Podcast | Luister hier het hele gesprek met oud-ambassadeur en topdiplomaat Robert Serry
Geen NAVO-lidmaatschap
Oekraïne moet erkennen dat het lidmaatschap van de NAVO er niet inzit, zei de Oekraïense president Volodimir Zelenski afgelopen week. 'Een belangrijke boodschap', stelt oud-ambassadeur en topdiplomaat Robert Serry in BNR's Big Five. 'Het kan aangeven dat hij bereid is om wat water bij de wijn te doen aan de Oekraïense kant. En het kan een belangrijk element gaan vormen in vredesgesprekken en een mogelijk vredesakkoord om uit deze oorlog te komen.’
'Ik weet niet zeker of alle Oekraïners er allemaal achter staan', vervolgt Serry. 'Maar deze man is zo ongelooflijk moedig en verantwoordelijk. Hij wil niet dat zijn volk langer lijdt dan nodig is. Maar laten we ons niet vergissen. De Oekraïners zullen zich niet overgeven. Ook als ze praten over een onafhankelijk Oekraïne, dan zal dat een sterk Oekraïne zijn, mét wapens.'
Luister ook | Afzien NAVO-lidmaatschap Oekraïne is 'stap vooruit'
Agressie erkennen
De Russische president Vladimir Poetin heeft zijn doelen duidelijk gemaakt: neutralisatie en demilitarisering van Oekraïne. In hoeverre zal hij dit kunnen bereiken? 'Wat betreft neutralisatie heeft Zelenski nu misschien wel een voorzet gegeven. Hij wil daarover nadenken. En als het gaat om demilitarisering? Natuurlijk kan Oekraïne niet volledig ontwapend worden. Maar er kan wel worden afgesproken dat Oekraïne bepaalde wapentypes, bijvoorbeeld raketten met een afstand van langer dan 300 kilometer, niet zal aanschaffen', aldus Serry.
Maar dan blijf je zitten met de Krim en die twee volksrepubliekjes, benadrukt de oud-ambassadeur. 'Hoe gaan wij daar als het Westen tegenaan kijken? Gaan we accepteren dat Oekraïne zou moeten accepteren dat de Krim is geannexeerd en die volksrepubliekjes niet meer bij Oekraïne horen? Als we daarmee zouden instemmen, belonen we agressie. Dus daar zullen we oplossingen voor moeten verzinnen.’
Luister ook | 'Speech Poetin is frustratie en afschrikking'
EU-lidmaatschap
Als Oekraïne bereid is om deze vergaande stappen te zetten – dat zullen ze zelf moeten beslissen – vind ik dat wij in Europa Oekraïne ten minste een duidelijk perspectief moeten geven op toekomstig EU-lidmaatschap. Helaas is dat in Versailles toch weer niet gebeurd.’
Het blijft een kwestie, dat lidmaatschap, vervolgt Serry. 'Ik vind dat er een einde moet komen aan de vaagheid van beloftes. Oekraïne heeft jarenlang beloftes gekregen, maar er is altijd onduidelijkheid ontstaan. Onduidelijkheid leidt ertoe dat je overdreven verwachtingen wekt in Kiev en verdenkingen in Moskou. Daar moeten wij zelf ook over nadenken. Ook onze premier Mark Rutte heeft in Versailles de rol op zich genomen als voorloper die vond dat er geen duidelijke uitspraak gedaan moest worden over Oekraïens lidmaatschap. Dat vind ik persoonlijk jammer en ook moeilijk uit te leggen aan mijn Oekraïense vrienden.’
Volgens Serry vechten de Oekraïners ook voor onze vrijheid. ‘Stel je voor dat Oekraïne het niet zou overleven... Dan wordt het Russische rijk waar Poetin van droomt weer hersteld. Met alle mogelijke gevolgen van dien. Eigenlijk is de Oekraïense onafhankelijkheid dus misschien wel één van de belangrijkste geopolitieke gevolgen geweest van de instorting van de Sovjet-Unie. En het gaat er nu om dat die vrijheid van de Oekraïners verdedigd kan worden en dat doen ze dus nu ook.'
Luister ook | Mark Rutte dinsdag naar Ankara
‘Mijn belangrijkste boodschap is dat wij nu pal achter Oekraïne moeten blijven staan. Ik ben als eerste Nederlandse ambassadeur van Oekraïne heel blij met de reactie van de Nederlandse bevolking. Er is gul gegeven en mensen worden opgevangen.'
Staakt-het-vuren
Wanneer mogelijk een einde zal komen aan deze oorlog, vindt Serry lastig te zeggen. ‘Het is moeilijk om een zinnige voorspelling te doen. Ik denk dat Oekraïne wel bereid is om serieuze gesprekken te voeren, mits het niet op capitulatie aankomt. Bij Poetin moeten we ons afvragen wat hij verder nog wil. Als de Amerikaanse en Britse inlichtingendiensten het juist hebben, heeft Poetin aanzienlijke verliezen geleden en is de aanval gestokt. Hij heeft geen van zijn oorlogsdoelen bereikt. Zelfs niet die corridor in het zuiden, omdat Marioepol nog niet is gevallen. Ik vermoed dat hij dat nog wel zal proberen om zijn positie te versterken, voordat de vredesonderhandelingen kunnen beginnen.’
Het einde van een oorlog begint volgens Serry meestal met een staakt-het-vuren. ‘Ik hoop dat het binnenkort mogelijk wordt om een staakt-het vuren voor langere duur af te kondigen en dat dit de vredesbesprekingen ook weer kan helpen.’
'Stel dat Kiev toch valt, dan zal het Oekraïense leger zich gaan terugtrekken op het westelijke gedeelte van Oekraïne. Dan kun je nog wel een jarenlange guerrilla verwachten tegen het Russische leger. Maar ik zie dat niet gebeuren. Op dit moment voel ik dat er soort een kantelpunt is in deze oorlog. Het is nu wachten totdat Poetin begrijpt dat hij iets begonnen is wat hij nooit had moeten beginnen.'
Bloedblad
De druk op deze man moet maximaal gehouden worden om in te zien dat het ook voor Rusland beter is om dit bloedbad te beëindigen', aldus Serry.
Volg ons liveblog voor de jongste ontwikkelingen in de oorlog in Oekraïne