Poetin blijft Loekasjenko steunen

Beluister ook | Ooggetuige: drie weken in Belarus

Wel geld, geen groene mannetjes

Loekasjenko krijgt een grote zak geld en de legers van Belarus en Rusland gaan gezamenlijk oefeningen houden. Daarmee onderstreept Poetin nog eens dat hij zijn buurman steunt en erkent als president. En hoopt hij dat, zoals Smeets het uitdrukt, 'Loekasjenko zijn eigen rommel opruimt'. Volgens Smeets heeft Poetin weinig trek in een interventie zoals die in Oekraïne enkele jaren geleden. 'Hij houdt het liever op de achtergrond, ook de interventies die er al zijn: de Wit-Russische staatstelevisie is in handen van Russische journalisten van staatsomroep Russia Today, maar hij wil geen groene mannetjes zoals destijds op de Krim.'

Beluister ook | Weer massale demonstraties in Minsk

Situatie Belarus lijkt op die in Oekraïne

Toch dringt de vergelijking met de situatie in Oekraïne zich op: een weinig geliefde president krijgt te maken met oppositie en wendt zich voor steun tot zijn grote buurman. Volgens Smeets zijn er ook belangrijke overeenkomsten: 'Poetin reageert in feite hetzelfde, hij heeft anderhalf miljard dollar aan Loekasjenko gegeven, dat beloofde hij zes jaar gelden ook aan de toenmalige Oekraïense president Janoekovitsj. In ruil daarvoor moet Loekasjenko instemmen met gezamenlijke militaire oefeningen, een voorbode van militaire integratie, Janoekovitsj moest daarvoor destijds afzien van het traject richting associatieverdrag met Europa'.

Beluister ook | Poetin heeft Loekasjenko nog even nodig

Een andere oppositie

Verschillen zijn er echter ook, en dan met name de aard van de oppositie. Zo was het verzet tegen de Oekraïense president veel groter, feller en gewelddadiger dan in Belarus. 'Het Wit-Russische burgerprotest is ontroerend vreedzaam en feminien. Het slaagt er in geweldloos te blijven en toch verrassing te zaaien onder de machthebbers.' En het gaat niet om grote thema's als aansluiting bij Europa, maar doordat Poetin Loekasjenko constant de hand boven het hoofd houdt, kijkt de oppositie wel steeds meer in de richting van Europa. 'Wat de Wit-Russische oppositie niet wilde krijgt het toch in de schoot geworpen, namelijk een Westerse oriëntatie.'

En daarin schuilt een gevaar. Helemaal nu de EU verklaard heeft Loekasjenko niet als legitieme president te erkennen. Dat is weliswaar gedaan om de Wit-Russische oppositie tegemoet te komen, maar dat kan door het Kremlin opgevat en uitgelegd worden als een 'zie-je-nou-wel'.

Beluister ook | Laten we de Belarussen in de steek?

Ook Poetin heeft problemen

Gevraagd waarom Poetin niet gewoon met de Wit-Russische oppositie in zee gaat, zegt Smeets dat Poetin in eigen land ook problemen heeft. 'In Siberië wordt al wekenlang elke zaterdag gedemonstreerd door duizenden mensen, dat gaat om een gouverneur die ontslagen en gevangen is door Poetin. Daaronder zit een diep wantrouwen in het Verre Oosten jegens de centrale machthebbers in Moskou, dat is een stemming die her en der gevoeld wordt. Ook in Tomsk en Novosibirsk waar de afgelopen zondag twee oppositiekandidaten uit het Navalny-kamp zijn gekozen in de gemeenteraad.'

Beluister ook | EU erkent verkiezingsuitslag Belarus niet

'Poetin is niet zozeer bang voor een concreet alternatief voor hem, want dat is er niet. En als het er al was dan werd het geëlimineerd. Hij is bang voor de enorme weerzin die leeft onder de Russische bevolking tegen die machtspartij van het Verenigd Rusland die gezien wordt als een corrupte bende dieven en oplichters. Daar moet hij mee handelen en dat kan hij niet zo goed, daarom is hij ook zo bang voor een anti-campagne tegen zijn partij.' Een andere reden waarom Poetin zich ongemakkelijk voelt bij een oppositie is volgens Smeets omdat angst voor revoluties en burgeroorlogen in het Russische DNA zitten.

'De Russische politiek wordt al meer dan honderd jaar beheerst door angst voor een burgeroorlog. Het land is ook zo krankzinnig groot, men is bang voor versnippering. Het idee dat je lokale gemeenschappen hebt, wordt al snel verbonden aan het idee dat het land uit elkaar valt.'

Beluister ook | Loekasjenko en Navalny vechten voor hun leven

Intussen in Belarus

De Wit-Russische oproerpolitie pakte zaterdagmiddag in Minsk opnieuw tientallen demonstranten op. Zaterdag gingen vooral vrouwen in de hoofdstad de straat op om het aftreden te eisen van president Alexandr Loekasjenko, die zij beschuldigen de presidentsverkiezingen van vorige maand te hebben gestolen. Volgens de onafhankelijke nieuwssite Tut.by zijn er ruim honderd mensen aangehouden.

De mensenrechtenorganisatie spring96.org publiceerde zaterdagavond laat de namen van 314 vrouwen die zouden zijn gearresteerd bij de betoging. Dat aantal is twee keer zo groot als vorige week toen gemaskerde mannen in uniform voor het eerst hardhandig optraden tegen vreedzame demonstranten.