Luister terug | Vliegtuigkaping Belarus verenigt EU-leiders
EU heeft een krachtig signaal gegeven. Onderdrukking van democratie in Belarus is ongekend. Aanstaande vrijdag ontvang ik oppositieleider @Tsihanouskaya om over zeer zorgelijke ontwikkelingen te spreken. Roman Protasevich en Sofia Sapega moeten onmiddellijk worden vrijgelaten.
— Mark Rutte (@MinPres) May 25, 2021
Beproefde truc
Volgens buitenlandcommentator Bernard Hammelburg is dit niet de eerste keer dat een overheid een diplomatieke rel riskeert door een politieke tegenstander uit een vliegtuig te halen. Zo maakte het presidentiële vliegtuig van de toenmalige president Eva Morales tijdens de vlucht van Moskou naar La Paz een noodlanding op Wenen waar de politie het toestel doorzocht op aanwezigheid van de klokkenluider Edward Snowden. Die bevond zich niet aan boord, maar de actie was georkestreerd door de VS en Europa en stond onder leiding van de toenmalige Amerikaanse vicepresident Joe Biden.
Luister terug | EU vraagt vliegtuigmaatschappijen luchtruim Belarus te mijden
Hammelburg verwacht dat de Wit-Russen ook dit argument zullen gebruiken tegen de selectieve Europese en Amerikaanse verontwaardiging. Volgens de buitenlandcommentator heeft de Wit-Russische president Loekasjenko de storm wel voorzien: 'Hij heeft dat ook met Moskou besproken. Van de meeste Europese landen trekt hij zich niet veel aan want met hen heeft hij weinig betrekkingen'.
Luister terug | From Russia with gaz
Dat geldt echter niet voor Frankrijk en Duitsland, met die landen onderhoudt Belarus wel economische relaties. Volgens Hammelburg moeten die nog doorrekenen wat hen dit gaat kosten. 'Dat Europa met één mond spreekt in een eerste reactie is bijzonder, Loekasjenko wil met de arrestatie een voorbeeld stellen aan één van de laatste kritische media. het signaal is duidelijk: we kunnen je overal en altijd pakken.'
Luister terug | Oppositieleider Belarus bereidt tot gesprek met Moskou
Ook VN eist vrijlating Protasevtisj
De Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties eist dinsdag de onmiddellijke vrijlating van de Belarussische dissident Roman Protasevitsj en zijn vriendin Sofia Sapega. De twee werden in Wit-Rusland vastgezet nadat het vliegtuig waarin ze zaten enkele dagen geleden onverwacht een landing had gemaakt in de hoofdstad Minsk.
'Beiden moeten de mogelijkheid krijgen om door te reizen naar hun bestemming in Litouwen', aldus de VN. De Mensenrechtenraad spreekt van een 'onwettige en willekeurige arrestatie' en machtsmisbruik. De VN vreest voor de veiligheid van Protasevitsj en wil zekerheid dat de journalist humaan wordt behandeld.
De raad noemde de video van Protasevitsj maandagavond 'niet geruststellend', omdat hij blauwe plekken op zijn gezicht leek te hebben en het volgens de VN waarschijnlijk is dat de dissident werd gedwongen om op televisie misdaden te bekennen. In de video zegt Protasevitsj dat hij betrokken was bij de organisatie van grootscheepse protesten in Minsk tegen de regering van president Aleksandr Loekasjenko.
Niet alleen de rechten van Protasevitsj en zijn vriendin zijn volgens de VN geschonden, maar ook die van hun medepassagiers. Dit omdat zij 'onnodig in gevaar zijn gebracht' door de gedwongen landing. De VN spreekt van een 'nieuwe fase in de Wit-Russische campagne van onderdrukking van journalisten en de samenleving'.
De Belarussische autoriteiten zeggen dat ze legaal handelden toen ze zondag het passagiersvliegtuig waarin Protasevitsj zat, lieten landen in Minsk. Wereldwijd is verontwaardiging over het aan de grond zetten van het vliegtuig, maar Belarus beschuldigt het Westen ervan ongegronde beweringen te doen om politieke redenen. Belarus beweert dat de autoriteiten het vliegtuig dwongen te landen omdat ze een bomdreiging van de Palestijnse groepering Hamas hadden ontvangen.
In Belarus zijn dinsdag zeven activisten achter gesloten deuren veroordeeld tot celstraffen van vier tot zeven jaar, wegens hun deelname aan de protesten die in het land uitbraken na de omstreden presidentsverkiezingen vorig jaar. Dit zijn dezelfde protesten waarvan journalist Protasevitsj zijn betrokkenheid bij zei te erkennen. Eén van de veroordeelden is Paval Siëvjaryniëk, die al sinds juni 2020 in bewaring is. Desondanks wordt hij beschuldigd van het organiseren van de protesten.
Rutte spreekt oppositie
Premier Mark Rutte spreekt vrijdag in Den Haag met de Wit-Russische oppositieleider Svetlana Tichanovskaja over de arrestatie van een Wit-Russische journalist zondag. Rutte spreekt op Twitter van 'zorgwekkende ontwikkelingen'.