Liveblog | Russen geven aanzienlijke verliezen toe; Duitsers tapten Russen in Boetsja af

VS leverde 25.000 luchtdoelraketten aan Oekraïne

19:08 | Oekraïne heeft tot dusver ongeveer 25.000 luchtdoelraketten en afweersystemen gekregen van de Verenigde Staten en bondgenoten. Dat heeft de Amerikaanse generaal Mark Milley donderdag gezegd. De leveranties door het Westen hebben Kiev geholpen te voorkomen dat Rusland oppermachtig zou worden in de lucht. Die dominantie zou zeer in het voordeel zijn geweest van de Russische grondtroepen tijdens de invasie.

Milley voegde er nog aan toe dat de VS en de andere NAVO-landen ook 60.000 antitankwapens naar de Oekraïense strijdkrachten hebben gestuurd. 'De Oekraïners zijn heel erg dankbaar, buitengewoon dankbaar', zei Milley tegen een speciale Senaatscommissie.

Rusland erkent 'aanzienlijke verliezen'

18:45 | Rusland geeft toe 'aanzienlijke verliezen' te lijden in Oekraïne, maar spreekt tegen dat het wordt vernederd door de Oekraïense strijdkrachten.

De woordvoerder van president Vladimir Poetin, Dmitri Peskov, noemt de 'aanzienlijke verliezen' van de Russische troepen na de invasie in Oekraïne een 'enorme tragedie' voor Rusland. Maar in een interview met het Britse Sky News ontkent de Kremlin-zegsman dat de Russische strijd in Oekraïne een vernedering is, hoewel de Russen zich bijvoorbeeld terugtrokken uit de regio rond de hoofdstad Kiev en ook elders de opmars niet overal wil vlotten.

Duitsers tapen Russen in Boetsja af

18:18 | Duitse inlichtingendiensten hebben radioverkeer onderschept waarop te horen zou zijn dat Russische soldaten praten over het doden van burgers in de Oekraïense plaats Boetsja. Onder andere het Duitse weekblad Der Spiegel bericht daarover. Het zou opnieuw aantonen dat Rusland zo goed als zeker verantwoordelijk is voor de dood van veel burgers in de voorstad van hoofdstad Kiev.

Het Duitse parlement is door de inlichtingendienst BND vertrouwelijk op de hoogte gebracht over het radioverkeer. Volgens Der Spiegel omschreef een Russische soldaat in een van de onderschepte berichten hoe hij en zijn peloton op een fietser schoten.

Een Duitse veiligheidsbron zegt echter tegen persbureau Reuters dat de radioberichten niet direct naar Boetsja zijn te herleiden, al heeft de Duitse regering via satellietbeelden wel ander bewijs voor het doden van burgers door de Russen.

Der Spiegel schrijft dat de Russische militairen over de doden spraken alsof ze hun dagelijks leven aan het bespreken waren. Volgens het Duitse persbureau DPA komt uit de opnames tevens naar voren dat paramilitaire eenheden in maart in de regio Kiev gestationeerd waren namens het Russische leger.

Rusland geschorst in VN Mensenrechtenraad

18:12 | De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft besloten Rusland te schorsen als lid van de Mensenrechtenraad. De Verenigde Staten hadden daar op aangedrongen na meldingen van mensenrechtenschendingen in Oekraïne.

Van de 193 lidstaten stemden er 93 voor tijdelijke uitsluiting, en dat bleek voldoende, bij 58 onthoudingen en 24 nee-stemmers.

Het Amerikaanse verzoek om schorsing kwam nadat Oekraïne Rusland had beschuldigd van de moord op honderden burgers in Boetsja, een voorstad van Kiev. Russische troepen worden steeds vaker in verband gebracht met mensenrechtenschendingen in Oekraïne. Onder meer de Mensenrechtenraad doet daar onderzoek naar.

Rusland had landen gewaarschuwd dat een stem voor schorsing of onthouding worden beschouwd als een 'onvriendelijk gebaar' met gevolgen voor de onderlinge banden.

Frans steunpakket goedgekeurd

18:10 | De Europese Commissie heeft een Frans plan goedgekeurd om tot 155 miljard euro aan steun te verlenen aan bedrijven die getroffen zijn door de oorlog in Oekraïne. Het is de eerste regeling die is goedgekeurd sinds de Europese Unie de regels voor staatssteun heeft versoepeld in verband met de Russische invasie van Oekraïne.

"Deze regeling stelt Frankrijk in staat de economische gevolgen van de oorlog van Poetin in Oekraïne te verzachten en bedrijven te ondersteunen die zijn getroffen door de huidige crisis en de bijbehorende sancties", zei de vicevoorzitter van de Europese Commissie, Margrethe Vestager, in een toelichting. De Fransen financieren de maatregel met een deel van het budget dat ze hadden vrijgemaakt om hun economie te ondersteunen tijdens de coronacrisis.

D66 wil 'Marshallplan' voor Oekraïne

18:05 | D66 wil dat Nederland een 'Marshallplan' opstelt waarin staat hoe ons land zal bijdragen aan de wederopbouw van Oekraïne. Zo kunnen we meteen in actie komen als de oorlog afgelopen is, vindt de partij.

'We zien dagelijks de beelden van de gigantische verwoesting en de verwachting is dat er nog veel meer verwoest gaat worden, dus moeten we als de wiedeweerga aan de gang met een plan,' zegt D66-Tweede Kamerlid Alexander Hammelburg. Ook al is de oorlog nog niet voorbij, volgens hem is het goed om alvast beginnen met voorbereidingen, zodat we meteen klaar kunnen staan als dat nodig is.

NAVO akkoord over meer wapensteun aan Oekraïne

17.20 | De NAVO heeft donderdag toegezegd meer hulp te zullen leveren aan Oekraïne. NAVO-topman Jens Stoltenberg zei aan het einde van een bijeenkomst in Brussel dat het Oost-Europese land naast extra wapens ook materiaal krijgt om zich te verdedigen tegen een eventuele chemische of biologische aanval door Rusland.

Ook wordt Oekraïne geholpen zich te verdedigen tegen cyberaanvallen. De NAVO-chef zei dat ook extra wordt geïnvesteerd in andere partners van het militaire bondgenootschap, zoals Georgië en Bosnië en Herzegovina.

Minister Hoekstra: Nederland blijft wapens leveren aan Oekraïne

17.17 | Nederland blijft Oekraïne helpen zich te verdedigen tegen Rusland. 'Specifiek kan ik niet praten over wat we leveren want dan maken we de andere kant wijzer dan ze moeten zijn'', zei minister Wopke Hoekstra na afloop van een vergadering van de NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken in Brussel. 'Ik kan niet zeggen wat we doen, wanneer en hoe het de grens over gaat. Dat hebben we ook binnen de NAVO afgesproken.'

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba heeft de NAVO-lidstaten verzocht meer en zwaardere wapens te leveren. Hoekstra vindt het 'volslagen terecht dat Nederland en de andere landen kijken naar wat ze redelijkerwijs kunnen doen, en zo ver mogelijk gaan in het ondersteunen met wapens.' Nederland kijkt ook 'met open blik' naar de vraag vanuit Kiev om bij de levering van wapensystemen ook te helpen met trainingen. 'Het gaat soms om systemen die ze zelf niet in de vingers hebben.'

Finland komt met meer duidelijkheid over mogelijk NAVO-lidmaatschap

15:57 | Finland zal in de komende weken meer duidelijkheid geven of het land lid wil worden van de NAVO. De Finse minister van Buitenlandse Zaken, die deze week aanwezig is op een NAVO-bijeenkomst in Brussel, heeft dat gezegd.

Volgens Pekka Haavisto hebben verschillende NAVO-landen alvast hulp geboden aan Finland bij het waarborgen van de veiligheid gedurende de aanvraagprocedure bij het militaire bondgenootschap. Dat proces zou volgens Haavisto tussen de vier maanden en een jaar kunnen duren. Wat die hulp precies zou inhouden, is niet duidelijk.

Sinds de Russische inval in Oekraïne is de steun in Finland om zich aan te sluiten bij de NAVO toegenomen.

Burgemeester Boetsja: meeste slachtoffers doodgeschoten

15.32 | Volgens de burgemeester van het Oekraïense Boetsja, dat een tijd was bezet door de Russen, zijn in de stad inmiddels 320 lijken gevonden. De meeste lichamen hebben schotwonden. Ook uit het aangrenzende Irpin, waar de Russen zich eveneens terugtrokken, komen meldingen over oorlogsmisdaden.

Ongeveer 90 procent van de omgekomen burgers in Boetsja had schotwonden, vertelde de burgemeester tegen Duitse media. 'Het versterkt de bewijzen dat de Russische strijdkrachten oorlogsmisdaden hebben begaan' in de voorstad van de Oekraïense hoofdstad Kiev, vinden de plaatselijke autoriteiten. De beelden van de gruweldaden leidden al tot strengere sancties van westerse landen.

Het is de bedoeling dat de lichamen uit Boetsja worden onderzocht door specialisten. 'Het aantal gevonden lichamen neemt elke dag toe', aldus de burgemeester. 'Omdat ze worden gevonden op privéterrein, in parken en op plaatsen waar het mogelijk was om de lichamen te begraven toen er geen beschietingen waren.' Rusland beweert dat de slachtpartij in Boetsja in scène is gezet.

De burgemeester van het naburige Irpin beschuldigt de Russen eveneens van ernstige oorlogsmisdaden. Russische troepen scheidden de mannen van de vrouwen en kinderen. 'Ze schoten degenen neer die ongehoorzaam waren', aldus de burgemeester. De doden werden vervolgens opzettelijk overreden door tanks. 'Met schoppen hebben we de lijken van het asfalt geschraapt.'

Belarus meldt bevrijdingsoperatie aan grens in Oekraïne

15.23 | Belarus heeft een operatie uitgevoerd over de grens in Oekraïne om vooral vrachtwagenchauffeurs te bevrijden die door Oekraïners werden vastgehouden. De president van Belarus, Aleksandr Loekasjenko, zei dit donderdag. Hij zei dat Oekraïners Belarussische staatsburgers gevangenzetten en dat hij eerder vergeefs hun vrijlating had geëist.

Ze zijn nu met een speciale operatie bevrijd, aldus de president. Het ging volgens hem voornamelijk om vrachtwagenchauffeurs. Hij zei niet waar de operatie was en door wie die zou zijn uitgevoerd. Er zijn weinig hoofdwegen tussen de twee landen en de meest oostelijke loopt vanuit Kiev dwars door het front van de oorlog naar Belarus. Westelijker zijn een handvol grote wegen die van Oekraïne naar Belarus leiden, bijvoorbeeld naar Brest in het zuidwesten van Belarus.

Belarus is bondgenoot van Rusland, maar stelt in de Russisch-Oekraïense oorlog een neutrale rol te willen spelen. Wel maken Russische troepen in de aanval op Oekraïne gebruik van het grondgebied van Belarus. Loekasjenko eiste donderdag ook een plaats op aan de onderhandelingstafel van Oekraïne en Rusland. De vrede kan volgens hem straks niet achter zijn rug om worden gesloten.

Europees parlement wil verbod op Russische schepen in EU-wateren

15.15 | Het parlement vindt dat Russische schepen de toegang tot de territoriale wateren van de EU moet worden ontzegd. De EU-lidstaten onderhandelen al over het sluiten van EU-havens voor Russische schepen, behalve voor producten van levensbelang zoals voeding. Ook staat het parlement achter het voorstel om vrachtvervoer over de weg van en naar het grondgebied van Rusland en Belarus te verbieden.

De resolutie is vooral een politiek signaal naar de Europese regeringen toe. Het zijn de lidstaten die over sancties beslissen, waarvoor unanimiteit is vereist.

Amerikanen en Britten gooiden Russische staatshackers uit netwerk

14:10 | Amerikaanse en Britse overheidsdiensten hebben in maart in alle stilte voorkomen dat Russische staatshackers een grote cyberaanval konden uitvoeren. Duizenden computersystemen waren besmet, klaar om over te nemen en te gebruiken, maar de operatie verbrak de verbinding tussen Rusland en de zogenoemde bots. Daardoor kon Rusland ze niet inzetten.

De actie is uitgevoerd met goedkeuring van een rechter, maakt het Amerikaanse ministerie van Justitie bekend.

Een dag voor de Russische invasie in Oekraïne hadden de Verenigde Staten en Groot-Brittannië al gewaarschuwd dat Rusland een nieuw en gevaarlijk digitaal wapen had. Dat wordt Cyclops Blink genoemd. De schadelijke software kaapte apparaten die computernetwerken moeten beveiligen. Via die apparaten kregen de hackers toegang tot de netwerken. Ze konden zo opdrachten voor aanvallen doorsturen.

Na de waarschuwing stuurden de fabrikanten WatchGuard en ASUS software-updates om Cyclops Blink te verwijderen. Veel gebruikers voerden de updates door, maar lang niet iedereen deed dat en daardoor bleven de meeste apparaten besmet. Daarom mochten de Verenigde Staten en Groot-Brittannië in alle stilte de niet-gerepareerde apparaten opschonen, buiten de gebruikers om. De schadelijke software werd verwijderd en de instellingen werden aangepast om toegang te voorkomen. Dat is een uitzonderlijke stap.

Cyclops Blink is voorlopig tandeloos. De systemen zelf zijn nog wel besmet, maar Rusland zou daar op dit moment niets mee kunnen. Het Amerikaanse ministerie van Justitie roept gebruikers die dat nog niet hebben gedaan wel op om de software op hun beveiligingsapparaten te updaten, om te voorkomen dat Rusland de systemen alsnog kan kapen.

De systemen zouden zijn besmet door een hackersgroep die Sandworm of Voodoo Bear wordt genoemd. De hackers zouden in dienst zijn van de Russische militaire inlichtingendienst GROe. Sandworm wordt onder meer verantwoordelijk gehouden voor de gijzelsoftware NotPetya. Die trof in 2017 Oekraïense bedrijven, maar de infectie verspreidde zich naar andere landen. Twee containerterminals in de haven van Rotterdam lagen daardoor ook plat. In december 2015 zou Sandworm delen van het Oekraïense elektriciteitsnet hebben platgelegd met een cyberaanval. Honderdduizenden mensen zaten daardoor urenlang zonder stroom.

EU-parlement roept op tot importverbod alle Russische brandstof

14:05 | Het Europees Parlement eist een onmiddellijk totaal EU-importverbod van Russische brandstoffen. Een meerderheid wil alle gas, olie, kernbrandstof en kolen uit Rusland in de Europese Unie weren vanwege de oorlog in Oekraïne. Daarmee gaat het parlement verder dan de EU-lidstaten die onderhandelen over een pakket nieuwe sancties waarin alleen een kolenimportverbod wordt voorgesteld, dat volgens EU-bronnen ook pas over vier maanden zou ingaan.

De resolutie van het parlement werd door een grote meerderheid van 513 stemmen voor en slechts 22 tegen aangehouden. Nog 19 Europarlementariërs onthielden zich van stemming.

Pro-Russische rebellen melden inname centrum Marioepol

14:01 | De pro-Russische rebellen in het oosten van Oekraïne hebben melding gemaakt van de inname van het centrum van havenstad Marioepol. Ze stellen in Russische media dat de belangrijkste veldslagen in Marioepol voorbij zijn er alleen nog wordt gevochten in de haven en in het complex van de staalfabriek Azovstal, aan de oostelijke rand van het centrum van de stad. Wel zijn er nog Oekraïense verdedigers verschanst in ondergrondse gangen, aldus Edoeard Basoerin van de 'volksrepubliek' Donetsk.

Volgens Kiev wordt het centrum van de stad nog steeds verdedigd en is het nog steeds in Oekraïense handen. Basoerin erkende donderdag dat er naast de nationalistische Oekraïense milities die nog 3500 man in de haven en de staalfabrieken hebben, ook gewapende burgers deelnemen aan de strijd. Er zijn volgens burgemeester Vadim Bojtsjenko nog 100.000 burgers in de stad. Zij moeten volgens hem dringend worden geëvacueerd. Volgens hem zijn er in de strijd naar schatting 5000 burgers omgekomen en ligt 90 procent van de stad in puin.

De Oekraïense nationalistische milities die de stad hebben verdedigd hebben volgens de rebellen een schip in de haven in brand gestoken. Ze zouden bezig zijn met situaties te creëren waarvan 'beelden via westerse media de rebellen en Russen in diskrediet moeten brengen'. Zo zouden er binnenkort foto's van gedode bemanningsleden van het in brand gestoken schip worden verspreid en zou hun dood aan de rebellen worden verweten.

Oekraïne roept nogmaals op tot zwaardere sancties tegen Rusland

13:59 | Oekraïne heeft andermaal opgeroepen tot zwaardere sancties tegen Rusland. Daarmee moet Moskou onder druk worden gezet om een einde te maken aan de oorlog. Oekraïne maakt ondertussen haast met het evacueren van burgers uit steden en dorpen in het oosten en het zuiden van het land die onder vuur liggen van Russische raketten en artillerie.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski riep landen nogmaals op te stoppen met de aanschaf van Russische olie. Ook moeten wat hem betreft alle Russische banken worden uitgesloten van het internationale financiële systeem. Hij voegde daaraan toe dat economische zorgen niet belangrijker mogen zijn dan het straffen van Russen voor het doden van burgers in Oekraïne.

'Voor eens en voor altijd kunnen we Rusland en alle andere potentiële agressors leren dat zij die voor oorlog kiezen, altijd verliezen', zei Zelenski in een toespraak tot het Griekse parlement. 'Zij die Europa chanteren met een economische en energiecrisis, verliezen altijd.'

De Verenigde Staten kondigden nieuwe maatregelen aan, waaronder sancties tegen de twee volwassen dochters van de Russische president Vladimir Poetin en tegen een grote bank. De Europese Unie slaagde er woensdag niet in overeenstemming te bereiken over een nieuwe ronde maatregelen, waaronder een verbod op Russische steenkool. Volgens Josep Borrell, topdiplomaat van de EU, zou het pakket donderdag of vrijdag kunnen worden goedgekeurd.

Tijdens een NAVO-bijeenkomst zei Borrell dat de EU een embargo op Russische olie zou bespreken en dat hij hoopte dat dit spoedig zou gebeuren. In een symbolische stap zal de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties donderdag stemmen over het schorsen van Rusland uit de Mensenrechtenraad van de VN.

Ruim 24.700 Oekraïners in opvang van overheid, stijging van 1800

13:38 | In de opvanglocaties van de veiligheidsregio's worden momenteel 24.708 mensen uit Oekraïne opgevangen die zijn gevlucht voor het Russische geweld, meldt het ministerie van Justitie en Veiligheid donderdag. Dat is een stijging van 1801 in vergelijking met de opvangcijfers maandag.

Inmiddels zijn er in totaal 33.925 bedden beschikbaar gemaakt voor de opvang van de vluchtelingen. Dat zijn er ruim 2000 meer dan er maandag waren. Ook hebben inmiddels 27.934 Oekraïners zich geregistreerd bij de gemeenten. Dat zijn er bijna 6200 meer dan in het begin van de week nog het geval was.

Het aantal geregistreerde Oekraïners is nu voor het eerst meer dan het aantal mensen dat in de opvang van de overheid zit. Dat komt doordat ook mensen die in de particuliere opvang zitten of op een andere manier onderdak hebben, zich bij een gemeente inschrijven. De inschrijving in de gemeentelijke basisregistratie is belangrijk, omdat de overheid hiermee onder meer voorzieningen kan regelen voor de betrokkenen zoals zorg en onderwijs.

Staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) zei woensdag na crisisoverleg over Oekraïne dat het realiseren van opvangplekken langzamer gaat dan gedacht, maar dat dit ook geldt voor de instroom. Het is volgens hem niet nodig om gemeenten aan te sporen extra opvang te regelen. Hij vertrouwt erop dat gemeenten in alle 25 regio's de afgesproken 50.000 plekken de komende tijd zullen realiseren.

Eerder deze week gaf het ministerie aan dat de overheid erop voorbereid wil zijn dat er mogelijk 150.000 Oekraïners naar Nederland komen. Maar dat aantal is nu 'totaal niet aan de orde', zei hij.

In het overleg is afgesproken dat mensen die Oekraïners opvangen in hun huis, niet worden gekort op toeslagen die zij mogelijk ontvangen. Ook krijgen gemeenten een voorschot op de kosten die ze maken voor de vluchtelingenopvang.

EU-embargo op Russisch steenkool maand later door Duitse druk

13:30 | Het Europese embargo op Russische steenkool gaat een maand later in dan gepland. Dit na ingrijpen van Duitsland. Dat meldt persbureau Reuters. Vandaag wordt naar verwachting het embargo goedgekeurd door de lidstaten.

Bronnen melden dat het pas na vier maanden rond midden augustus zal ingaan. Dat terwijl de Europese Commissie juli had voorgesteld. De drie maanden zijn nodig om zo de bestaande contracten te laten aflopen. Duitsland is Europa's grootste importeur van Russische steenkool.

Onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland verlopen moeizaam

13:28 | De onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne om een soort van vredesdeal te bereiken vinden nog altijd plaats, maar echt schot lijkt er niet meer in te zitten. Het Kremlin zegt dat er 'nog een lange weg te gaan' is en dat de gesprekken zich 'voortslepen'. Oekraïne meldt op zijn beurt na de gruwelijke ontdekkingen van burgerdoden in onder meer Boetsja dat gesprekken met Rusland uiteindelijk toch nodig zijn om een einde te maken aan de oorlog.

Deze week is dan ook weinig progressie gemeld in de voortgang van de onderhandelingen. Onlangs meldde Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov enkel dat de gesprekken tussen Moskou en Kiev voortduren. Moskou beschuldigt het Westen ervan de onderhandelingen te dwarsbomen door 'hysterie' te verspreiden over de oorlogsmisdaden die de Russen in de regio Kiev zouden hebben begaan. Ook zegt Peskov dat wapenleveranties door bijvoorbeeld de Verenigde Staten aan Oekraïne niet bijdragen aan succesvolle onderhandelingen.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft gezegd dat Rusland nog altijd zo veel geld verdient aan het exporteren van olie dat de Russen de onderhandelingen met Oekraïne niet serieus hoeven te nemen. Volgens hem is daarom een invoerverbod van het Westen voor Russische olie nodig om Oekraïense levens te sparen. Zelenski heeft deze week tevens beklemtoond dat gesprekken met Rusland de enige optie zijn voor het beëindigen van de oorlog.

De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu zei woensdag dat de dodelijke aanvallen op burgers in Oekraïne de onderhandelingen tussen beide partijen bemoeilijkt hebben. Turkije treedt op als bemiddelaar in het conflict. Toch sprak Cavusoglu de hoop uit dat de buitenlandministers van Oekraïne en Rusland op termijn elkaar zullen ontmoeten in Turkije. 'We zijn nog steeds hoopvol en voorzichtig optimistisch. Tegelijkertijd zijn we realistisch', zei Cavusoglu in de marge van een NAVO-overleg in Brussel.

Ondertussen heeft ook Hongarije zich aangeboden als bemiddelaar en de leiders van Oekraïne, Frankrijk en Duitsland uitgenodigd om Vladimir Poetin in hoofdstad Boedapest te ontmoeten. Maar Kiev noemde dat een cynisch voorstel, nadat de Hongaarse premier Viktor Orban onder andere had gezegd bereid te zijn in roebels te betalen voor Russisch gas.

Persbureau: Estland stopt import Russisch gas

13:07 | Estland wil niet langer gas uit Rusland importeren. Dat heeft de Estse premier Kaja Kallas volgens het Baltische persbureau BNS gemeld. Om het gemis aan Russisch gas op te vangen schakelt het land samen met Finland over op vloeibaar gemaakt aardgas (lng), zei ze op een persconferentie in Tallinn.

'We moeten zo snel mogelijk ophouden gas te kopen van het regime van Poetin, dat het geld gebruikt voor de oorlog tegen Oekraïne', aldus Kallas. Een einddatum waarop er geen Russisch gas meer naar Estland stroomt gaf ze niet. Voor de overstap op lng wordt voor het najaar een terminal gehuurd, meldt BNS.

Litouwen maakte afgelopen weekend bekend geen gas uit Rusland meer af te nemen. Het was daarmee het eerste land van de Europese Unie dat een volledige gasboycot tegen het land afkondigde. Oekraïne wil graag dat de hele EU stopt met het kopen van Russisch gas, maar veel landen zijn voor hun gas nog erg afhankelijk van de Russen en durven dit nog niet aan.

Bloomberg: Shell gebruikt schepen van Russisch bedrijf niet meer

12:55 | Shell heeft besloten twee schepen met vloeibaar gemaakt aardgas (lng) uit de vaart te nemen die werden gecharterd van een Russisch bedrijf. Dat hoefde niet vanwege sancties die door het Westen aan het land zijn opgelegd, maar is volgens anonieme bronnen van persbureau Bloomberg uit voorzorg gebeurd. De schepen voeren vooral in de Aziatische regio.

De stap van Shell is volgens kenners een voorbeeld van energieconcerns die besluiten actie te ondernemen om niet met Rusland geassocieerd te worden na de militaire inval in Oekraïne. Shell besloot kort na de inval zijn belangen in grote projecten voor de winning van olie en gas in Rusland te verkopen. Later kochten oliehandelaren van het Britse bedrijf nog wel Russische olie met een flinke korting, wat leidde tot ophef. Daarop nam Shell de beslissing om ook geen olie en gas meer te kopen uit het land.

Nog ruim 100.000 burgers vast in Marioepol

12:47 | In Marioepol zitten nog ruim 100.000 burgers vast, meldt burgemeester Vadim Boitsjenko. Zij moeten volgens hem dringend worden geëvacueerd. De zuidelijke havenstad ligt in puin door de aanhoudende aanvallen van het Russische leger.

Boitsjenko omschrijft de situatie in Marioepol als een humanitaire catastrofe. Er zijn naar schatting 5000 burgers omgekomen en 90 procent van de stad zou zijn vernietigd. De informatie uit de stad is niet onafhankelijk bevestigd.

Marioepol telde voor de oorlog zo'n 430.000 inwoners. Door de omsingeling van de stad door Russische troepen is vluchten levensgevaarlijk. Oekraïne en Rusland maken regelmatig afspraken voor humanitaire corridors, maar massa-evacuaties vanuit Marioepol zijn niet mogelijk. Via de vluchtroutes vertrekken hooguit honderden tot duizenden inwoners per dag.

Aantal Oekraïense vluchtelingen stijgt

12:10 | In de opvanglocaties van de veiligheidsregio's worden momenteel 24.708 mensen uit Oekraïne opgevangen die zijn gevlucht voor het Russische geweld, meldt het ministerie van Justitie en Veiligheid donderdag. Dat is een stijging van 1801 in vergelijking met de opvangcijfers maandag.

Inmiddels zijn er in totaal 33.925 bedden beschikbaar gemaakt voor de opvang van de vluchtelingen. Dat zijn er ruim 2000 meer dan er maandag waren.

Ook blijkt dat inmiddels 27.934 Oekraïners zich hebben geregistreerd bij de gemeenten. Dat zijn er bijna 6200 meer dan in het begin van de week nog het geval was.

Het aantal geregistreerde Oekraïners is nu voor het eerst meer dan het aantal mensen dat in de opvang van de overheid zit. Dat komt doordat ook mensen die in de particuliere opvang zitten of op een andere manier onderdak hebben, zich bij een gemeente inschrijven.

Rusland neemt maatregelen tegen Google

11:55 | De Russische mediatoezichthouder Roskomnadzor neemt strafmaatregelen tegen Google-moederbedrijf Alphabet vanwege de verspreiding van zogenaamde 'nepbeelden' van de oorlog in Oekraïne. Volgens de waakhond overtreedt het Amerikaanse technologieconcern daarmee de Russische wet. Het is Russische bedrijven onder meer verboden om te adverteren op de internetplatformen van Google.

Volgens Roskomnadzor is videoplatform YouTube, dat eigendom is van Google, 'een van de belangrijkste platforms die nepbeelden verspreiden over het verloop van de speciale militaire operatie van Rusland op het grondgebied van Oekraïne'. Ook maakt YouTube zich volgens de waakhond schuldig aan 'het in diskrediet brengen van de strijdkrachten van de Russische Federatie'.

YouTube staat al enige tijd onder zware druk van de Russische autoriteiten. Roskomnadzor had Google eerder bevolen om te stoppen met het weergeven van advertenties die onjuiste informatie bevatten over de oorlog in Oekraïne. Google heeft begin maart zelf al besloten om tijdelijk te stoppen met het verkopen van onlineadvertenties in Rusland. Dat geldt ook voor YouTube. Kort na de Russische invasie in Oekraïne had Google het voor Russische staatsmedia al onmogelijk gemaakt om advertenties te kopen of verkopen.

Energiedeskundige: Zo snel mogelijk van Russisch gas af

11:19 | Europese regeringsleden komen vandaag bijeen in Boedapest voor een conferentie die is georganiseerd door Gas Infrastructure Europe. Ze zijn daar om te praten over mogelijke oplossingen voor de huidige uitdagingen op de gasmarkt. 'De grootste uitdaging is om zo snel mogelijk van het Russische gas af te zijn', zegt energiedeskundige René Peters van TNO.

Pro-Russische rebellen melden inname centrum Marioepol

11:04 | De pro-Russische rebellen in het oosten van Oekraïne hebben melding gemaakt van de inname van het centrum van havenstad Marioepol. Ze stellen in Russische media dat de belangrijkste veldslagen in Marioepol voorbij zijn er alleen nog wordt gevochten in de haven en in het complex van de staalfabriek Azovstal, aan de oostelijke rand van het centrum van de stad. Wel zijn er nog Oekraïense verdedigers verschanst in ondergrondse gangen, aldus Edoeard Basoerin van de 'volksrepubliek' Donetsk.

Volgens Kiev wordt het centrum van de stad nog steeds verdedigd en is het nog steeds in Oekraïense handen.

De Oekraïense nationalistische milities die de stad hebben verdedigd hebben volgens de rebellen een schip in de haven in brand gestoken. Ze zouden bezig zijn met situaties te creëren waarvan 'beelden via westerse media de rebellen en Russen in diskrediet moeten brengen'. Zo zouden er binnenkort foto's van gedode bemanningsleden van het in brand gestoken schip worden verspreid en zou hun dood aan de rebellen worden verweten.

De inname van Marioepol was een van de hoofddoeleinden van de Russische inval in Oekraïne die 24 februari begon. De stad die nog geen 50 kilometer van de grens met Rusland ligt, werd snel omsingeld maar fel verdedigd door voornamelijk extreemrechtse milities die de stad in juni 2014 in handen kregen. Zij zijn in de ogen van de pro-Russische volksmilities uit Donetsk en Loehansk de ergste vijanden en verantwoordelijk voor oorlogsmisdaden in Oost-Oekraïne.

Oekraïne bepleit bij NAVO-landen boycot olie en gas uit Rusland

10:39 | Oekraïne blijft bij NAVO-landen pleiten voor een boycot op Russische olie en gas. 'Daar zullen we mee doorgaan', zei de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba in Brussel bij een tweedaags overleg in Brussel. 'Ik denk dat de deal die Oekraïne aanbiedt eerlijk is. Jullie geven ons wapens, wij offeren onze levens op en de oorlog blijft in Oekraïne.'

Na het overleg in Brussel plaatste Koeleba een tweet. 'Ik kwam hier vandaag om de drie belangrijkste dingen te bespreken: wapens, wapens en wapens', aldus de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken op Twitter.

EU-buitenlandchef Josep Borrell heeft gezegd dat er donderdag of vrijdag een vijfde sanctiepakket tegen Rusland aankomt, met daarin onder meer het geleidelijk stopzetten van de invoer van Russische steenkool. Een verbod op Russische olie en gas zou de al flink gestegen prijzen daarvan in de EU nog verder verhogen. Tegelijkertijd zou Rusland er een stuk minder geld door binnenkrijgen om de oorlog in Oekraïne mee te financieren.

Koeleba zei ook dat Oekraïne vooral van Duitsland meer wapens, zoals vliegtuigen en luchtverdedigingssystemen, wil. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock, heeft gezegd dat in Brussel met bondgenoten te willen bespreken.

Zelenski en Von der Leyen ontmoeten elkaar vrijdag in Kiev

10:16 | Het overleg tussen de Oekraïense president Volodimir Zelenski en de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, in Kiev vindt vrijdag plaats. Eerder deze week werd al bekend dat Von der Leyen naar Oekraïne zou afreizen.

De datum is bekendgemaakt door een woordvoerder van Zelenski. Die wil uit veiligheidsoverwegingen geen details vrijgeven over de ontmoeting. Naast Von der Leyen zal ook EU-buitenlandchef Josep Borrell naar Kiev gaan.

Het bezoek vindt plaats in aanloop naar Stand up for Ukraine, een internationale donorconferentie voor Oekraïne die zaterdag wordt gehouden in de Poolse hoofdstad Warschau. De conferentie is belegd door de Europese Commissie en de regering van Canada.

NAVO: Oorlog kan nog maanden of jaren duren (2)

09:37 | Net als NAVO-chef Jens Stoltenberg denkt ook defensie-expert Patrick Bolder dat de oorlog in Oekraïne nog lang kan duren. ‘Als Poetin klaar is met Donetsk, Loehansk en de landbrug, dan blijft hij daar zitten. De spanning zal blijven. En dan weet je niet wat de volgende stappen zijn. Dus wat dat betreft kan het nog heel lang duren, zoals Stoltenberg zegt', zegt Bolder in gesprek met BNR.

Enkele Russische vliegtuigen staan nog op Nederlandse luchthavens

09:34 | Op Twente Airport staat een geparkeerd vliegtuig van een Russische eigenaar, en op Maastricht Aachen Airport staan vier ingepakte vliegtuigen die zijn gebouwd voor een Russische leasemaatschappij, meldt minister Mark Harbers (Infrastructuur) aan de Tweede Kamer. Deze week is navraag gedaan bij Nederlandse vliegvelden over Russische toestellen, aldus de bewindsman.

Geen van de toestellen is Russisch geregistreerd, en ze vallen dus niet officieel onder de sancties. Maar ze blijven wel in Nederland aan de grond, temeer omdat de Europese Unie sinds eind februari het luchtruim heeft gesloten voor Russische vliegtuigen. Overigens wachten de toestellen sowieso nog op ingebruikname. De vliegtuigen op Maastricht Aachen staan ingepakt en zijn niet vliegklaar. Ze zouden dus ook niet op korte termijn kunnen opstijgen.

De leasemaatschappij 'zou de vliegtuigen als eigenaar in lease beschikbaar stellen aan een Russische luchtvaartmaatschappij. Omdat dat contract niet doorging, moesten de vliegtuigen op deze luchthavens geparkeerd worden', meldt Harbers.

Eerder meldde de bewindsman al dat er een Russisch vliegtuig van Aeroflot op Schiphol staat en daar blijft wegens de sluiting van het luchtruim. Er staan geen vliegtuigen van gesanctioneerde oligarchen in Nederland

Shell schrijft tot 5 miljard dollar af op Russische bezittingen (2)

09:12 | Olie- en gasconcern Shell schrijft tussen de 4 miljard en 5 miljard dollar af op zijn activiteiten in Rusland. Het bedrijf besloot wegens de Russische inval in Oekraïne het land volledig te verlaten. Shell verwacht door die stap onder andere geld te verliezen door verbroken contracten, kredietverliezen en andere misgelopen inkomsten.

Shell maakte kort na de inval bekend zijn belangen in grote projecten voor de winning van olie en gas in Rusland te verkopen. Begin maart nam Shell ook de beslissing om te stoppen met zijn ongeveer vierhonderd tankstations in het land en geen olie en gas meer te kopen uit het land. Eerder zei Shell dat de bezittingen in Rusland zo'n 3 miljard dollar waard waren en 400 miljoen dollar af te schrijven door geen brandstoffen meer te leveren aan het land.

Het Britse gasconcern, dat tot voor kort deels Nederlands was, had in Rusland onder andere een belang van 27,5 procent in een groot project voor vloeibaar gemaakt aardgas (lng) en olie in het oosten van Rusland, met de naam Sakhalin-II. Het Russische staatsgasbedrijf Gazprom is daarvan de eigenaar.

Ook Shells branchegenoot BP kondigde wegens de oorlog in Oekraïne aan Rusland te verlaten. Olie- en gasbedrijf TotalEnergies wil geen afstand doen van zijn eigendommen in het land. Die zouden dan tegen een flinke korting moeten worden verkocht aan een waarschijnlijk Russische partij die daarvan profiteert, beargumenteert het Franse concern.

Door de oorlog tussen het olie- en gasrijke Rusland en Oekraïne zijn de prijzen voor deze grondstoffen erg hard gestegen. Shell is naast een producent ook een belangrijke handelaar in olie en gas. Met de handel in olieproducten verwacht het concern in de eerste drie maanden van 2022 'aanzienlijk hogere' resultaten te hebben geboekt dan in het laatste kwartaal van 2021. Ook de handel in lng zal naar verwachting meer winst hebben opgeleverd.

Oekraïne kondigt tien humanitaire corridors aan

08:34 | De Oekraïense autoriteiten hebben voor donderdag tien humanitaire corridors aangekondigd. Een van de vluchtroutes is voor inwoners van Marioepol. Zij kunnen de belegerde stad volgens vicepremier Irina Veresjtsjoek alleen met eigen vervoer verlaten.

Via de corridors van woensdag wisten bijna 4900 mensen uit steden, waaronder Marioepol, te vluchten naar veiligere gebieden in Oekraïne. De vluchtroutes worden elke ochtend door Oekraïne bekendgemaakt. Het land moet daarvoor afspraken maken met Rusland.

Nu de focus van de Russische invasie verschuift naar het oosten van Oekraïne, vluchten steeds meer inwoners van dat deel van het land. De lokale autoriteiten van de oostelijke regio's Donetsk en Loehansk hebben inwoners opgeroepen te vertrekken nu het nog mogelijk is.

NAVO: Oorlog kan nog maanden of jaren duren

08:08 | De oorlog in Oekraïne kan nog maanden, zelfs jaren gaan duren, waarschuwt NAVO-topman Jens Stoltenberg. Hij deed dit aan het begin van een tweedaags overleg met de ministers van Buitenlandse Zaken van de NAVO-lidstaten in Brussel. Vandaag overleggen de NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken opnieuw over steun aan Oekraïne.

'De NAVO verwacht dat Russische troepen zich opnieuw gaan bevoorraden om dan een brutaal nieuw offensief te beginnen in de Donbas-regio. Omdat het zo lang gaat duren moet de steun aan Oekraïne uitgebreid worden', zegt Europa-correspondent Stefan de Vries.

Landen willen versnelling EU-klimaatplannen na inval in Oekraïne

07:00 | De onderhandelingen over de Europese klimaatplannen moeten worden versneld. Die oproep doen elf EU-landen waaronder Nederland. Die versnelling is volgens hen noodzakelijk vanwege de Russische inval in Oekraïne.

De EU wil uiterlijk in 2050 klimaatneutraal zijn. Als eerste stap moet de CO2-uitstoot in 2030 al met 55 procent zijn verminderd vergeleken met 1990. Alle voorstellen om deze doelen te bereiken zijn vastgelegd in het pakket Fit for 55.

Over dat pakket van Europees Commissaris Frans Timmermans zijn de lidstaten nu aan het onderhandelen. In de voorstellen staat onder meer dat het aandeel hernieuwbare energie moet stijgen. Het streven is om vóór volgend jaar tot een akkoord te komen.

De Europese Commissie wil zo snel mogelijk minder afhankelijk worden van Russische energie-import. De voorstellen van Timmermans spelen volgens de elf ministers hierin een sleutelrol. 'De onderhandelingen moeten daarom worden versneld en de ambities moeten omhoog.'

Europa moet volgens hen snel overgaan op duurzame energie. Ook om zo burgers te beschermen tegen prijsstijgingen als gevolg van energieafhankelijkheid. De EU importeert dagelijks voor honderden miljoenen euro's aan gas en olie uit Rusland.

De plannen van Timmermans moeten snel worden ingevoerd, aldus de ministers. 'Dat is de sleutel om de EU energie-onafhankelijk te maken van Russische fossiele brandstoffen en de enige manier om de klimaatcrisis te adresseren en te reageren op het agressieve Russische gedrag.'

Voor Nederland tekende minister Rob Jetten (Economische Zaken en Klimaat) de verklaring. De andere ondertekenaars komen uit Oostenrijk, Duitsland, Denemarken, Spanje, Finland, Ierland, Luxemburg, Letland, Zweden en Slovenië.

VVD: zet ook Russische hackers op Europese sanctielijst

06:37 | Jonge Russische hackers moeten op de sanctielijst van de Europese Unie komen, vindt de VVD. Als dat gebeurt kunnen ze niet meer bij hun in Europa gestalde geld komen, meldt RTL Nieuws.

VVD-Kamerlid Queeny Rajkowski ergert zich aan jonge Russische criminelen die pronken met hun uit misdaad verkregen euro's. 'Het zijn hackers die dagelijks ook bedrijven in Nederland aanvallen, ons midden- en kleinbedrijf, puur om geld te pakken te krijgen. Het zijn ordinaire criminelen.'

En dus moeten ze volgens Rajkowski net zo worden behandeld als de Russische oligarchen en op de Europese sanctielijst worden gezet. 'We weten waar ze zitten. Ze horen bij de kliek van Poetin. We moeten ervoor zorgen dat we hun leven zo moeilijk mogelijk maken.'

Russische ambassadeur: Amerikaanse sancties treffen gewone Rus

05:44 | De Russische ambassadeur in Washington, Anatoli Antonov, noemt de nieuwste Amerikaanse sancties 'een directe klap voor de bevolking van Rusland' die vooral de 'gewone Rus' raken. Antonov doelt op de beslissing van de Amerikanen om de twee grootste banken van Rusland harder aan te pakken.

Volgens CNN spreekt de ambassadeur in een boodschap op het Telegram-kanaal van de Russische ambassade in Washington van een 'constante aanval van de regering van president Joe Biden'. Antonov ziet in de sancties van de VS 'een verlangen om de reputatie van Rusland aan te tasten'.

De VS staan door de nieuwe sancties helemaal geen transacties meer toe van Sberbank, de grootste financiële instelling van het land, en Alfa Bank, 's lands grootste particuliere bank.

Zelenski verwijt Rusland 'slachtoffers te verbergen' na Boetsja

04:09 | Sinds de internationale kritiek op het bloedbad in Boetsja is Rusland van tactiek veranderd en 'worden lichamen van Oekraïense slachtoffers verborgen'. De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft dat in zijn dagelijkse videoboodschap gezegd. Desondanks blijft hij optimistisch dat de waarheid altijd boven tafel komt.

Zelenski zegt informatie te hebben dat lichamen door Russische troepen 'van de straten en uit kelders worden gehaald in een poging bewijsmateriaal te vernietigen'. Hij zegt dat er al duizenden Oekraïners worden vermist. 'Zij zijn vermoord of naar Rusland gedeporteerd, er is geen andere optie', stelt Zelenski.

Dankzij 'getuigenverklaringen, satellietbeelden en onafhankelijk onderzoek' kan volgens Zelenski worden vastgesteld wie verantwoordelijk is voor de verdwijning van Oekraïense burgers.

De vondst van honderden gedode burgers in Boetsja na de aftocht van de Russen werd door de Britse premier woensdag "bijna volkenmoord" genoemd. Het Kremlin ontkent in alle toonaarden iets met de burgerdoden te maken te hebben en zegt dat het door Oekraïne in scène is gezet. Dit laatste is ontkracht door satellietbeelden die door The New York Times zijn geanalyseerd en waarop te zien is dat de mensen tijdens de Russische bezetting van Boetsja zijn omgebracht.

Klein aantal Oekraïners leert in VS militaire drones besturen

01:45 | Een "klein aantal" Oekraïense militairen wordt momenteel in de Verenigde Staten getraind om militaire drones te besturen. Een woordvoerder van het Pentagon bevestigt dat tegenover onder meer The New York Times.

De Oekraïense militairen waren voordat de oorlog met Rusland in februari begon al aanwezig in de VS. 'Wij hebben van de gelegenheid gebruik gemaakt en geven ze een een paar dagen training over de Switchblade-drones', aldus de woordvoerder. Eenmaal terug in Oekraïne kunnen deze militairen 'de kennis overbrengen aan anderen binnen het leger'.

Het Amerikaanse ministerie van Defensie maakte vorige maand bekend honderd "kamikaze-drones", zoals de Switchblade ook wel genoemd wordt, aan Oekraïne te leveren. De drones zijn ontwikkeld voor Amerikaanse commandotroepen en hebben "een directe invloed op het slagveld". Ze zijn vanaf enkele kilometers afstand te besturen en kunnen precisieaanvallen uitvoeren op Russische troepen.

Zelenski: dat er nog geen ban op Russische olie is, kost levens

00:27 | De Oekraïense president Volodimir Zelenski vraagt westerse landen om een invoerverbod voor Russische olie. In zijn dagelijkse videoboodschap zegt Zelenski dat 'Oekraïners sterven omdat zo'n embargo nog niet is ingevoerd'.

De Oekraïense president is in zijn videoboodschap ook kritisch op de recent aangekondigde sancties, die hij 'spectaculair, maar niet genoeg' noemt. Daarnaast vraagt Zelenski om een volledige afsluiting van Russische banken van het internationale betaalsysteem vanwege de oorlog in Oekraïne.

ABN AMRO: herstel vrijetijdssector duurt langer door oorlog

00:01 | De vrijetijdssector zal mede vanwege de oorlog in Oekraïne en de sancties tegen Rusland langer nodig hebben om te herstellen van de coronacrisis. Volgens economen van ABN AMRO zijn onder andere de prijzen voor energie en levensmiddelen nog hoger geworden als gevolg van de strijd. Voor lang niet alle bedrijven is het mogelijk om de hogere kosten door te berekenen.

Daarbij zullen door de aanhoudend hoge inflatie consumenten op termijn ook minder bereid zijn om een uitje te maken of een restaurant te bezoeken, gewoonweg omdat ze minder te besteden hebben.

De kenners benadrukken dat de sector rake klappen heeft gehad door corona en de maatregelen om de pandemie in te dammen. Daardoor kampen veel ondernemers onder andere met belastingschulden. Ook drukken de hoge kosten voor energie en grondstoffen zwaar op de marges.

Evengoed is er dit jaar wel sprake van een inhaalslag na de magere coronatijd. Zo zullen de reisbranche en musea dit jaar met 100 procent groeien. Bioscopen zullen goed zijn voor 80 procent groei. Verder zetten restaurants naar verwachting 20 procent meer om en zullen hotels een kwart meer verdienen. Ondanks deze groei wordt het niveau van voor de crisis nog niet bereikt.

ABN AMRO benadrukt dat er binnen de sector wel verschillen zijn. Fastfoodrestaurants, campings en vakantieparken scoren naar verwachting beter dan in 2019, het laatste jaar voor de crisis.

Onder andere attractieparken en dierentuinen profiteerden vorig jaar van Nederlandse toeristen. Hier verwacht ABN AMRO dat de bezoekersaantallen dit jaar op bijna 85 procent van het niveau van voor corona zullen liggen.

Nederlandse exporteurs somberder door oorlog Oekraïne

00:01 | Nederlandse exporteurs zijn door de oorlog in Oekraïne somberder geworden over hun vooruitzichten voor dit jaar. Niet alleen vallen de Oekraïense en Russische afzetmarkten voor een groot deel weg, ook zijn exporterende bedrijven meer geld kwijt door omwegen en duurdere brand- en grondstoffen als gevolg van het gewapende conflict.

Kredietverzekeraar Atradius en ondernemersvereniging evofenedex maken uit een rondvraag onder exporteurs op dat de verwachtingen over de omzet drastisch zijn gedaald. Van de deelnemers aan het onderzoek verwachtte een minderheid van 4 op de 10 exporteurs een omzetstijging in 2022. Dat waren er vorig jaar nog 6 op de 10. De ondernemers die nog wel een omzetstijging verwachten, rekenen er niet meer op dat die hoger zal zijn dan 4 procent. Dat is volgens de onderzoekers een trendbreuk, want de verwachte exportgroei kwam bij eerdere enquêtes nooit onder de 6 procent uit.

'De oorlog en de hieruit voortvloeiende ontwikkelingen zullen ongetwijfeld een enorme impact hebben. De handel in Oekraïne en Rusland maakt weliswaar geen groot deel uit van de totale Nederlandse export, maar veel sectoren, zoals hightech, olie en gas, de chemie, transportsector en voedingsmiddelenindustrie, zullen hierdoor stevig worden geraakt', zegt Bart Jan Koopman, directeur evofenedex.

De belangenbehartiger voor duizenden bedrijven op het gebied van logistiek en handel wijst erop dat bijvoorbeeld brandstof voor goederenvervoer duurder is geworden. Ook moeten exporteurs veel langere routes volgen naar bijvoorbeeld Azië. Zo is het door westerse sancties voor veel vliegmaatschappijen onmogelijk om door het Russische luchtruim te vliegen. Maar ook veel spoorverbindingen van de zogenoemde Nieuwe Zijderoute, tussen China en Europa, lopen door Rusland en zijn nu niet bruikbaar.

Nederlandse ondernemers behaalden vorig jaar nog 9 procent meer omzet uit export dan een jaar eerder. Andere lidstaten van de Europese Unie zijn de belangrijkste afzetmarkten, waarbij buurland Duitsland veruit de belangrijkste handelspartner is. Daarna volgen Frankrijk en België. Gevraagd naar een nieuwe exportmarkt die Nederlands ondernemers zouden willen betreden, noemen ze het vaakst de Verenigde Arabische Emiraten.