'We kunnen niet verrast zijn als je weet dat de militaire inlichtingendienst al sinds 2010 waarschuwt voor de val van Kabul', zegt Groothuis. Volgens hem waren er twee scenario's. Dat de Taliban de macht zou grijpen of een burgeroorlog. 'Sinds 2017 was er al consensus dat de Taliban aan de macht zou komen. De vraag was of dat samen met de Afghaanse regering zou zijn of niet. Ik denk als je overvallen bent dan kan dat komen door de snelheid, maar dat de Taliban aan de macht komt kan echt geen verrassing zijn.'
Dat we toch verrast zijn komt volgens Groothuis doordat er een te rooskleurig beeld is voorgeschoteld over de veiligheidstroepen. 'We hebben nooit verteld dat het vooral Noordelijke Afghanen zijn die in de minderheid waren. Wapens werden vaak ook geconfisqueerd.' Ook heeft Biden een fout gemaakt om aan het begin van het vechtseizoen te stoppen, denkt Groothuis. 'In de winter zijn er nauwelijks incidenten, maar Biden zei dat hij wegging in april-mei. Precies de tijd dat de omstandigheden beter worden voor conflicten.'
Lees ook | 'EU moet coördinerende rol nemen in evacuaties Afghanistan'
'Zitten slapen'
Dick Zandee, defensiespecialist van Instituut Clingendael, sluit zich hierbij aan. 'Iedereen wist dat de Amerikanen op 31 augustus definitief vertrekken. Dus je wist dat zoiets kon gebeuren. Daarnaast was de opmars van de Taliban al snel aan het verlopen. Daar hebben de Fransen ook op gewezen. We hebben als Nederland wel zitten slapen.'
Volgens Zandee is het nu alleen de vraag of de Amerikanen wel echt op 31 augustus weggaan. 'De vraag is of iedereen voor die tijd geëvacueerd is. Dat is zeer discutabel omdat de Taliban controleert wie er op het vliegveld aankomt.'
Luister ook | Klopjacht Taliban begonnen
'Buitengewoon deprimerend'
BNR-buitenlandcommentator Bernard Hammelburg schaart zich achter de woorden van Groothuis na het lezen van de MIVD-rapporten. ''Absoluut, het beeld is heel consistent, namelijk buitengewoon deprimerend. Toen de Amerikanen in 2010 extra troepen hadden gestuurd, zelfs toen zag je dat dat wel tot stabilisatie leidt, maar in de zin dat het Afghaanse leger het met die hulp net aankon. Toen stelden ze al vast dat de boel in zou storten als zij weg zouden gaan.'