MIVD: wet op Inlichtingen en Veiligheidsdiensten verslechtert Nederlandse defensie
De huidige wet op de inlichtingen en Veiligheidsdiensten vormt een groot knelpunt voor de inlichtingendiensten. Dankzij de wet mist de dienst cruciale informatiebronnen en vecht het feitelijk met twee handen op de rug tegen digitale dreigingen van staten zoals Rusland en China. Dat zegt directeur Jan Swillens van de militaire inlichtingendienst MIVD in BNR's Big Five.
Podcast | BNR's Big Five: Jan Swillens
Problemen met de sleepwet
De wet op de inlichtingen en Veiligheidsdiensten, ook wel de sleepwet genoemd, bepaalt op welke manier de inlichtingendiensten kunnen zoeken naar data. Volgens Swillens zijn er drie jaar na de invoering op meerdere punten problemen ontstaan.
'Per definitie zijn wij vaak op zoek naar een dreiging die we vaak nog niet kennen.' Het gerichtsheidsbeginsel in de wet vraagt de diensten om specifiek te zijn over de doelen waarnaar gezocht wordt. Een tweede punt is dat wij van tevoren al vrij nauwkeurig moeten aangeven hoe wij gaan optreden. En dat weten we vaak nog niet.' Als oplossing pleit Swillens voor minder toezicht aan de voorkant en meer realtime toezicht tijdens de uitvoering.
Luister ook | Cyberaanval Oekraïne werd gecoördineerd vanaf Amsterdamse server
De wet moet er ook voor zorgen dat de privacy van burgers wordt gegarandeerd als de diensten het internet afspeuren. Swillens geeft alleen aan dat op dit moment de MIVD nog geen toegang heeft tot de kabel. 'We zijn er na drie jaar nog niet in geslaagd om de wet zoals die is opgeschreven te vertalen naar de praktijk.' En dat is een probleem omdat 90 procent van al het internetverkeer hier doorheen gaat.
Gevaar voor Nederlandse veiligheid
'Doordat wij op goede inlichtingenposities zitten, zien we wat er gebeurt en kunnen we onze veiligheidssystemen vullen. Op het moment dat je niet in staat bent om op die posities terecht te komen is je verdediging dus ook slechter. Dan zie je de aanval niet aankomen en kun je het dus ook niet toedichten aan een staat.'
Luister ook | Ministers willen sleepwet aanpassen in strijd tegen Rusland en China
Cyberoorlog
Volgens Swillens gaat er geen dag voorbij dat Nederland niet wordt aangevallen in het digitale domein. De MIVD ziet in Europa ook dat staten zich in de infrastructuur positioneren zodat ze mogelijk niet-militaire doelen zoals bijvoorbeeld ziekenhuizen kunnen uitschakelen. Toch wil hij het niet kwalificeren als een cyberoorlog. In het cyberdomein spelen volgens Swillens drie zaken. 'Spionage, sabotage en als derde het ophalen van informatie om die te manipuleren en als desinformatie uit te brengen.'
Verbreden term veiligheid
De MIVD vindt dat veiligheid niet meer uitsluitend het domein is van Defensie of het ministerie van Buitenlandse Zaken. Swillens kijkt bijvoorbeeld ook naar het ministerie van Onderwijs. 'Je praat dan over de wetenschappelijke integriteit en de vrijheid om kennis te delen, ook daar kun je niet naïef in zijn.' Anderhalf jaar geleden bracht de MIVD naar buiten dat 80 Chinese studenten in Nederland promoveren die rechtstreeks te herleiden zijn tot de Chinese defensie-industrie of het Chinese Leger, zo zegt Swillens in BNR's Big Five.
