Niger nieuwe militaire hub Frankrijk en Europa

Lees ook | Poetins kozakken heten Wagner

De pro-Russische sympathie groeit met de dag in het door chaos, staatsgrepen en islamistisch terrorisme geteisterde Mali, Russische huurlingen van de Wagner-groep maken er steeds meer de dienst uit en oud-kolonisator Frankrijk en zijn Europese bondgenoten zijn er dan ook niet meer welkom. Zo'n 2.400 Franse soldaten en 900 speciale eenheden van de door Frankrijk geleide Takuba-strijdkrachten zullen Mali naar verwachting de komende maanden verlaten. De militaire operaties tegen islamitisch terrorisme in de Sahelregio, die ze voorheen vanuit Mali deployeerden, worden naar alle waarschijnlijkheid in de nabije toekomst vanuit buurland Niger uitgvoerd.

Het is al meer dan tien jaar onrustig in de Saheldriehoek zoals die gevormd wordt door Mali, Niger en Burkina Faso. In het kielzog van de Arabische Lente desintegreerde in 2011 het regime van de Libische dictator Moammar Kadhaffi waarmee Libië in een staat van burgeroorlog verviel. De onrust - alsmede grote hoeveelheden wapens - verspreidde zich als een olievlek naar de meer zuidelijk gelegen Sahelstaten.

Lees ook | Voormalig VN-gezant Koenders over vertrek uit Mali: je kan Sahel niet verlaten

Chaos

Zo namen in 2012 Malinese rebellen de wapens op tegen de regering in hoofdstad Bamako, sindsdien is het grensgebied van Mali, Burkina Faso en Niger het epicentrum geworden van de gewelddadige conflicten in de Sahel. Gewapende groepen - die met name gelieerd zijn aan Al Qaida en IS - maken in veel gebieden de dienst uit en werden het afgelopen decennium actief bestreden door Franse militairen, hun Europese bondgenoten én militairen uit het naburige Niger.

Met vooruitziende blik anticipeerde Niger in 2011 erop dat de regio instabiel zou worden, niet in de laatste plaats doordat veel gewapende Nigerese huurlingen in dienst van Kadhaffi Libië ontvluchtten na diens val en de bijltjesdag die het land overspoelde. Het land riep Franse en Amerikaanse militaire hulp in.

Lees ook | Nederland met Frankrijk weg uit Mali

Enter Niger

Niger geldt dan ook als een trouwe bondgenoot van het Westen. Nigerese troepen zijn een integraal onderdeel geworden van de Franse antiterrorismemissie Operatie Barkhane en het Trans-Saharaans antiterrorismepartnerschap van de VS, en herbergen een Franse militaire basis en een Amerikaanse luchtmachtbasis op hun grondgebied. Duitsland runt in Niamey een logistieke buitenpost en is, net als Italië en Canada, betrokken bij de opleiding van Nigeriaanse speciale troepen.

In 2015 nam het Sahelland een omstreden smokkelwet aan die het vervoer van migranten door heel West-Afrika strafbaar stelde in ruil voor Europese hulp en ontwikkelingshulp. De trans-Saharaanse migratieroute die West-Afrikaanse migranten gebruiken loopt voor een groot deel door Niger, er is de EU veel aan gelegen die migrantenstroom in te dammen. En hoewel het aantal grensoverschrijdingen van vluchtelingen sindsdien drastisch is gedaald, is er veel kritiek op het plan: het zou de onveiligheid in de regio verergeren.

Kritiek

De Nigerese president Mohamed Bazoum gaf in februari openlijk zijn steun aan Macrons besluit om zijn troepen uit Mali weg te halen. Ook de partijen in de Nigerese regeringscoalitie schaarden zich unaniem achter het idee van de stationering van een buitenlandse troepenmacht. Deskundigen zeggen echter dat Bazoum een riskante gok neemt omdat de Franse aanwezigheid mogelijk anti-Franse sentimenten onder de bevolking aanwakkert.

Ook de Nigerese politieke oppositie heeft veel kritiek op het besluit van het parlement om meer Europese militairen in het land te stationeren. Daarin staan de oppositiepartijen niet alleen, ook ngo's, burgerbewegingen én het brede publiek staan sceptisch tegenover de Franse rol binnen de regio.