Westerse landen zien de oorlog in Oekraïne in toenemende mate als een serieuze bedreiging van de Europese veiligheid. Dat China weigert Rusland te bestempelen als de agressor in het conflict en een veroordeling uit Beijing uitblijft, steekt het Westen in toenemende mate. Hoopte Brussel aanvankelijk dat Beijing zijn invloed op Moskou zou aanwenden om vrede te bewerkstelligen, en zei het EU-hoofd Buitenlandse zaken Josep Borell in maart nog letterlijk: 'Het moet China zijn', die hoop is inmiddels grondig de bodem ingeslagen.
Lees ook | Spanningen tussen China en Japan om eilandengroep nemen toe
Koude Oorlog-retoriek
Niet alleen onthield China zich van een VN-stemming om de Russische invasie in Oekraïne te veroordelen, Beijing hekelde de 'koude-oorlogsmentaliteit gebaseerd op blokconfrontatie', een directe sneer aan het adres van de NAVO. Tijdens een virtuele topontmoeting met EU-leiders op 1 april gaf de Chinese woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken, Zhao Lijian, de Verenigde Staten zelfs de schuld van het conflict. Volgens Zhao is Washington 'de schuldige en de belangrijkste aanstichter van de Oekraïne-crisis'.
Chinees wensdenken
Volgens een Europees-China beleidsanalist aan het Berlijnse Mercator Instituut voor China Studies zit Beijing gevangen in zijn eigen wensdenken: 'Beijing is zo verblind door de wens dat Europa 'strategisch autonoom' is ten opzichte van de VS, dat het niet in staat is de veiligheidsinfrastructuur in Europa te begrijpen'. Het hoofd Azië-Pacific Strategie en Veiligheid aan het Instituut voor Veiligheidsbeleid van de Universiteit van Kiel Sarah Kirchberger geeft het strijdlustige buitenlandbeleid onder president Xi Jinping de schuld van de verslechterde relaties.
Lees ook | VS sturen meer zware wapens naar Oekraïne
Wuhan
Volgens deze analist zijn de Europese opvattingen over China met name in de eerste dagen van de pandemie verhard, toen Beijing medische voorraden hamsterde terwijl het tegelijkertijd de ernst van de uitbraak in Wuhan ontkende, Europa defecte Chinese testkits en gezichtsmaskers ontving en China weigerde mee te werken aan een internationaal onderzoek naar de oorsprong van het coronavirus. Nu Beijing blijft benadrukken hoe dicht het bij Moskou staat 'begint men in Europa te beseffen dat sommige staten niet van goede wil zijn en zich niet aan de regels zullen houden, zegt Kirchberger. 'We moeten onze kwetsbaarheid voor en afhankelijkheid van China verminderen.'
Lees ook | VS sluiten militair ingrijpen Salomonseilanden niet uit
'Dialoog van doven'
Hoewel de Europese verwachtingen ten aanzien van de recente top tussen de EU en China al laag gespannen waren, waren de Europese leiders toch teleurgesteld: China weigerde te verklaren geen militaire of economische steun aan Rusland te zullen geven. De Europese ontgoocheling was zo groot dat de EU-Buitenlandminister Borell de besprekingen omschreef als 'een dialoog van doven'.
Tijdens de top wilde China de Russische inval in Oekraïne niet ter sprake te brengen en wilde het uitsluitend over 'positieve' zaken praten. Volgens een waarnemer 'opnieuw een teken dat men de ernst van de situatie in Europa niet inziet en er buiten wil blijven, ondanks het feit dat het een permanent lid van de VN-Veiligheidsraad is.' Hoewel de top geen gezamenlijke verklaring opleverde, werd hij door de Chinese staatsmedia toch als een geslaagd evenement gepresenteerd.
'In een turbulente wereld, die wordt geconfronteerd met de Covid-19-pandemie en een moeizaam herstel van de wereldeconomie, geeft het feit dat de Chinese en EU-leiders diepgaande en openhartige besprekingen hebben gevoerd over belangrijke kwesties met betrekking tot de wereldvrede en -ontwikkeling, de wereld een positieve energieboost', verklaarde de Chinese vice-minister van Buitenlandse Zaken Deng Li na afloop.