Rusland laat 41 Oekraïners vrij bij gevangenenruil
17:29 | Oekraïne heeft weer gevangenen geruild met Rusland. Vicepremier Irina Veresjtsjoek meldde dat 41 Oekraïners, onder wie 28 militairen, konden terugkeren.
De vicepremier schreef op berichtendienst Telegram dat het vooral verheugend is dat onder hen een vertegenwoordiger van de Oekraïense orthodoxe kerk is. Hoeveel Russen in ruil terug naar hun land zijn gestuurd is onduidelijk.
Het zou gaan om de achtste gevangenenruil sinds de Russische aanval op 24 februari begon. De laatste bekendmaking was eind april.
Nederland liet na boycot vijf Russische schepen in havens toe
17:06 | Vijf schepen onder Russische vlag zijn sinds 17 april aangemeerd in Nederlandse havens. Dat meldt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat desgevraagd. Vanaf die dag gold een EU-breed verbod voor havens om Russische schepen toegang te verlenen wegens de oorlog in Oekraïne. Maar de toegelaten schepen vielen onder de uitzonderingsregels die bepalen dat vaartuigen met bijvoorbeeld gas, olie, landbouwproducten of medicijnen wel binnen mogen varen.
Een woordvoerster van het ministerie kon niet direct zeggen in welke havens de Russische schepen aanmeerden. Sowieso deed één of meer van die schepen Rotterdam aan, meldt een zegsman van het Havenbedrijf Rotterdam.
De economische strafmaatregel van de Europese Unie tegen Rusland geldt alleen voor vaartuigen die onder de Russische vlag varen. Het grootste deel van de schepen die tussen Russische en Nederlandse havens varen, staat officieel geregistreerd onder een andere vlag en kan voorlopig ongestoord EU-landen bereiken. Sinds de Russische inval in Oekraïne is voor miljarden aan olie, gas en kolen in de haven van Rotterdam gearriveerd, berekende het Finse onderzoekscentrum voor Energie en Schone Lucht (CREA).
Vorige week ontstond commotie rond het schip Sunny Liger met een lading Russische gasolie aan boord. Zweedse havenarbeiders weigerden die lading scheepsbrandstof te lossen. Vervolgens zette het schip, dat in de Marshall Eilanden is geregistreerd, koers naar Nederland. Maar in Rotterdam en Amsterdam verzette vakbond FNV Havens zich tegen de komst van de Sunny Liger, die nu al dagenlang voor anker ligt in de Noordzee.
Oekraïense media: opnieuw Russisch oorlogsschip geraakt
17:01 | De Oekraïense strijdkrachten hebben opnieuw een Russisch oorlogsschip met een raket geraakt. Althans, dat melden Oekraïense media. Een Russisch fregat in de Zwarte Zee zou in brand zijn gevlogen na het raketvuur.
De berichten zijn niet bevestigd door de Russen in Moskou of door de Oekraïense regering in Kiev. De Oekraïense generale staf verhoogde het aantal gezonken Russische schepen echter al wel met een tot in totaal elf. Oekraïne claimde eerder al onder meer het vlaggenschip van de Russische Zwarte Zeevloot, de kruiser Moskva, tot zinken te hebben gebracht met een Neptunus-raket. Moskou daarentegen sprak over een brand, maar erkende later vorige maand wel dat het schip is gezonken.
Het jongste Oekraïense succes zou het nieuwe fregat Admiral Makarov betreffen. Volgens media werd ook dit schip getroffen door een antischeepsraket. De Russen stuurden helikopters om de bemanning te redden.
EU-bronnen: akkoord over sancties Rusland nabij, behalve over olie
16:48 | De 27 EU-lidstaten hebben nog maar weinig bezwaren tegen herziene voorstellen van een zesde pakket sancties tegen Rusland, behalve over de beoogde importstop van Russische olie, zeggen ingewijden in Brussel. Met onder meer de voorgestelde strafmaatregelen tegen een zestigtal personen en drie tv-zenders zijn de EU-ambassadeurs er nagenoeg uit, maar de onderhandelingen over de oliesancties gaan naar verwachting dit weekend door.
De Europese Commissie heeft na een vergadering van de EU-ambassadeurs opnieuw opdracht gekregen bepaalde voorstellen bij te schaven. Het grootste obstakel blijft de totale boycot van ruwe aardolie binnen zes maanden en van geraffineerde olie voor het eind van het jaar. Na heftige protesten van met name Hongarije en Slowakije is die landen uitstel tot eind 2024 aangeboden, en Tsjechië tot juni 2024. Ook is de EU bereid de drie volledig door land omgeven lidstaten te helpen om hun infrastructuur om te bouwen en aan te passen aan de nieuwe situatie.
Ondanks de harde toon van de Hongaarse premier Viktor Orbán, die zegt vijf jaar uitstel te eisen, zijn betrokkenen optimistisch. 'Iedereen is zich bewust van de impact. Dit kost even tijd', aldus een hoge functionaris. Er zou constructief onderhandeld worden. Ook commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft er vertrouwen in. 'Als het een dag langer kost, dan duurt het maar een dag langer', zei ze.
Volgens EU-bronnen heeft de commissie inmiddels de tekst over het weren van drie grote Russische tv-zenders aangescherpt, mede op verzoek van Nederland. Er wordt nu duidelijk gesteld dat het om Russische propagandakanalen gaat, om de beschuldiging te voorkomen dat de EU de persvrijheid beperkt.
EU-buitenlandchef Josep Borrell wil de ministers van Buitenlandse Zaken volgende week voor een spoedvergadering bijeenroepen als hun ambassadeurs er dit weekend niet uitkomen.
Rusland zegt geen kernwapens in te zetten in Oekraïne
16:21 | Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken wijst speculaties over de inzet van kernwapens in Oekraïne van de hand. Volgens een woordvoerder zijn er duidelijke richtlijnen voor wanneer die worden ingezet. 'Die zijn niet van toepassing op de verwezenlijking van de doelen die zijn gesteld in het kader van de speciale militaire operatie in Oekraïne.'
De woordvoerder benadrukt dat de inzet van nucleaire wapens alleen aan de orde is als het voortbestaan van Rusland wordt bedreigd.
De Russische president Vladimir Poetin kondigde kort na de inval in Oekraïne aan de nucleaire strijdkrachten van het land op scherp te zetten. President Volodimir Zelenski van Oekraïne zei vorige maand dat Rusland er niet voor zou terugdeinzen om kernwapens in zijn land in te zetten.
Zelenski stelde vrijdag tegen de onafhankelijke denktank Chatham House dat Rusland weg denkt te komen met het plegen van oorlogsmisdaden door te dreigen met een nucleaire aanval. 'Ze geloven niet dat ze verantwoordelijk kunnen worden gesteld voor de oorlogsmisdaden, omdat ze de macht hebben van een nucleaire staat', aldus de Oekraïense president.
KNVB beperkt boycot tot Rusland, voetbalsters toch tegen Belarus
16:01 | De KNVB heeft besloten om net als andere landen voetbalduels met Belarus niet verder te boycotten. Dat betekent dat de Nederlandse voetbalvrouwen in de kwalificatie voor de wereldtitelstrijd alsnog tegen het land gaan spelen. Dit gebeurt nu op 28 juni. 'Aangezien de andere landen wel gewoon hun geplande interlands tegen Belarus blijven spelen, heeft een langdurige boycot door Nederland geen effect', zegt de voetbalbond.
Nederland weigerde na de Russische inval in Oekraïne aanvankelijk tegen de Russische bondgenoot te spelen, waardoor de op 12 april geplande ontmoeting met Belarus niet doorging. 'Elk signaal dat de oorlog zo snel mogelijk moest stoppen was welkom', aldus de KNVB. 'De betreffende wedstrijd moest worden uitgesteld. Daarmee heeft Nederland een signaal afgegeven. We zijn verder gegaan dan de UEFA en de andere voetballanden, die wel gewoon hun geplande interlands tegen Belarus blijven spelen.'
Daarom herziet de KNVB nu het standpunt, na overleg met de spelersraad van de “Leeuwinnen”. 'We hebben besloten ons aan te sluiten bij de rest van de internationale voetbalwereld en de boycot te beperken tot Rusland', vervolgt de bond. 'Nu Oranje niet en onze directe concurrenten voor WK-kwalificatie wél tegen Belarus spelen, bemoeilijkt dit voor Nederland de kwalificatie voor het WK in 2023. Terwijl deelname aan een WK uiteraard een brede impact heeft op het gehele Nederlandse vrouwenvoetbal.'
De KNVB wil de wedstrijd straks wel achter gesloten deuren en zonder volksliederen vooraf spelen. 'We vinden nog steeds dat het regime in Belarus zich niet mag verheugen op internationale sportwedstrijden en daarom willen wij minimale aandacht voor deze wedstrijd.' In welke plaats het duel wordt gehouden is nog niet bekend.
'Rusland wil staalfabriek Marioepol voor 9 mei innemen'
14:08 | Rusland is van plan om de belegerde Azovstal-staalfabriek in de Oekraïense havenstad Marioepol uiterlijk maandag 9 mei in te nemen, meldt de Oekraïense presidentiële adviseur Oleksij Arestovitsj. ‘Er zit nog maar een handjevol mensen dus ik verwacht dat het ze wel gaat lukken’, zegt buitenlandcommentator Bernard Hammelburg.
Volgens de Oekraïense president Volodimir Zelenksi zitten er tweeduizend Oekraïense militairen en een paar honderd burgers onder wie kinderen. ‘Ze zijn in levensgevaar.'
Europese Commissie verzwakt voorstel oliesancties Rusland
13:04 | De Europese Commissie wil Hongarije, Slowakije en Tsjechië meer tijd geven om het voorgestelde importverbod op Russische olie in te voeren. Daarmee hoopt de commissie de stroeve onderhandelingen tussen de 27 EU-lidstaten over het nieuwe sanctiepakket voor Rusland los te trekken.
EU-buitenlandchef Josep Borrell zei vrijdag dat hij de ministers van Buitenlandse Zaken volgende week voor een spoedvergadering bijeenroept als hun ambassadeurs er dit weekend niet uitkomen.
Jachtenbouwer Heesen voelt sancties tegen Rusland
13:00 | De Nederlandse fabrikant van luxejachten, Heesen Yachts, kan door sancties tegen eigenaar Vagit Alekperov niet aan alle spullen komen om nieuwe schepen te maken. Alekperov staat op sanctielijsten van het Verenigd Koninkrijk en Australië, waardoor onder andere de Britse motorenfabrikant Rolls-Royce niet meer levert aan het bedrijf uit Oss.
'Een aantal van onze leveranciers is gebonden aan de wetten van het Verenigd Koninkrijk. Dit heeft als gevolg dat enkele van hen hun verplichtingen niet na kunnen komen', zegt een woordvoerder tegen het ANP.
Duitsland levert pantserhouwitsers
12:30 | Duitsland levert zeven pantserhouwitsers aan Oekraïne, zo heeft de minister van Defensie bekendgemaakt. Oekraïense militairen kunnen vanaf volgende week in Duitsland leren omgaan met de artilleriekanonnen.
Volgens minister Christine Lambrecht komen de Duitse houwitsers bovenop de vijf die Nederland heeft toegezegd. Ze deed haar uitspraken vrijdagochtend tijdens een bezoek aan Duitse militairen in de Slowaakse plaats Sliac, voorafgaand aan een ontmoeting met haar Nederlandse ambtgenoot Kajsa Ollongren.
De Duitse krant Die Welt berichtte eerder deze week al over het voorgenomen besluit van Berlijn. Dit zou ingaan tegen het advies van topmilitairen.
Separatisten vervangen Oekraïense borden Marioepol door Russische
11:05 | Door Moskou gesteunde separatisten in het zuidoosten van Oekraïne hebben verkeersborden met de naam van de nagenoeg geheel veroverde stad Marioepol in het Oekraïens en Engels weggehaald en vervangen door borden in het Russisch. Dat laat het ministerie van Transport van de zelfverklaarde Volksrepubliek Donetsk weten in een verklaring.
Het ministerie heeft ook foto's gedeeld van hoe in oranje hesjes gestoken gemeentewerkers de verwisselingsoperatie uitvoeren. 'Het werk aan verkeersborden in bevrijd gebied zal doorgaan', staat in de bekendmaking. In kleine plaatsen zouden soortgelijke werkzaamheden zijn uitgevoerd.
De strategisch belangrijke havenstad Marioepol is bijna geheel in handen van Russische troepen. Alleen de Azovstal-fabriek blijft een Oekraïense verzetshaard. Oekraïne zegt dat de staalfabriek de afgelopen dagen meerdere malen is bestormd, maar Moskou ontkent dat en beweert dat er alleen sprake is van een belegering.
Wit-Rusland: geen EU geregistreerde vervoerders met zware vracht op ons grondgebied
10:30 | Wit-Rusland verbiedt in de EU geregistreerde vervoerders om zware vracht op zijn grondgebied te vervoeren. Dat zegt Wit-Rusland vrijdagochtend, meldt Reuters.
'Amerika hielp Oekraïne bij laten zinken Moskva'
10:00 | Het Russische oorlogsschip de Moskva zonk vorige maand door een Oekraïense raketaanval die kon worden uitgevoerd dankzij informatie van Amerikaanse inlichtingendiensten. Die onthulling doet NBC News op basis van bronnen binnen de regering-Biden. 'Dat Oekraïne het niet alleen doet en naast wapens ook inlichtingen krijgt vanuit het Westen en van de Amerikanen en de Britten is heel goed voor te stellen', zegt correspondent Floris Akkerman.
Britten bevestigen aanvallen op Azovstal
08:00 | Britse inlichtingen bevestigen Oekraïense berichten over Russische aanvallen op de Azovstal-fabriek in Marioepol. Rusland ontkent dat zijn troepen het laatste Oekraïense bolwerk in de stad hebben bestormd, terwijl vanuit Oekraïense zijde wordt geclaimd dat Russische militairen het terrein deels zijn binnengedrongen.
'Russische grondtroepen in Marioepol hebben hun aanval op de Azovstal-staalfabriek voor de tweede dag voortgezet, ondanks Russische beweringen dat ze deze alleen zouden proberen te belegeren', aldus het Britse ministerie van Defensie vrijdagochtend.
Het Verenigd Koninkrijk denkt dat er een verband is tussen de "hernieuwde poging" om Azovstal in te nemen en de Dag van de Overwinning op 9 mei.
Duitsland start bouw LNG-ternminals
07:30 | Om onafhankelijk te kunnen worden van gas uit Rusland, gaat Duitsland LNG-terminals aanleggen om vloeibaar gas aan te voeren. Contracten daarvoor zijn gisteren ondertekend door minister Habeck, terwijl het verzet uit milieubewegingen vooral groeit. 'De terminals staan haaks op alles waar Habeck en zijn Die Grüne-partij voor staan'.
Lees ook | Waarom Die Grüne in Duitsland toch LNG-terminals steunt
Shell: 'Vervanging gas is ondenkbaar'
06:00 | Europa krijgt moeite om snel een alternatief te vinden voor Russisch gas. Dat zegt de topman van Shell, Ben van Beurden, in de Telegraaf. Als er een boycot van Russisch gas komt in Europa, slaat dat een groot gat in het aanbod van energie. En dat betekent enorme bezuinigingen op het verbruik.
Ook is hij bang dat er via een omweg toch Russische olie naar de EU komt. Olie kun je namelijk goed traceren, maar olieproducten weer niet.
De hoeveelheid energie uit zon- en windparken kan dat gas maar voor een heel klein deel opvangen. Dat betekent volgens Van Beurden voor komende maanden nog aanhoudend hoge importprijzen voor energiecentrales, en dus pittige stroomtarieven voor Nederlandse consumenten.
'Rusland verwoest honderden ziekenhuizen'
05:50 | Het Russische leger heeft sinds het begin van de oorlog in Oekraïne honderden ziekenhuizen en andere zorginstellingen verwoest, zei president Volodimir Zelenski donderdag in een videotoespraak voor een medische liefdadigheidsgroep. 'Als je alleen kijkt naar de medische infrastructuur, hebben Russische troepen inmiddels bijna 400 zorginstellingen vernietigd of beschadigd: ziekenhuizen, kraamafdelingen, poliklinieken', zei Zelenski.
Het Kremlin zegt dat het zich alleen richt op militaire of strategische locaties in Oekraïne.
Volgens Zelenski heeft het Russische leger sinds het begin van de invasie op 24 februari in totaal 2014 raketten afgevuurd richting verschillende doelen. In diezelfde periode registreerde Oekraïne ook nog eens 2682 luchtaanvallen. 'Elk van deze operaties betekent de dood van onze mensen, de vernietiging van onze infrastructuur', zei Zelenski.
'Rusland wil staalfabriek voor 9 mei innemen'
05:00 | Rusland is van plan om de belegerde Azovstal-staalfabriek in de Oekraïense havenstad Marioepol uiterlijk maandag 9 mei in te nemen, meldt de Oekraïense presidentiële adviseur Oleksij Arestovitsj. Op 9 mei viert Rusland dat het exact 77 jaar geleden is dat de nazi's werden verslagen.
'Het mooiste geschenk aan een heerser is het hoofd van zijn tegenstander', zei Arestovitsj tegen het Oekraïense persbureau UNIAN. 'Ik zie duidelijk de ambitie om Azovstal te veroveren en Poetin de overwinning te geven op 9 mei. Ze willen dit heel graag, maar laten we eens kijken of ze daarin slagen.'
In Moskou staat voor maandag 9 mei een grote militaire parade gepland ter herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog.
Nieuwe evacuaties in Marioepol
04:00 | In de belegerde Oekraïense havenstad Marioepol is opnieuw een operatie aan de gang om honderden burgers te evacueren. Dat zegt VN-secretaris-generaal António Guterres tijdens een bijeenkomst van de VN-Veiligheidsraad in New York, zonder details te geven omdat dan 'het mogelijke succes kan worden ondermijnd'.
Ook de Oekraïense president Volodimir Zelenski zei dat donderdag een evacuatie van burgers uit de belegerde havenstad gaande is. In zijn dagelijkse videotoespraak gaf hij aan niet te weten hoeveel mensen de stad hadden weten te verlaten. In dezelfde toespraak zei Zelenski dat Russische troepen nog steeds de Azovstal-staalfabriek in Marioepol bestormen en beschieten.
Eerder op de dag meldden Oekraïense bronnen dat nog ongeveer 200 burgers vastzitten in de staalfabriek. Bij twee eerdere operaties die werden bemiddeld door de VN en het Rode Kruis, werden ongeveer 500 mensen naar Zaporizja gebracht, dat nog steeds onder Oekraïense controle staat. De Oekraïense vicepremier Irina Veresjtsjoek zei dat er voor vrijdag nog een evacuatiepoging gepland is.
'Russische terreinwinst Oekraïne nooit erkennen'
01:00 | Duitsland en de Verenigde Staten zullen gebieden die Rusland heeft veroverd in Oekraïne niet erkennen als Russisch. De Duitse bondskanselier Olaf Scholz en Amerikaanse president Joe Biden hebben dat bevestigd in een telefoongesprek, zegt het kantoor van Scholz.
Beide leiders benadrukken dat pogingen om bijvoorbeeld veroverd gebied in de oostelijke regio's Donetsk en Loehansk bij Rusland in te lijven niet door de beugel kunnen. Daar worden mogelijk referenda georganiseerd waarbij de inwoners ervoor kunnen kiezen zich bij Rusland aan te sluiten.
Biden en Scholz spraken af dat Oekraïne blijvend op veel steun kan rekenen bij de zelfverdediging tegen de Russische aanval. Zij dringen er opnieuw bij Rusland op aan de vijandelijkheden onmiddellijk te stoppen en niet te morrelen aan de grenzen van het buurland. Verder keren ze zich krachtig tegen recente verklaringen van de Russische leiding om de Oekraïense regering in diskrediet te brengen, zonder daar details over te geven.