Ankara weer op de EU-agenda

Luister terug | Erdogan in noodweer nu Europese economie aan de grond zit

Vluchtelingendeal is prioriteit

'De prioriteit van de EU is een nieuwe vluchtelingendeal, die staat op nummer één. En dat heeft ermee te maken dat de vorige deal uit 2016 aan vernieuwing toe is,' zegt Turkije-correspondent Joost lagendijk en auteur van het boek 'Erdogan in een notendop'. Met de deal uit 2016 was een bedrag van zo'n 6 miljard euro gemoeid, dat geld is volgens Lagendijk nu op. 'Het is besteed aan de opvang van vluchtelingen in Turkije, dat zijn zo'n 4 miljoen mensen en dat geld is nu op.' Een andere reden om de deal te hernieuwen is om het stilgevallen terugkeerproces van in Griekenland afgewezen vluchtelingen, veelal Afghanen en Iraniërs, weer vlot te trekken.

Luister terug | VK en Turkije sluiten handelsakkoord

Volgens Lagendijk staat Turkije niet te springen om meer vluchtelingen. Weliswaar telt Turkije 80 miljoen inwoners, 4 miljoen is substantieel. En al helemaal wanneer de spanningen toenemen als gevolg van arbeidsconcurrentie of gestegen huizenprijzen door een grotere vraag. 'De liefde is wel over, maar de Turkse regering houdt zich sterk en blijft dat verblijf faciliteren. Het land heeft enorme kampen in Noord-Syrië gebouwd om vluchtelingen daar te houden.'

Luister terug | Uitgelekt NCTV-rapport over islamisme Erdogan baart Nederland zorgen

Crisis doet Erdogan das om

De reden dat Erdogan weer met Europa flirt vat Lagendijk samen in twee woorden: economische crisis. Het gaat namelijk niet goed met de Turkse economie. Structurele problemen die opgelost leken, blijken dat niet te zijn, de inflatie gaat richting 20 procent, de Lira is in waarde gedaald en ook bij Erdogan is het besef ingedaald dat het zo niet verder kan. Turkije heeft twee dingen nodig: buitenlandse investeringen en exportmarkten. 'De Turkse economie heeft behoefte aan werkbare contacten met de EU, vandaar de U-bocht van Erdogan.'

Turkije heeft een handelstekort en importeert meer dan het exporteert. Dat verschil heeft het jarenlang kunnen ondervangen met buitenlandse investeringen, maar die zijn flink opgedroogd als gevolg van Erdogans autocratische optreden, anti-westerse retoriek en het daaruit voortvloeiende onaantrekkelijke investeringsklimaat.

Retoriek is crisisventiel

Waarom Erdogan dan toch die ramkoers met het westen opzoekt wijt Lagendijk aan een foute inschatting van Turkije's economische kracht. 'Erdogan dacht wel met losse handen te kunnen fietsen, maar dat pakte anders uit.' De anti-westerse uitspraken zijn overigens niet nieuw: ook Erdogans voorgangers gebruikten dat als een 'makkelijk ventiel bij crises'. Met name na de mislukte staatsgreep in 2016 nam dat sentiment een hoge vlucht. 'Dat valt hier goed, maar is funest voor de economie'.

Luister terug | Websites PvdA en Kati Piri doelwit van DDoS-aanval

Lagendijk maakt zich zorgen over de politieke situatie in Turkije: het stapte uit het verdrag voor vrouwenrechten, pakt journalisten op, sleept gekozen maar onwelgevallige parlementariërs voor de rechter en doet lelijk tegen minderheden. 'De stand van de democratie is beroerd,' zegt Lagendijk die erop wijst dat de EU dit weliswaar heeft aangestipt tijdens de besprekingen, maar er verder geen consequenties aan verbindt. Democratie wordt niet gekoppeld aan de vluchtelingendeal.

Luister terug | Duitsland is klaar met Turkije

De Turkse oppositie is begrijpelijkerwijs teleurgesteld, dat hoopte dat de EU hier een breekpunt van zou maken. Lagendijk vindt het enerzijds jammer, maar heeft er ook begrip voor. Europa kiest voor een rol als autonome strategische speler op het wereldtoneel en laat daar enkele ideologische veren voor. Realpolitik rules. En wat is Erdogans Realpolitik? Erdogan wil volgend jaar nog president zijn: in 2023 bestaat Turkije 100 jaar en Erdogan wil na Ataturk als grootste staatsman de Turkse geschiedenis in gaan.

Luister terug | Europa flirt weer met Erdogan