Internationaal13 mei '22 09:25Aangepast op 13 mei '22 13:51

Oorlog Oekraïne verzandt in patstelling

Auteur: Mark van Harreveld

Het Nederlandse kabinet kijkt 'open en positief' naar een eventueel verzoek van Zweden en Finland om veiligheidsgaranties nadat ze het lidmaatschap van de NAVO hebben aangevraagd, zegt Buitenlandminister Wopke Hoekstra. Rusland dreigt intussen met een gepaste reactie, maar volgens bijzonder hoogleraar Oorlogsstudies Frans Osinga van de Universiteit Leiden is dat in hoge mate retoriek: 'Rusland kan zich geen nieuw avontuur veroorloven'.

Achtergelaten Russisch materieel in heroverde loopgraaf ten noorden van Charkiv
Achtergelaten Russisch materieel in heroverde loopgraaf ten noorden van Charkiv (ANP / SIPA USA / Salvatore Cavalli)

Het zijn natuurlijk waanzinnige hoge politieke kosten die Rusland op de lange termijn gaan schaden en waar het geen rekening mee heeft gehouden toen het aan dit avontuur begon, zegt Osinga. Volgens de hoogleraar is op het slagveld een patstelling ontstaan die 'voor geen van beide partijen echt acceptabel is'.

Lees ook | Finland zet nieuwe stap richting NAVO lidmaatschap

Zero sum game

Het probleem voor president Poetin is dat hij geen gezichtsverlies wil lijden, maar dat hij geen succesverhaal voor de thuisbühne heeft. 'Hij kan nu heel weinig laten zien, er moet iets gebeuren zodat het lijkt alsof hij succes boekt. Zolang dat niet het geval is, gaat hij door'. Hetzelfde geldt voor Oekraïne dat, met het oog op de enorme humanitaire en economische kosten, eenvoudigweg niet kán accepteren dat er gebieden door Rusland bezet blijven. Dus ook Zelenski gaat net zo lang door tot alle Russische troepen uit Oekraïne verdwenen zijn. Kort samengevat: beide kampen staan diametraal tegenover elkaar, maar zijn geen van beide in staat een doorbraak te forceren.

Osinga wijst op een cumulatieve dynamiek die zich voordoet op dit moment: 'Zo zie je dat de doelstellingen enerzijds de strategie aangeven, maar dat hetgeen dat op het slagveld bereikt kan worden, vervolgens de doelstellingen gaat bepalen'. Wat Oekraïne overigens wel op een grote achterstand zet, en in die zin is er sprake van een Russisch succes, is het feit dat door de bezetting en de marine blokkade van Oekraïense zeehavens de Oekraïense economie qua exporterend vermogen volledig lamgeslagen is.

Lees ook | Oekraïne-update donderdag

En nu?

Gevraagd naar hoe de situatie zich verder gaat ontwikkelen en of er een uitgang is, somt Osinga de successen van beide partijen op: Oekraïne behaalt successen rond Charkov en Kherson wat het Oekraïense moreel een enorme boost geeft, terwijl de Russen in de Donbasregio voortgang boeken. De hoogleraar wijst op het slappe koord dat bewandeld wordt door het Westen in dezen en voor welk complex dilemma het Westen staat.

'De vraag is in hoeverre het Westen moet accepteren dat Zelenski Rusland zó ver in de hoek gaat drijven, dat de vernedering voor Poetin zó groot is dat hij misschien wel gaat escaleren op andere dimensies waar wij helemaal niet op zitten te wachten.' Zelenski is daarentegen volledig afhankelijk van westerse wapenleveranties voor zijn mobiliteit op het slagveld, dus daar heeft het Westen volgens Osinga de nodige 'diplomatieke leverage'.

Maar verder blijft het een nachtmerrie voor analisten. 'Vanuit westers en Oekraïens oogpunt kun je niet accepteren dat Rusland hiermee wegkomt. Hier zitten alle analisten met de handen in het haar - hier zitten waanzinnige economische, militaire en morele dilemma's.'

Lees ook | Groot Brittannië geeft Zweden en Finland veiligheidsgaranties tegen Rusland

Russische militair-technische stappen

Niet alleen het Westen, maar ook de Russen kampen met militaire dilemma's. Nadat Finland bekend heeft gemaakt lid te willen worden van de NAVO, heeft het Kremlin een verklaring naar buiten gebracht. Die is niet heel verrassend volgens Rusland-correspondent Joost Bosman. 'Het Kremlin ziet dit als een 'radicale verandering in het buitenlandbeleid van Finland'. Ze hebben aangegeven militair-technische stappen te ondernemen. Ook zullen ze 'andere' maatregelen treffen.' Hoe dit precies geïnterpreteerd moet worden, vindt Bosman ook lastig. Het zou volgens hem kunnen dat Rusland kernwapens langs de 1300 lange kilometergrens met Finland gaat plaatsen.

Op de Russische televisie wordt - zoals verwacht - het verhaal omgedraaid of bestempeld als 'fake news', zegt de correspondent. 'Het is telkens hetzelfde verhaal. 'Wij worden bedreigd door de NAVO' of 'wij staan op het punt om aangevallen te worden door de NAVO'. Deze omdraaiingen keren steeds weer terug.' Maar Bosman denkt dat het voor het Kremlin steeds moeilijker zal worden om geloofwaardig te blijven naarmate er steeds meer grimmige verhalen naar buiten komen.

Lees ook | 'Laatste hoofdstuk voor Oekraïense soldaten Azovstal-fabriek'

Roebel 'best presterende munt'

De sancties heeft Poetin tot nu toe ook nog 'goed kunnen praten', het slechte Westen is op ons uit - zo vertelt hij het op de tv, zegt de correspondent. 'En verbazingwekkend is de roebel zelfs uitgeroepen tot de best presterende munteenheid volgens het Kremlin. Omdat het aardgas nu in roebels betaald moeten worden en 90 procent van de transacties in roebels in Rusland wordt gedaan, slaagt het land er tot nu toe in om de koers kunstmatig hoog te houden.' Volgens analisten is deze situatie alleen niet geloofwaardig en zegt het ook niets over de toekomst van de munt.

Lees ook | 'Mogelijk zal ook Nederland via speciale constructie Russisch gas afrekenen in roebels'

'Maar de detailhandel hier beseft ook wel dat de sterke roebel een zeepbel is', vertelt Bosman. Verschillende detailhandels hebben hun prijzen verhoogd en dat is waar de mensen voornamelijk over klagen volgens hem. Dat zij de prijzen verhogen is niet gek, de inflatie is namelijk veel hoger dan voor de oorlog. 'Je ziet nu al dat het geld van de Russen steeds minder waard wordt.'


Deel dit artikel

Gerelateerde artikelen