'Nederlands ambassadepersoneel is niet in paniek'

'Het is natuurlijk het uiterste middel dat je ter beschikking hebt bij een noodsituatie', aldus oud-ambassadeur voor Oekraïne Ron Keller. 'Ambassades zijn altijd voorbereid op dat soort situaties. Die verschillen van land tot land, en je probeert je als ambassade voor te bereiden op dingen in het desbetreffende land dus fout kunnen gaan. Van een natuurverschijnsel tot een gewapend conflict. Scenario's zijn altijd doordacht. En je hebt altijd een plan voorhanden om te evacueren, zo ook mijn opvolger in Kiev.'

Luister ook | EU-ministers praten over sancties Rusland, VK en VS evacueren ambassadepersoneel

Keller verwacht dan ook geen herhaling van het Afghanistan-debacle, waarbij Nederland te laat was met het evacueren het ambassadepersoneel en hun familie. 'Het is natuurlijk altijd maatwerk. Wat er in Afghanistan is gebeurd, is een drama geweest. De ambassade heeft nooit op dat scenario kunnen oefenen of waken, dus dat is een uitzondering', vindt Keller. 'Maar uiteindelijk zul je met je gezonde verstand actie moeten ondernemen als er nood aan de man is. Dat laat je niet zomaar in een draaiboek vangen.'

Veiligheid gewaarborgd

Hoewel Keller het zich kan indenken dat Nederlands ambassadepersoneel met een schuin oog kijkt naar andere ambassades waarvan het personeel geëvacueerd wordt, benadrukt hij dat de veiligheid van personeel te allen tijden gewaarborgd wordt door het gastland. 'Ik ben niet ter plekke, dus ik moet de situatie een beetje inschatten. Maar een evacuatie zet je pas in op het allerlaatste moment, als er geen ander middel meer is om je personeel en diens gezinleden te beschermen', zegt hij. 'Verder geeft het gastland een harde garantie om de veiligheid te waarborgen. Dat doen wij allemaal als landen. Als je gaat evacueren, geef je als signaal dat je geen vertrouwen meer hebt dat het gastland dat kan garanderen.'

Lees ook | Rusland: NAVO voert spanning met versterkingen

Wel snapt Keller de zet om familieleden et cetera te evacueren. 'Bij een dergelijke situatie heb je als ambassadeur verschillende opschalingsmogelijkheden', stelt hij. 'Je kunt beginnen met het weghalen van partners en familieleden, dan zijn zij vast veilig. En als tweede fase kun je zeggen dat je maar een aantal mensen nodig hebt voor als de nood aan de man komt. Niet-essentieel personeel zou dan kunnen vertrekken. Maar daarmee geef je wel al een signaal, en als laatste stap kun je besluiten om allemaal te vertrekken.'

'Geen paniek'

Keller, die van 2005 tot 2009 ambassadeur was in Oekraïne, denkt niet dat de Nederlandse ambassade in paniek is. 'Voor zover ik de mensen daar ken, zijn ze niet in paniek', stelt hij. 'Als je naar de huidige situatie kijkt, zijn er maar twee landen die een signaal hebben gegeven. Let wel, de evacuatie bestaat uit een aantal verschillende mogelijkheden, maar er is een hele belangrijke andere kant van die evacuatie. Je moet ook de Nederlanders adviseren of waar nodig helpen om het land te verlaten.'

Luister ook | VS overwegen troepeninzet Oost-Europa

Dreigen met evacuatie of zelfs het in gang zetten van een evacuatie is volgens Keller dan ook een flink statement. 'Ik wil de situatie niet rooskleuriger schetsen dan hij is, want het is een hele ernstige crisis waar we inzitten', vervolgt hij. 'Ik hou mijn hart vast. Maar het dreigen met een evacuatie of het in gang zetten ervan kan worden gebruikt door een land om te laten zien dat het menens is. Een week geleden kwam er een vaag, niet bevestigd signaal dat de Russen waarschijnlijk hun ambassadepersoneel gingen terugtrekken. Ik heb op geen enkele wijze gezien of gelezen dat het gebeurd is, maar het feit dat dat verhaal rondzong, versterkte het verhaal van 'wij zijn nu klaar om een conflict aan te gaan'. De Amerikanen hebben gereageerd door hetzelfde te doen. Maar dat is nog steeds niet omdat er een reële dreiging is, maar het past in het escaleren en het over en weer bedreigen.'