwsredactie. “Breaking news blijft me altijd bij. Mijn echtgenote Martine Wolzak werkt bij het FD, samen wonen we niet ver van de redactie. Ik heb een paar keer meegemaakt dat we op de fiets naar het werk sprongen als er iets was gebeurd. Dan zat Martine achterop al te bellen met een technicus en fietste ik zo snel mogelijk naar de redactie.”
Hoerenhok
Martijn de Rijk heeft veel zien veranderen bij ‘zijn’ zender. “Ik heb nooit terugverlangd naar de Vondelstraat. De studio was bekleed met oude tapijten, het zag er niet uit. Dat was het zogenaamde hoerenhok. Een andere studio zat letterlijk in het gangpad.”
Nog een anekdote dan, omdat ze zo smakelijk zijn. “Als het ’s ochtends had geregend draaide de stroomrichting van het riool om, als je begrijpt wat ik bedoel. Daar had je de hele week last van.” Monteren ging moeizaam. “Reportages namen we met een minidesk op, de montage was een groot gehannes. We werkten hard en gingen regelmatig tot vier uur in de nacht door. Dan zaten er soms wel acht items van mij in de ochtenduitzending. Maar laten we eerlijk zijn, dat klonk gewoon kut.”
Aan humor in ieder geval geen gebrek, aldus De Rijk. “Zo meldde iemand zich ziek, die vervolgens in het Vondelpark stomdronken tegen de hoofdredacteur aan fietste. En meerdere redacteuren hebben eens de studio opengebroken na een feest en dronken een nachtuitzending gemaakt. Er werd veel meer gezopen en op de redactie mocht gewoon worden gerookt.” Er zijn volgens De Rijk ook geruchten over een wip op de mengtafel. “Dat soort gekte is er nu wel vanaf.”
'Leuke mensen trekken leuke mensen aan'
“Waar BNR over 20 jaar staat, weet ik niet. Ik ben niet zo’n voorspeller. Ik denk liever na over onze constante factor: verhalen vertellen. In al die vernieuwingen vind ik altijd wel mijn plekje. Ik heb veel mensen zien vertrekken én terugkomen: leden van de Hangende Pootjes Club. Omdat ik bijna altijd op stap ben, kom ik heel veel oud-collega’s tegen: Edwin van der Aa (AD/ Het Parool), Irene de Kruif (Nieuwsuur), Wouter de Winther (Telegraaf)… Dat relativeert als iemand, waar je aan gehecht bent, vertrekt.'
“Het is een van de belangrijkste redenen om mijn werk voor BNR leuk te vinden: leuke mensen trekken leuke mensen aan. Ik heb in al die jaren maar een handjevol personen meegemaakt waar ik niks mee had, dat is heel bijzonder.”
Vincent van Delft: 'beginjaren in de Vondelstraat waren georganiseerde bende’
Technicus Vincent van Delft werkt al zo lang bij BNR Nieuwsradio, dat hij diep moet nadenken wanneer hij nou precies is begonnen. “Als je 2005 aanhoudt zit je goed in de buurt. Al die jaren ben ik non-stop een paar dagen in de week voor BNR aan het werk.”
Voor die tijd werkte Van Delft bij de commerciële zender Radio Noordzee Nationaal, het latere Noordzee FM. “Daarna heb ik nog bij Radio Nationaal gewerkt, dat door het getreuzel met de frequentieverdeling geen FM frequentie kon bemachtigen.”
Vervolgens kon Van Delft bij een regionale zender aan de slag, maar zelfs een gesubsidieerde regionale omroep bleek failliet te kunnen. “Toen hoorde ik van een vrij jong commercieel nieuwsstation waar ik toen maar een brief heen stuurde omdat ik het vak als technicus echt heel erg leuk vond en vind. Zo ben ik bij BNR begonnen, in de Vondelstraat.”
Muffe studio
“De beginjaren die ik daar in de Vondelstraat meemaakte zou je een georganiseerde bende kunnen noemen. Als technicus zat je alle uren in de studio samen met een collega. Het ene uur schoof je de uitzending, het andere uur legde je alle verbindingen. Tijd voor pauze was er niet. Je kon vaak geeneens de vaak muffe studioruimte uit voor een frisse neus. Het was continu nieuws uitzenden. het in 20-minuten-ben-je bij-format en dat de hele dag.”
“Verbindingen leggen was toen zeker niet eenvoudig. Zo hadden we een paar, toen al oude, ISDN-apparaten waar op het numerieke toetsenbord de cijfers totaal waren versleten. Ook de ingewikkelder instellingen in zo’n apparaat waren dan lastig te bedienen. Je hoorde vaak de presentator op zender zeggen dat de verbinding helaas weer niet gelukt was. Toch bleven we het altijd proberen!”
Net als Martijn de Rijk vertelt Van Delft enthousiast over de beruchte regenavonturen in de Vondelstraat. “Op een dag of nacht had het zo hard geregend dat de studio, die gedeeltelijk onder straatniveau zat, onder water was gelopen. Een fatsoenlijke backup studio hoorde toen nog niet tot de mogelijkheden, dus zonden we maar gewoon met natte voeten uit.”
High van wierook
“Door die overgelopen riolering begon het er waanzinnig te stinken, dus presentatrice Frederique de Jong had een goed idee. In haar pauze kocht ze wierook ter bestrijding van de vieze stinklucht. Het gekke was dat je van de lucht van wierook – of misschien een teveel daarvan – ook een soort high kunt worden, want op enig moment schoof ik, zonder het door te hebben, op zender de microfoon van Frederique open en dicht, open en dicht en nog eens open en dicht, terwijl zij probeerde een tekst uit te spreken. Dit klonk zo gek in de uitzending dat Frederique, die echt niet snel van haar stuk is te brengen, toch verzeild raakte in een onbedaarlijk lachbui op zender. Achteraf kwam ze bezorgd vragen of het wel goed met me ging.”
Werken bij BNR is in 20 jaar wel én niet veranderd, zegt Van Delft. “Als je kijkt naar verbeteringen in de techniek en hoe we van houtje-touwtje-plakband nu technisch geavanceerde uitzendingen maken, is dat een immens verschil. Tegelijk moet je alles ook in perspectief zien, want het was in het begin echt een heel andere tijd. Anderzijds is het station nog steeds gericht op financieel-economisch nieuws in al z’n facetten en hoewel de vorm veranderd is, is achter de (nieuws)motorkap niet eens zo veel wezenlijk veranderd.”
“Uiteraard wens ik BNR alle goeds toe en aangezien BNR lekker met de tijd meegaat, en naast uitzenden ook nog van alles ernaast doet, zullen we ook over twintig jaar nog van BNR horen. Misschien niet meer op FM, maar dan zijn er wel weer andere platforms om het nieuws te brengen.”
'Mister BNR' Bas van Werven: 'aandeelhouders, investeer in BNR'
“Goedemorgen, het is zes uur. Welkom bij Business Nieuws 1395 AM.” Dat waren op maandag 21 september 1998 de allereerste woorden op de zender, uitgesproken door niemand minder dan Bas van Werven. “De woorden waren voor mij slechts een kleine verandering, want daarvoor had ik anderhalf jaar lang Talk Radio gepresenteerd in precies dezelfde studio.
Anders dan Talk Radio, waar ‘eindeloos’ werd gekletst met mensen, richtte Business Nieuws 1395 AM zich meer op economisch nieuws. Voor Van Werven, die zeven jaar jurist is geweest, was dat geen grote omslag. “We printten ANP-berichten uit en lazen ze voor. Na de berichten herhaalden we dat, net zo lang tot de kleine redactie voor de nodige verversing zorgde.” Verhalen van Bloomberg werden in de studio simultaan vertaald van het Engels naar Nederlands.
Enge vent
“Een gek moment was het ombouwen van Talk Radio naar Business Nieuws 1395 AM. Ik was bij Talk de hoofdredacteur en bleef na een massaontslag met een deel van de crew over. De schulden namen we mee. Bicker Caarten vond me maar een enge vent, want hoe zou ik me gedragen onder een nieuw management? Was ik wel loyaal?”
“Dat was het geval: ik vond het zakennieuws ontzettend leuk. Al voor Business Nieuws 1395 AM had ik plannen om zakennieuws te brengen, nadat ik een taxichauffeur op zijn mobiel in derivaten zag handelen. Op zijn mobiel, in 1998!”
“Bij Talk Radio schopte Theo van Gogh overal tegenaan. Die zeek adverteerder NS zo hard af, dat de NS opbelde en niet langer bij ons wilde adverteren. Dat deden we bij Business Nieuws 1395 AM anders.”
Tongue in cheek
Van Werven ontwikkelde bij het latere BNR zijn eigen, unieke geluid. “Dat betekent: goed geïnformeerd en kritisch zijn op de zaken die de klant wil horen om een goede en nuttige dag te beleven. We hebben een mooie balans tussen need to know en nice to know.” Daar past voor Van Werven tongue in cheek prima bij. “Het hoeft niet allemaal bloedserieus, het leven is al zo zwaar. Dat is altijd mijn stiel geweest.”
Zijn stijl beviel Bicker Caarten in eerste instantie niet. “Hij had liever een gereserveerde toon, maar daar luistert geen hond naar. Dan ga je maar naar Radio 1. Ik zie mezelf als anchor, een personality. Ik druk mijn eigen stempel op het station.”
“Op 11 september 2001 was mijn allerbelangrijkste uitzending. Ik was vijf minuten klaar met mijn presentatie, toen het eerste vliegtuig in New York de toren van het World Trade Center in vloog. Vervolgens heb ik zeven uur lang radio gemaakt. Toen ik onze correspondent Reinout van Wagtendonk aan de lijn had, crashte het tweede vliegtuig. Ik zei als een van de allereerste dat het een aanslag was. Dat kon gewoon niet anders.
“Het is voor mij de aanslag van de eeuw. Een aanslag in het hart van de democratie en het financiële district, in het hart van Amerika. Ik bracht het nieuws als een anchor: ik ontving gasten in de studio en sprak met correspondenten en ooggetuigen. Het rare was dat Radio 1 nog met totaal iets anders bezig was toen het gebeurde: een analyse over het seksleven van de Afrikaanse mestkever, of zoiets. Die waren nog aan het beslissen hoe ze het nieuws zouden brengen, toen wij het al snel én goed naar buiten brachten. Dat heeft veel goeds gedaan voor ons station.”
Uitstapje naar tv
Van Werven maakte in 2010 voor zes jaar een uitstapje naar de televisie om de actualiteitenrubriek EénVandaag te presenteren. “Ook leuk, maar ik miste de radio. Ik kan heel lollig in een pak op televisie rondhuppelen, maar van radio word ik echt gelukkig in het leven. Sjors deed me een aanbod en die kans heb ik gepakt. Het bevalt me nog steeds geweldig goed.”
Van Werven is nu vijf dagen per week, stipt vanaf vijf uur ’s ochtends, bij BNR. De opkomst van podcasts (Van Werven maakt Petrolheads en een podcast met de Kamer van Koophandel) betekent volgens Van Werven niet het einde van de traditionele radiozender. “Nieuws willen we meteen horen als het gebeurt, dat kan niet in een podcast en is het bestaansrecht van de radio. DJ’s die plaatjes draaien zullen wel verdwijnen, want bijna alles kan met algoritmes en artificial intelligence. Behalve nieuws!”
Investeren in de lange termijn
De grote uitdaging voor BNR is volgens Van Werven om relevant te blijven. “Wat is content waar de luisteraar echt wat aan heeft, wat zijn onze onderwerpkeuzes? Aan onze aandeelhouders wil ik meegeven: investeer in de lange termijn van BNR Nieuwsradio. Dat mag wel na 20 jaar. We moeten niet langer aan ons bestaansrecht twijfelen, maar een niet weg te denken organisatie in het medialandschap worden.”
Bernard Hammelburg: ‘BNR is anarchistisch’
Bernard Hammelburg werd achttien jaar geleden BNR ‘ingezogen’ door vriend en oprichter van de zender Michiel Bicker Caarten. “Michiel begon als stagiair van mij toen ik correspondent was in New York.” Dat was Hammelburg van 1979 tot 1999 voor Nederland 1, Radio 1, de VRT en het Algemeen Dagblad. “Terug in Nederland vroeg Michiel of ik naar BNR wilde komen. Ik moest de extreem jonge redactieleden trainen in het maken van een inleiding en een artikeltje.”
“Na de trainingen kwamen voor mij de invalbeurtjes, want af en toe viel er een gat. Dus presenteerde ik met Bas van Werven af en toe In de Ban van de Week in de Vondelstraat. Ik had dertig jaar werk bij de publieke omroep achter de rug en voelde me als een vis in het water. Ik hield van het enthousiasme, het pionieren en het tegen de schenen schoppen. Ik ben nooit meer weggegaan.”
Hammelburg was een tijd Amerikacommentator vanuit Nederland en zijn tweede woonplaats New York. “In 2004, toen Michiel via een buitengewoon slimme campagne de FM frequentie bemachtigde, werd ik buitenlandcommentator van alle 193 landen. Dat is nog steeds, elke dag, mijn hoofdtaak.” Naast trainingen, en tot voor kort een plek in de redactieraad, heeft Hammelburg ook zijn eigen programma: BNR De Wereld.
Een 'toontje' bij de publieke omroep
“Je kunt wel degelijk de presentatie vergelijken van stations, maar er zijn grote verschillen”, reageert Hammelburg op de vraag wat werken bij BNR zo uniek maakt. “Ik kwam van de publieke omroep en ging naar dit commerciële station. De publieke is er voor iedereen, wij zijn er voor een doelgroep. Bij de publieke zit er altijd een ‘toontje’ in de presentatie. Je hoort dat de presentator altijd iets vindt, daar heb ik me altijd aan geërgerd. Het heeft iets bedompts, met die enorme massa redacteuren. Naar mijn weten heb ik dat toontje nooit gehad, maar ik sluit het niet uit. Zo diep zit het daar ingeroest.”
“Bij BNR is er geen enkele sprake van zelfingenomenheid. Het is zo vrij, zo onafhankelijk, dat heeft iets vrolijks. Het is leuker. Als jij [auteur Jesse Reith, red.] en ik nu naar Sjors stappen met een briljant idee, kunnen we het morgen gaan maken. Bij de publieke omroep wordt daar vier jaar over vergaderd. BNR is liberaler, anarchistisch zelfs. We erkennen nauwelijks gezag of hiërarchie.”
Verhagen en de val van Balkenende IV
“Precies negen jaar geleden, op 17 september 2009, maakte ik de allereerste aflevering van BNR De Wereld. Dat heette toen nog De Wereld Volgens Hammelburg, maar tegen die titel heb ik me altijd verzet. Het is de wereld volgens mijn gasten. In de eerste aflevering interviewde ik Maxime Verhagen, toen minister van Buitenlandse Zaken, bij de VN in New York. Een van de thema’s was het Nederlandse verblijf in Uruzgan (Afghanistan) dat afliep. Het kabinet vond dat er na twee termijnen een einde aan moest komen.”
Van een woordvoerder van het Witte Huis hoorde Hammelburg dat de Verenigde Staten daar pissig over waren. “Nederland ging wel door met ontwikkelingssamenwerking en trainingen, maar niet meer met soldaten. De Amerikanen hebben Balkenende en Verhagen daarover onder druk gezet, want wie werd nu verantwoordelijk voor de bescherming? De Amerikanen dus. Een typische reactie van het land. Trump gebruikt weliswaar andere woorden (denk aan de discussie over de NAVO), maar de methode verschilt niet zoveel.”
Verhagen bevestigde de gang van zaken tegenover BNR, maar kwam in eerste instantie met een formeel antwoord. “Wij willen het nu weten”, reageerde Hammelburg. “Als er geen vervanger voor Nederland wordt gevonden, moeten we overwegen om te blijven, zei Verhagen. Dat fragment werd door alle internationale media overgenomen. Het leidde tot een motie van Voordewind (CU) en Van Dam (PvdA). Die luidde: Nederland moet in elk geval weg en stoppen. Daardoor viel het kabinet Balkenende IV.”
“Moet je daar trots op zijn als journalist? Het was een primeur waarmee BNR de hele wereld haalde. Het is een persoonlijk wapenfeit en BNR De Wereld stond in een keer als een huis.”
Knerpend Grind
De titel van het boek van Michiel Bicker Caarten over de oprichting van BNR Nieuwsradio, Knerpend Grind, ontstond uit kritiek op Radio 1. Geen onnodige geluidseffecten of reportages, maar puur het nieuws brengen was het strakke credo van het jonge BNR. “Dat is veranderd, ook al in zijn tijd. Bicker Caarten zag in dat je het verhaal moet brengen op de plaats waar het gebeurt. Als uitgangspunt was sec nieuws niet zo gek, maar we zijn als zender volwassener geworden. Nu gaan we wel op pad en als daar toevallig knerpend grind in voorkomt, laten we het gewoon horen. We gaan het niet meer uit de weg. Waarom? Omdat een verslaggever een verhaal visueel en auditief moet maken. Als ik een verhaal over gas in Groningen hoor, wil ik ook naar boze mensen luisteren die ruzie maken.”
Vertrouwen in de komende 20 jaar
“Met podcasts en DAB+ gaat een wereld voor ons open en dat is maar goed ook. FM is een sterfhuis. We zitten middenin een digitale transitie en dat is ontzettend leuk. Ik vind het kicken dat 53 procent van de luisteraars voor het podcastformaat van BNR De Wereld kiest. Naar de uitzending op donderdagmiddag luisteren alleen pensionado’s, studenten en autorijders. Met de podcast kiest iedereen zijn eigen luistermoment.”
“Daarmee heb ik ook vertrouwen in nog 20 jaar BNR. We zijn voorloper in deze ontwikkelingen. Ik ben wel oud, maar vind niet dat vroeger alles beter was. Ik vind het vandaag enig en morgen waarschijnlijk nog leuker.”