Wordt China weer een dictatuur?
De top van de Communistische Partij China wil de grondwet veranderen om het mogelijk te maken dat president Xi Jinping ook na zijn tweede ambtstermijn kan aanblijven. Het lijkt een stap terug in de gewelddadige geschiedenis van China.
De wet is ooit ingevoerd om te voorkomen dat een nieuwe Mao Zedong zou opstaan. Hij heeft de Chinezen dertig jaar in zijn greep gehad en verschrikkelijke dingen aangericht in het land. Veel mensen trekken nu de vergelijking en die dreiging is er in ieder geval wel, zegt Chinakenner Henk Schulte Nordholt: ‘Naast het limiet voor het presidentstermijn moest men toentertijd ook naar een consensuscultuur. In de top van een partij mocht niet één man weer alles voor het zeggen hebben. Dat wordt nu eigenlijk weer teruggedraaid.’
China in de nieuwe eeuw
Waarom Xi dit doet? ‘Macht corrumpeert en absolute macht corrumpeert absoluut’, zegt Schulte Nordholt. ‘Zij leggen het natuurlijk anders uit: China staat voor een heel belangrijke fase in zijn economische ontwikkeling en daarvoor hebben ze een vaste hand nodig die langetermijnbeslissingen kan nemen om China de nieuwe eeuw in te leiden.’
Geen weerwoord meer
Hoewel het plan officieel nog door het parlement goedgekeurd moet worden, mogen we ervan uitgaan dat het erdoorheen komt, zegt Schulte Nordholt: ‘Deze man heeft de eerste vijf jaar van zijn presidentschap een hele harde anti-corruptiecampagne gevoerd. Er zijn veel mensen die zeggen: dat was een aardig excuus, maar eigenlijk is het ook een soort machtsstrijd geweest. Hij heeft een heleboel mensen uitgeschakeld en nu wil hij zijn macht bevestigen. Deze man kent eigenlijk geen weerwoord meer. Hij mag helemaal zelf beslissen en iedereen gaat hem naar de mond praten.’
Lees ook
De zachte kant van 's werelds grootste moordenaars
Dominante mogendheid
‘Wat ze willen is China weer de oude plek teruggeven die het eeuwenlang had. China was altijd een dominante mogendheid in Oost-Azië. Het is 200 jaar niet zo goed gegaan, maar nu zijn ze weer terug op de hoogste tree. Die positie willen ze verankeren’, zegt Schulte Nordholt. ‘Maar in de Chinese beleving houden de Verenigde Staten de Chinese dominantie op Oost-Azië en de rest van de wereld tegen. Zij zien de wereld de komende eeuwen als één grote strategische strijd tussen China en de VS. Ze willen de erkenning dat zij ook een grote mogendheid zijn op hetzelfde niveau. Dat is heel belangrijk voor de Chinezen. Zowel voor het gevoel van respect, maar ook voor het gevoel dat ze hun vleugels kunnen uitslaan in de wereld.’
Beetje eng
Dat klinkt allemaal heel positief voor China, maar dat het allemaal door één man wordt bepaald, maakt het volgens Schulte Nordholt wel een beetje eng: ‘Als Xi Jinping nog vijftien jaar aan de macht blijft, dan zal zijn huidige lijn worden voortgezet. Dat betekent meer nationalisme, meer militarisering in dat deel van de wereld, maar ook keihard inzetten op moderne economie.’
