Poetins kozakken heten Wagner
In Mali neemt het geweld weer toe. Zo meldt het Malinese regeringsleger dat het acht doden en vijf vermisten betreurt na een aanval door rebellen in de noordoostelijke regio Archam. De Malinese luchtmacht zou 57 militanten hebben uitgeschakeld. De gevechten braken uit enkele dagen nadat Frankrijk en zijn bondgenoten, waaronder Nederland, hadden gezegd hun troepen uit Mali te zullen terugtrekken. Intussen neemt de Russische invloed in het uraniumrijke land snel toe.
In een door het leger verstrekt communiqué staat dat militairen op zoek waren naar schuilplaatsen van rebellen toen ze onder vuur werden genomen door 'niet-geïdentificeerde gewapende mannen'.
Er heerst brede zorg over de veiligheidssituatie in Mali na de uitwijzing van de Franse troepen en nadat Russische huurlingen op uitnodiging van de militaire junta vaste voet in de regio hebben gekregen. Plaatselijke bewoners vertelden tegen persbureau AFP dat alleen al deze week 40 burgers waren gedood in de regio Archam waar rivaliserende islamitische groeperingen actief zijn - daaronder ook Islamitische Staat.
Lees terug | Nederland met Frankrijk weg uit Mali
Exit Frankrijk, exit Nederland
Net als Frankrijk heeft ook Nederland besloten zijn militaire aanwezigheid in Mali in het kader van de Taakgroep Takuba te staken. Het Nederlandse ministerie van Defensie noemt de beslissing 'een direct gevolg van de tegenwerking die de taakgroep ondervindt van de Malinese transitieautoriteiten'. Volgens het ministerie zijn de 'politieke, operationele en juridische voorwaarden voor de effectieve voortzetting van de strijd tegen terrorisme in Mali' niet langer toereikend. In samenspraak met de omringende landen zal de komende maanden 'gecoördineerd' worden teruggetrokken.
Namens Defensie zijn twee stafofficieren actief bij Takuba, waarvan er eentje in Mali zit. Hij vertrekt daar. De andere militair zit op het hoofdkwartier van de overkoepelende missie in Tsjaad. Die officier blijft daar voorlopig zitten. Nederland praat met de Takuba-partners om de missie eventueel buiten Mali voort te zetten. De Nederlandse militairen die in VN-verband in de regio en in Mali opereren, vertrekken niet.
Luister terug | Ollongren: bezorgd over situatie in Mali
Poetins kozakken heten Wagner
De internationale westerse gemeenschap maakt zich in toenemende mate druk over de steeds groter wordende invloed van Rusland in onder andere Mali door middel van de omstreden Russische Wagner-groep. Deze groep is formeel een particuliere militaire onderneming, maar het bedrijf wordt gezien als een voorpost van het Kremlin. De Wagner-groep liet voor het eerst van zich horen in 2014 in Oost-Oekraïne, sindsdien opereert de groep in landen als Syrië, Mozambique, Sudan, Libië en de Centraal-Afrikaanse Republiek. En wordt daarbij consequent in verband gebracht met ernstige mensenrechtenschendingen.
Lees terug | Frankrijk en EU op ramkoers met Malinese junta
Exit westen, enter Rusland
In december vorig jaar kondigde Mali al aan dat het ongeveer 1.000 Wagner-agenten in dienst wilde nemen om de veiligheid te helpen waarborgen en de jihadisten die het land destabiliseren te bestrijden. Het Malinese besluit volgde op de Franse aankondiging dat het de helft van zijn 5.000 troepen uit het land zou terugtrekken. Sinds 2013 zijn Frankrijk, Europese partners en Canada militair actief tegen jihadisten in de Sahara. De relatie tussen de westerse partners en Mali verslechterde sterk na de staatsgreep van 2020 waarmee juntaleider juntaleider Assimi Goita aan de macht kwam. Tegelijkertijd haalde Mali de banden met Rusland en het huurlingenleger Wagner aan. Die laatsten lijken nu vrij spel te krijgen nu Mali Frankrijk de wacht heeft aangezegd en de Fransen en hun bondgenoten hun militairen uit het land terugtrekken.
Amerikanen gealarmeerd
De VS zegt 'gealarmeerd' te zijn door het vooruitzicht van de inzet van de Wagner Group in Mali. Volgens de Amerikanen destabiliseert de aanwezigheid van de huurlingen de regio. De Malinese Buitenlandminister Abdoulaye Diop zei echter dat de interventies van de internationale gemeenschap 'niet hadden gewerkt' en dat het land nieuwe opties moest overwegen.
Net zo min als hun Amerikaanse counterparts zijn de Britten erg gecharmeerd van het Russische huurlingencontingent. Het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken beschreef de Wagner-groep eerder als 'een aanjager van conflicten' en zei dat het 'munt slaat uit instabiliteit voor zijn eigen belangen, zoals we hebben gezien in andere landen die door conflicten zijn getroffen, zoals Libië en de Centraal-Afrikaanse Republiek'.
In december vorig jaar ontkende de Malinese regering nog met klem dat er 'elementen van een private beveiligingsorganisatie' in het land waren. Een regeringswoordvoerder sprak van 'Russische trainers'. De Franse minister van Defensie Florence Parly waarschuwde toen dat 'wij niet kunnen samenleven met huurlingen'. Ook de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten ECOWAS heeft het plan om particuliere beveiligingsbedrijven in te huren scherp veroordeeld.
Luister terug | 'Vredesmissie Mali was puur politiek'
EU-sancties
Vorig jaar december legde de Europese Unie de Wagner Group sancties op vanwege schendingen van mensenrechten in onder meer de Centraal-Afrikaanse Republiek CAR. Zo zal de EU geen Centraal-Afrikaanse regeringssoldaten meer opleiden vanwege de nauwe banden van het leger met Wagner. Wagners huurlingen zijn in de CAR om president Faustin-Archange Touadéra te steunen in de strijd tegen rebellen die grote delen van het land in handen hebben.
Naar verluidt is Wagner sinds 2017 actief in de CAR, nadat de VN-Veiligheidsraad een Russische trainingsmissie daar had goedgekeurd en het in 2013 ingestelde wapenembargo tegen het land had opgeheven. In datzelfde jaar reisde president Touadéra naar Moskou om een aantal veiligheidsovereenkomsten met de Russische regering te ondertekenen. De Russen leveren sindsdien militaire steun, in ruil daarvoor krijgt het Kremlin toegang tot de diamanten, het goud en uranium dat de CAR rijk is.
De Russische regering zegt dat zij ongewapende militaire instructeurs naar de CAR heeft gestuurd, en dat er niet meer dan 550 van hen tegelijk in het land zijn geweest, VN-deskundigen menen echter dat Rusland meer dan 2.000 instructeurs in de CAR heeft. Volgens waarnemers van Frankrijk en de VN maken de huurlingen van Wagner zich met name op het platteland van de CAR schuldig aan marteling, verkrachting en buitengerechtelijke executies, de waarnemers turfden in de periode tussen juli 2020 en augustus 2021 meer dan 500 incidenten.
EU-functionarissen beschuldigen Wagner Group ook van mensenrechtenschendingen in Libië. Uit onderzoek van de BBC blijkt dat huurlingen zich in Libië schuldig maakten aan het vermoorden van burgers. EU-woordvoerster Nabila Massrali verklaarde tegenover de BBC dat de juridische status van de Wagner groep 'vaag' is, 'evenals hun modus operandi, doelstellingen en doelwitten.'
Officieel zijn er geen banden tussen Wagner Group en het Kremlin. Toch heeft de EU sancties opgelegd aan Valery Zakharov, een voormalig lid van de Russische staatsveiligheidsdienst en veiligheidsadviseur van president Touadéra. De EU noemt Zakharov 'een sleutelfiguur in de commandostructuur van de Wagner Group' die 'nauwe banden met de Russische autoriteiten' onderhoudt. De groep zou voorts worden gefinancierd door Jevgeni Prigozjin, een rijke zakenman die banden heeft met president Vladimir Poetin.
Luister terug | Voormalig VN-gezant Bert Koenders over vertrek uit Mali: je kan de Sahel niet verlaten
