'EC-rapport over rechtsstaten EU volstrekt onvoldoende'
Het rapport van de Europese Commissie over de kwaliteit van de rechtsstaat in EU-landen schiet volkomen tekort voor landen als Hongarije en Polen. Dat zegt Kees Sterk, hoogleraar Europese Rechtspleging aan de Universiteit van Maastricht, in BNR De Wereld. 'Als een regering zich niet wil houden aan de fundamentele waarden, moet het uit de EU stappen. Dát is de soevereine keuze van een land.'
Op zich is het goed dat de Europese Commissie met een rapport naar buiten komt, zegt Sterk, tevens oud-president van het Europese netwerk van raden voor de rechtspraak. Alleen: het rapport gaat ervan uit dat er links en rechts wat onderhoud moet worden gepleegd. En dat is volgens Sterk een miskenning van de werkelijke situatie. 'Dit is geen huis dat een beetje onderhoud nodig heeft, dat huis staat gewoon in brand.'
Luister terug | Blik op Europa | EP neemt EU-akkoord onder vuur
En voor die specifieke situaties is een rapport waarin hier en daar wat aanbevelingen worden gedaan volgens Sterk 'volstrekt onvoldoende'. 'De situatie in Polen is gewoon heel slecht. Rechters die vonnissen wijzen die de regering niet zint worden disciplinair en soms strafrechtelijk vervolgd. Er is een enorme intimidatiecampagne tegen rechters aan de gang. Drie jaar geleden betrof het zo'n 25 rechters, inmiddels gaat het al om 1.300 tot 1.400 rechters.'
Afnemen pensioenrechten rechters
Die intimidatie beperkt zich niet tot het onderscheppen van administratie. Er vinden ook huiszoekingen plaats, waarbij de straffen voor rechters niet mals zijn, zegt Sterk. Bovendien: de Disciplinaire Kamer die die straffen uitdeelt is daartoe volgens het Europees Hof helemaal niet bevoegd. 'Rechters kunnen hun ambt verliezen, maar ook hun pensioenrechten. Polen gaat er niet met één, maar met twee gestrekte benen in.'
Luister terug | Rutte kan thuiskomen met resultaat EU-top
Sterk pleit ervoor om de geldstroom naar Polen en Hongarije af te sluiten. 'De economische groei in die landen is voor een groot deel gefinancierd vanuit Brussel. Als je dat koppelt aan de rechtsstaat, heb je een heel krachtig instrument. Er zit nog van alles in de pijplijn bij het Europees Hof in Luxemburg. En je moet artikel 7 van het EU-verdrag in de lucht houden; dat geeft nog steeds druk op die landen.' Artikel 7 kan een land het stemrecht in de ministerraden ontnemen.
Onder toezicht
Ook Nederland ontkomt niet aan de gevolgen van de Poolse intimidaties, zegt Sterk. Nu de Amsterdamse rechtbank besloten heeft mensen niet meer aan dat land uit te leveren vanwege het ontbreken van een onafhankelijke rechtspraak, schort ook Polen de uitlevering naar Nederland op. 'Vorige week werd geweigerd mensen uit te leveren die volgens het Nederlandse OM een kind hadden ontvoerd dat onder toezicht stond.'
Lees ook | Rechtbank Amsterdam weigert uitlevering Pool
Een uitleveringsverzoek binnen de EU moet in feite een standaardkwestie zijn. 'Maar de rechter staat in Polen onder politieke invloed en de politiek wil een statement maken naar Nederland. Polen zegt dat minderjarigen met een autistische stoornis in Nederland het risico lopen geëuthanaseerd te worden, volgens de Euthanasiewet. 'Als jullie zeggen dat wij geen onafhankelijke rechtspraak hebben, zeggen wij dat jullie kinderen vermoorden' - dat is het niveau,'
