Stockholmsyndroom in Damascus
In Syrië zijn het nog altijd lokale partners van president Bashar al-Assad, zoals de Rode Halvemaan, die bepalen waar hulpgoederen van VN-organisaties terechtkomen. De VN mag hooguit aanleveren, toekijken en links en rechts wat helpen uitdelen, maar zicht op waar de hulp uiteindelijk belandt is er niet. Dat zegt Fernande van Tets, oud-correspondent in Libanon, in BNR De Wereld.
Het grote risico is volgens Van Tets dat het een precedent schept voor toekomstige conflicten: andere regimes kunnen voortaan ook proberen zelf te sturen waar hulp naartoe gaat. 'Ik weet dat de VN dit dilemma ook op andere plekken komt. Van collega's in andere brandhaarden hoor ik wel dat het in Syrië nog veel verder gaat. Ik denk dat dat komt doordat de overheid zo veel controle heeft over de maatschappij en het onschuldig probeert te verpakken in bureaucratie.'
Belegerd gebied
Alles wordt vanuit Damascus tot in detail gemicromanaged, zegt Van Tets. Zelfs voor een betrekkelijk overzichtelijke levering aan een kliniek moet weken van tevoren papierwerk worden ingediend. 'Je bent er op uitnodiging van de Syrische regering, die verantwoordelijk is voor je veiligheid. Dus is het heel makkelijk om op elk moment te zeggen dat een gebied niet veilig is. Ook als een gebied door Assads troepen zelf belegerd werd, werd er gezegd: dat is te gevaarlijk, dat kan niet.'
Lees ook | Onvoldoende in staat tot cyber-tegenaanval
Met een armoedegraad van zo'n 80 procent in Syrië komt het merendeel van de hulp wel degelijk terecht bij mensen die het goed kunnen gebruiken, beaamt Van Tets. Maar willekeur ligt voortdurend op de loer en daar lijkt geen kruit tegen gewassen, zolang Assad zijn machtspositie heeft. 'Dan is het keihard onderhandelen om ervoor te zorgen dat alle partijen toch wat kunnen krijgen. Je weet dat het niet is hoe hulp hoort te werken, maar als je er niet aan meedoet, krijgt niemand hulp'
Milities van het regime
Zelf kwam Van Tets ook regelmatig in gewetensnood als haar baas haar wees op de consequenties van het aan de kaak stellen van misstanden. Ze spreekt van een soort Stockholmsyndroom onder hulpverleners, die worden meegezogen in de schimmige wereld van de verdeling van hulp over het land. 'We zagen dat in een groot kamp, Yarmuk, waar maandenlang geplunderd werd door milities van het regime. Maar toen ik dat tegen mijn baas vertelde, zei hij alleen dat hij vroeger ook zo idealistisch was.'
Luister terug | Poetin zal bij Erdogan aandringen op vermijden militair conflict
Het toont het duivelse dilemma tussen liever één persoon helpen en eindeloos blijven strijden voor een eerlijke verspreiding. 'Donoren geven heel veel geld en de meetlat is ook: hoeveel miljoenen hebben we binnen weten te slepen? Maar misschien kun je beter kijken naar waar het is uitgegeven en aan wie, en of je daar druk op kunt uitoefenen. In afzonderlijke concrete situaties kun je misschien niet zo veel, maar je kunt er wel voor zorgen dat het framework verandert.'
