Eerder waarschuwde de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in het FD dat gemeenten de contracten moeten afkopen als ze die willen opzeggen. Maar dat is niet nodig, denkt advocaat Jan Hein Meerburg van Kennedy Van der Laan.
Volgens Meerburg is er sprake van een onvoorziene omstandigheid waardoor gemeenten het contract kunnen ontbinden. 'Gemeenten hebben niet kunnen voorzien dat de partij waarmee zij een contract sloten een oorlog financiert. Dat gebeurt de facto. Je hoeft geen contractpartij te dulden die opeens zo amoreel handelt.'
Oorlog
Ook advocaten Maarten Kole van Dirkzwager en Jop Fellinger van Fruytier Lawyers in Business denken dat gemeenten om die reden de contracten met Gazprom kunnen ontbinden. Fellinger meent bovendien dat het sanctiepakket tegen Rusland de kansen voor gemeenten bij de rechter vergroot. 'Het is logisch dat gemeenten af willen van hun betalingen aan Gazprom nu zware sancties worden getroffen. Daar heeft een rechter begrip voor. Het is bizar dat je überhaupt nog betaalt.'
Jan Willem Bitter, advocaat bij Bitter Advocacy, denkt eveneens dat de huidige sanctielijst tegen Rusland het makkelijker maakt om onder contracten uit te komen. Het sentiment keert zich op dit moment tegen onder meer Gazprom, vult Jan Hein Meerburg van Kennedy Van der Laan aan. 'Partijen als BP en Shell willen daarmee geen zaken meer doen. Dat vergroot de kansen voor gemeenten aanzienlijk.'
Nederlandse bril
De Nederlandse rechter bekijkt de situatie door een Nederlandse bril, legt advocaat Andrada Tiru bij Simmons & Simmons uit. 'De rechter zal in zijn overweging meenemen dat de Nederlandse regering de invasie door Rusland in de Oekraïne heeft veroordeeld. Dan kun je van een gemeente niet vergen dat ze het contract met een Russisch staatsbedrijf ongewijzigd in stand houdt.'
Volgens Tiru is met name het feit dat Gazprom een Russisch staatsbedrijf is, en niet een kleine Russische fruit boer, relevant: 'Dit is een omstandigheid die de rechter waarschijnlijk zwaar zal meewegen.'
Volg de laatste ontwikkelingen in Oekraïne via ons liveblog
Geen gelopen race
Toch is het volgens Cecilia van der Weijden, advocaat-partner bij CMS, nog 'geen gelopen race dat een beroep op onvoorziene omstandigheden in de huidige situatie slaagt'. Ze verwijst naar de eerdere Russische invasie in Georgië, de annexering van de Krim en MH17. 'Die omstandigheden leidden er destijds niet toe dat lopende gascontracten werden opgezegd en er geen nieuwe contracten werden afgesloten met Gazprom. Het valt daarom te bezien of een Russische invasie in Oekraïne destijds een toekomstige onvoorziene omstandigheid was.'
De VNG onderzoekt op dit moment 'wat er voor gemeenten precies wel en niet mogelijk is', zo staat in een reactie aan BNR. Als blijkt dat gemeenten de contracten zonder afkoopsom of boete kunnen ontbinden dan licht de gemeentekoepel zijn leden in. 'De beslissing tot ontbinding is aan individuele gemeenten en hun raden.'
BNR sprak voor dit verhaal ook met advocaten die niet worden genoemd in het artikel.