Gemeenten willen meer coördinatie Rijk bij toenadering vanuit China

35 gemeenten en 11 provincies hebben samenwerkingsverbanden met Chinese steden en provincies. Ze worden op grote schaal benaderd om partnerschappen aan te gaan. Één van de steden kreeg binnen een jaar zeker honderd verzoeken vanuit China. Niet alle steden beschikken over voldoende kennis om die verzoeken op waarde te schatten. Veel gemeenten weten niet eens bij welke overheidsinstantie ze terecht kunnen voor overleg.

Vooral middelgrote en kleine gemeenten zeggen dat de informatievoorziening vanuit het Rijk te summier is. Het gaat dan dus over zaken zoals ik net schetste: zoals spionage of octrooidiefstal, Dus gemeenten zeggen: kom met strategische industriepolitiek zodat we weten wat we wel en niet kunnen delen met Chinezen die toenadering tot ons zoeken.

Luister terug | De Wereld | Verslikt China zich in Hong Kong?

Intussen dreigt steeds meer Nederlandse kennis in Chinese handen terecht te komen. Er is dan ook vooral behoefte aan meer informatie en en coördinatie én aan een duidelijke industriepolitiek ten opzichte van China. Rond het hoogtepunt van de coronapandemie was er veel solidariteit tussen Nederlandse en Chinese gemeenten, bijvoorbeeld op het gebied van mondkapjes, terwijl het landelijke overheidsbeleid hierin tekort schoot.

Decentrale overheden

CDA-Kamerlid Martijn van Helvert ziet wel een dubbele agenda vanuit China. 'Het is heel slim om dat via de decentrale overheden te spelen en volgens mij is dat wel een bewuste strategie. Ik ken zelf een klooster dat door Chinezen is opgekocht om er een kennisinstituut op te richten. En de vraag is of dat kennis is die we willen delen. Ik weet zeker dat coördinatie heel hard nodig is, maar ik vrees dat er weinig schot zit in de kennis bij het ministerie.'

Lees ook | De strijd om de wereld in Veldhoven

Van Helvert constateert dat er nog altijd geen heldere China-strategie is. 'Minister Blok heeft altijd laten weten dat er schot in zit, maar in 2019 kwam pas een China-strategie en dat duurt echt te lang. Het is een soort salamitactiek, waarbij de kritische geluiden vanuit Nederlandse gemeenten steeds minder zullen worden. Er liggen grote kansen in China, maar we moeten wel zelf gaan over de voorwaarden waaronder we handel drijven met China. Dat is een level playing field.'

Privébedrijven

In de praktijk is het vooral de vraag of producten of diensten passen bij het beleid van de Chinese overheid, zegt Boudewijn Poldermans, sinoloog en bestuurslid van de China Business Council. 'Ik ben van mening dat formele zusterstad-relaties zijn niet meer van deze tijd zijn en moeten worden herzien. Ze stammen uit de tijd dat er in China nog geen privébedrijven waren, maar inmiddels dragen die voor 70 procent bij aan het nationaal product. Daar moeten we ons op richten.'

Luister terug | Ondernemen Wereldwijd | De grote uitdagingen in zakelijk China

Zowel binnen de RVO als het ministerie van Buitenlandse Zaken is er wel degelijk voldoende kennis om gemeenten naar de juiste mensen en informatie te leiden, zegt Poldermans. 'Ik vraag me af of er echt moeite gedaan is om die kennis te achterhalen. En ik denk dat het veel meer zin heeft om samen te werken in een sectorale of thematische aanpak, zoals clusters in de agrifood, tuinbouw en logistiek. Daarbij kunnen decentrale overheden een faciliterende rol spelen.'

We hebben de Vereniging Nederlandse gemeenten om een reactie gevraagd en die laat weten: Gemeentelijke en provinciale overheden zijn buitengewoon belangrijk binnen de Nederlandse relaties met China. In China hecht men veel belang aan contacten met buitenlandse lokale overheden. Hierdoor kunnen Nederlandse gemeenten deuren in China openen waar deze anders gesloten blijven. Tegelijkertijd hebben Nederlandse gemeenten oog voor de complexiteit van deze samenwerking met China en staan zij zeer open voor adviezen vanuit het ministerie van Buitenlandse Zaken.