Liveblog | G7 steunt Oekraïne tot aan de overwinning

VN roepen Polen op Oekraïners toegang tot abortus te geven

16:27 | Oekraïense vrouwen die naar Polen zijn gevlucht, moeten toegang krijgen tot geboortebeperkende middelen en hebben recht op abortus. De vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties UNHCR maakt zich zorgen of Oekraïners die tijdens de oorlog verkracht zijn wel een abortus kunnen krijgen in Polen.

Volgens de UNHCR voldoet de abortuswetgeving van Polen niet aan de internationale standaarden. Sinds 2020 is abortus alleen nog in uitzonderlijke gevallen toegestaan. Tegen die beslissing is in Polen veel gedemonstreerd, maar de conservatieve regering houdt vast aan de strenge regels.

Uit Oekraïne komen bij de VN meldingen binnen dat mensen verkracht worden door Russische soldaten. Toezichthouders proberen die berichten te onderzoeken.

Sinds de oorlog uitbrak in Oekraïne zijn al meer dan 3 miljoen Oekraïners naar Polen gevlucht. Vrouwenrechtenorganisaties zien in dezelfde periode al een stijging in de vraag naar abortuspillen, met name vanuit Polen en Oekraïne.

Veel meer financiële transacties van Russen tegengehouden

16:20 | Het bedrag aan financiële transacties dat is tegengehouden in het kader van de sancties tegen Rusland is de afgelopen weken flink gestegen. Het gaat om iets meer dan 425 miljoen euro, maakte het kabinet vrijdag bekend. Ruim drie weken geleden stond de teller nog op 274 miljoen.

De tegoeden die zijn bevroren door Nederlandse financiële instellingen zijn in die tijd nauwelijks gegroeid. Daar gaat het om bijna 641 miljoen euro.

Nationaal sanctiecoördinator Stef Blok kwam vrijdag met zijn eindrapport. Hij concludeert 'dat er bij de bevriezing van tegoeden - op basis van de huidige informatie - geen aanwijzing is dat er iets gemist is'. Hij werd aangesteld omdat de Kamer ontevreden was over de uitvoering van de sancties door het kabinet.

Actie bioscopen voor Oekraïne levert ruim 15.000 euro op

15:17 | De benefietactie van Nederlandse bioscopen en filmhuizen voor Oekraïne heeft zo'n 15.360 euro opgebracht. Distributeur ABC Film Distribution laat weten dat dit bedrag mogelijk nog wat hoger ligt omdat bioscopen ook losse donaties van bezoekers hebben overgemaakt naar Giro555.

Voor de benefietactie draaiden verschillende bioscopen en filmhuizen sinds 31 maart een of meerdere keren de film The Guide. De film, van de Oekraïense regisseur Oles Sanin, kwam uit in 2014. De film is bekroond met meerdere prijzen, maar heeft nooit eerder in een Nederlandse bioscoop gedraaid. Volgens ABC Film Distribution zijn er in de actieperiode in totaal ongeveer 1500 mensen naar The Guide geweest. Er deden uiteindelijk 45 bioscopen mee met de actie.

Spiegel: G7 komt met 30 miljard euro steun voor Oekraïne

14:36 | De ministers van Financiën van de G7 zijn van plan om bijna 30 miljard euro steun te gaan bieden aan Oekraïne vanwege de Russische invasie van het land. Dat meldden bronnen aan het Duitse blad Der Spiegel. Volgende week is in Duitsland een bijeenkomst van de ministers van Financiën van de G7.

Op die bijeenkomst zal onder meer worden gepraat over de financiering van de wederopbouw van Oekraïne. Het steunpakket van bijna 30 miljard euro in de vorm van leningen en subsidies zou Oekraïne tot eind dit jaar moeten helpen met zijn financiële verplichtingen. Daarbij zou Oekraïne dus niet het gehele bedrag terug hoeven te betalen.

Overigens is er volgens Der Spiegel wel een Europees G7-land dat nog niet heeft ingestemd met het steunpakket. Welk land dat is, werd niet gemeld. De G7 bestaat uit de Verenigde Staten, Duitsland, Canada, Frankrijk, Italië, Japan en het Verenigd Koninkrijk. Ook de Europese Unie neemt deel aan het overleg.

De Duitse minister van Financiën Christian Lindner zei verder tegen Der Spiegel dat hij vindt dat in beslag genomen Russische staatsbezittingen gebruikt moeten worden voor de wederopbouw van Oekraïne. Volgens hem is dat rechtvaardig. Er moet wel een wettelijke basis zijn voor een dergelijke stap, aldus de minister.

Scholz dringt bij Poetin aan op wapenstilstand in Oekraïne

13:37 | De Duitse bondskanselier Olaf Scholz heeft in een telefoongesprek met Vladimir Poetin aangedrongen op een staakt-het-vuren in Oekraïne, en wel zo snel mogelijk. De bewering dat nazi's daar aan de macht zijn, zoals Rusland beweert, is onjuist, aldus Scholz op Twitter.

Scholz heeft de Russische president gewezen op Russische verantwoordelijkheid voor de mondiale voedselsituatie. De oorlog maakt het erg moeilijk voor Oekraïne graan het land uit te krijgen, terwijl het een belangrijke leverancier is, waar veel landen afhankelijk van zijn.

Poetin zei volgens het Kremlin dat de onderhandelingen over een einde van het conflict 'worden geblokkeerd door Kiev', zoals hij al vaker heeft beweerd. Beide leiders hebben elkaar al vaker gesproken. Het gesprek van vrijdag, het eerste in weken, kwam er volgens Moskou op initiatief van Duitsland. De contacten tussen Rusland en Duitsland worden op verschillende niveaus voortgezet, aldus Moskou.

Nieuwe Britse sancties tegen Poetins familie en ex-vrouw

13:32 | Het Verenigd Koninkrijk heeft sancties afgekondigd tegen mensen die dicht in de buurt van president Vladimir Poetin staan. Het gaat onder meer om zijn ex-vrouw Ljoedmila Otsjeretnaja, neven en nichten van Poetin en de waarschijnlijke huidige vriendin van de president, Alina Kabajeva.

'We leggen het duistere netwerk rond Poetin bloot en we richten ons op de luxe levensstijl die zij aanhouden. Onze blik is op de binnenste cirkel rond Poetin', aldus minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss. 'We zullen doorgaan met de sancties totdat Oekraïne zegeviert.'

Volgens officiële informatie ontvangt Poetin een bescheiden salaris, maar het vermoeden is dat hij miljarden euro's heeft. De Britten zeggen dat veel van Poetins fortuin is ondergebracht bij familieleden en andere naasten, die een hoge functie krijgen en in ruil daarvoor loyaal moeten blijven aan de president.

Oekraïne wil strategisch gelegen Slangeneiland niet opgeven

11:45 | Oekraïne is niet van plan het strategisch gelegen Slangeneiland op te geven aan het Russische leger. Het hoofd van de inlichtingendiensten Kirilo Boedanov zegt vrijdag voor het eiland te zullen blijven vechten 'zolang dat nodig is'.

Volgens Boedanov is Slangeneiland belangrijk voor de toegang tot de Zwarte Zee. Vanaf daar kunnen Russen het scheepvaartverkeer van en naar het zuiden van Oekraïne blokkeren. Rusland kreeg het eiland aan het begin van de oorlog in handen, maar heeft het niet echt onder controle. Er wordt veel gevochten rond het eiland.

Slangeneiland ligt zo'n 35 kilometer uit de zuidwestkust van Oekraïne, vlakbij de grens met Roemenië. Het is een klein eiland met lastig te bedwingen rotsen. Het kreeg grote bekendheid op de eerste dag van de oorlog toen Oekraïense militairen de Russische marine te verstaan gaven dat ze weigerden te vertrekken van het eiland. 'Russisch oorlogsschip, krijg de klere' zeiden ze tegen het marineschip de Moskva, een uitspraak die daarna symbool kwam te staan voor het Oekraïense verzet tegen de Russische invasie. De Moskva is later gezonken, volgens Oekraïne door een raketaanval.

Veiligheidsgaranties nodig voordat Zweden lid wordt van NAVO

11:40 | De Zweedse defensiecommissie wil dat er veiligheidsgaranties komen voordat Zweden een lidmaatschap van de NAVO aanvraagt. Minister van Buitenlandse Zaken Ann Linde zegt dat een aanmelding mogelijk zorgt voor een reactie van Rusland.

De garantie zou inhouden dat andere landen Zweden bijstaan mocht Rusland het land aanvallen voordat het lidmaatschap van de NAVO rond is. De Verenigde Staten, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk hebben die veiligheidsgaranties al toegezegd. Zweden is pas volwaardig NAVO-lid als alle dertig leden akkoord gaan met hun toetreding.

Een Zweeds lidmaatschap van de NAVO is beter voor de veiligheid in Noord-Europa en voor de militaire samenwerking met buurlanden, zei Linde. Het was voor Zweden lange tijd goed om niet verbonden te zijn aan andere landen op militair vlak, maar 'we zitten nu in een nieuwe situatie'.

De leiders van Finland maakten donderdag bekend lid te willen worden van de NAVO. Het militaire verbond liet het land weten dat het snel kan toetreden.

Russische voetbalclubs vechten schorsing aan bij sporttribunaal

11:10 | Vier Russische voetbalclubs hebben bij het internationaal sporttribunaal CAS beroep aangetekend tegen hun uitsluiting van Europees voetbal voor het seizoen 2022-2023. Het gaat om FC Zenit, Dinamo Moskou, FC Sotsji en CSKA Moskou, de huidige nummers 1 tot en met 4 van de Russische competitie.

De Europese voetbalbond UEFA besloot begin dit jaar na de Russische militaire inval in Oekraïne om Sint-Petersburg te schrappen als speelstad van de finale van de Champions League. Russische teams werden ook uit de Europese competities gezet. Zo mag Rusland komende zomer niet meedoen aan het EK voor vrouwen in Engeland.

Begin deze maand bepaalde de UEFA dat Russische clubs ook komend seizoen niet mogen meedoen aan de Europese toernooien. Zenit verzekerde zich onlangs van de landstitel en zou normaal gesproken rechtstreeks in de lucratieve Champions League terechtkomen. De club uit Sint-Petersburg hoopt dat via het CAS alsnog voor elkaar te krijgen. Dinamo Moskou, FC Sotsji en CSKA Moskou, die ook afstevenen op de posities die recht zouden geven op Europees voetbal, tekenen ook beroep aan. Ze roepen het CAS op de zaak snel in behandeling te nemen.

De Russische voetbalbond stapte in maart al naar het CAS om de algehele schorsing door de UEFA en de mondiale bond FIFA aan te vechten, maar het sporttribunaal wees dat af.

Nog eens half miljard van EU voor zware wapens Oekraïne

10:33 | De Europese Unie steekt nog eens een half miljard euro in het fonds waaruit EU-landen wapens en militair materieel voor Oekraïne kunnen bekostigen. Het totaalbedrag voor dit jaar komt daarmee op 2 miljard euro, een verviervoudiging. Het extra geld is bedoeld voor zware wapens voor Oekraïne, zegt EU-buitenlandchef Josep Borrell.

Het recept voor het Westen om Rusland in Oekraïne een halt toe te roepen is duidelijk, zei Borrell in Duitsland waar hij overlegt met de G7. 'Meer van hetzelfde: meer steun voor Oekraïne, inclusief militaire steun.' De aanschaf van gevechtsvliegtuigen zit er volgens hem nog niet in, maar wel van zware wapens als tanks en geschut. 'Zaken die nodig zijn voor dit soort oorlogsvoering.'

Het Westen leverde Oekraïne aanvankelijk alleen lichte verdedigingswapens, maar dat is de laatste weken veranderd. Rusland zet inmiddels alles in op het oosten van Oekraïne en het Oekraïense leger daar heeft zwaar wapentuig nodig om stand te kunnen houden en hier en daar te kunnen terugslaan.

EU-landen die Oekraïne willen helpen zich tegen Rusland te verdedigen, kunnen wapenleveranties declareren bij het fonds. De zogeheten 'vredesfaciliteit' wordt gevuld met bijdragen van de lidstaten, die dus moeten bijleggen om het fonds uit te breiden. Tot dusver is steeds geld dat bedoeld was voor komende jaren naar voren gehaald.

G7 steunt Oekraïne tot aan de overwinning

09:50 | De ministers van Buitenlandse Zaken van de G7-landen zeggen Oekraïne te steunen tot het land de oorlog met Rusland heeft gewonnen. De Franse minister Jean-Yves Le Drian zei dat de landen 'sterk verbonden' zijn.

'We blijven Oekraïne op de lange termijn steunen in de strijd voor soevereiniteit. Tot aan de overwinning van Oekraïne', aldus Le Drian. De ministers overleggen in Noord-Duitsland over de situatie in Oekraïne. Daar zijn ook de Oekraïense en Moldavische ministers van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba en Nicu Popescu bij aanwezig.

De Britse minister Liz Truss noemde het belangrijk dat de druk op de Russische president Vladimir Poetin hoog blijft. Daarom moeten de sancties worden aangescherpt, volgens Truss.

Duitsland zei dat de G7-landen eenheid moeten tonen. 'Sinds de Koude Oorlog zijn de G7-landen niet zo uitgedaagd en nog nooit stonden we sterker samen', zei de Duitse minister Annalena Baerbock.

De G7 bestaat uit Canada, Duitsland, Frankrijk, Italië, Japan, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De Europese Unie neemt ook deel aan de G7, maar is geen soevereine staat en dus geen lid.

Oorlog Oekraïne verzandt in patstelling

09:25 | Het Nederlandse kabinet kijkt 'open en positief' naar een eventueel verzoek van Zweden en Finland om veiligheidsgaranties nadat ze het lidmaatschap van de NAVO hebben aangevraagd, zegt Buitenlandminister Wopke Hoekstra. Rusland dreigt intussen met een gepaste reactie, maar volgens bijzonder hoogleraar Oorlogsstudies Frans Osinga van de Universiteit Leiden is dat in hoge mate retoriek: 'Rusland kan zich geen nieuw avontuur veroorloven'.

Export Russische olie vanuit havens Pacifische kust keldert

07:40 | Rusland begint het effect van de internationale sancties te voelen bij export van olie vanuit het oosten van het land. Vanuit de havens aan de Stille Oceaan is volgens gegevens van persbureau Bloomberg sinds eind april welgeteld één lading Sokol-olie verscheept, die door Exxon Neftegas uit de wateren voor het eiland Sachalin wordt gepompt. Vijf andere ladingen die gereed waren voor export zijn nog niet uitgevoerd.

ExxonMobil heeft de olieproductie van zijn gigantische Sakhalin-1 veld beperkt omdat de Russische inval in Oekraïne en de daaropvolgende internationale sancties het steeds moeilijker maken om te werken. Exxon had eerder aangegeven dat het zijn activiteiten op het olieveld stopzette vanwege de oorlog. Daarbij beroept het bedrijf zich op overmacht waardoor het concern contractuele verplichtingen kan negeren. De aanvoer van ruwe olie uit het Sakhalin-2-project lijkt volgens Bloomberg voorlopig beter stand te houden. Shell heeft leidinggevend en technisch personeel uit het project teruggetrokken, maar weigerde tegen Bloomberg verder commentaar te geven.

De export van ruwe olie van beide projecten gebeurt van oudsher met tankers van het Russische Sovcomflot. Aziatische raffinaderijen zijn vanwege de sancties minder happig op het zaken doen met Rusland. De maatregelen zouden het namelijk ook nagenoeg onmogelijk maken om een verzekering af te sluiten voor de schepen.

Vanaf deze maand meren niet-Russische tankers aan bij de terminal van Sachalin. Een eerste lading werd aan boord gebracht van een niet-Russisch schip. Een tweede tanker ligt nu in de buurt voor anker.

De Russische stroom van ruwe olie vanuit havens in de Oostzee, de Zwarte Zee en de Noordelijke IJszee blijft vrijwel onverminderd groot.

Wegvallen Russisch gas kost EU 195 miljard euro

05:30 | De Europese Unie moet tot 2027 195 miljard euro uittrekken om het wegvallen van Russische energie op te vangen. Daarnaast moet de Europese energieconsumptie in 2030 met 13 procent zijn teruggebracht, tegenover 9 procent in eerdere plannen. Dat schrijft de Volkskrant vrijdag.

Op termijn zou de EU jaarlijks bijna 94 miljard euro minder aan energie kunnen uitgeven, door besparingen en investeringen die efficiënter energiegebruik bevorderen. Dat staat in een concept van het RePowerEU-plan dat de Europese Commissie woensdag zal presenteren.

Het geld voor de plannen komt grotendeels uit de bestaande EU-begroting. In maart besloten de Europese regeringsleiders dat Europa zo snel mogelijk zijn afhankelijkheid van Russische energie moet afbouwen. Zij vroegen de Commissie hiervoor een plan te maken. 'De tijd om Europa’s strategische afhankelijkheid van energie te reduceren is nu', schrijft de Commissie in haar concept-plan.

Oekraïne: VN en Rode Kruis praten met Rusland over Azovstal

03:15 | Vertegenwoordigers van het Rode Kruis en de Verenigde Naties onderhandelen met Rusland over de evacuatie van de laatste Oekraïense soldaten uit Marioepol. Vicepremier Irina Veresjtsjoek zei donderdagavond op Oekraïense televisie dat een nieuwe gespreksronde is begonnen over de aftocht van de circa duizend soldaten die zich hebben verschanst in de staalfabriek van Azovstal in Marioepol, het laatste Oekraïense bolwerk in de zwaar gebombardeerde stad.

Volgens Veresjtsjoek moet de evacuatie in verschillende stadia plaatsvinden, te beginnen met de zwaargewonden. De afspraken moeten op papier worden gezet en door alle partijen worden ondertekend, benadrukte ze. Ze zei dat Turkije in de gesprekken bemiddelde.

Eerdere pogingen om met Rusland tot een overeenkomst te komen over een aftocht uit Marioepol strandden. Oekraïne had onder meer voorgesteld om Russische krijgsgevangenen te ruilen tegen zwaargewonde Oekraïense soldaten.

De Oekraïense soldaten hebben zich verschanst in bunkers en ondergrondse gangen op het uitgestrekte terrein van de staalfabriek. Ook zouden nog zo'n honderd burgers zich er schuilhouden. Rusland voert dagelijks bombardementen uit op het complex, met vliegtuigen, artillerie en tanks.

Krementsjoek getroffen door zwaarste raketaanval sinds invasie

01:30 | De Oekraïense stad Krementsjoek, een belangrijk industrieel knooppunt in het midden van het land, is donderdag getroffen door de zwaarste raketaanval sinds het begin van de Russische invasie. De Oekraïense president Volodimir Zelenski spreekt in zijn gebruikelijke toespraak van een "zinloze aanval", waarbij onder meer een olieraffinaderij werd getroffen.

Het Oekraïense persbureau UNIAN meldt op basis van de gouverneur van de regio dat er geen gewonden zijn gevallen bij de aanval. Zeker twaalf Russische raketten zouden verschillende doelwitten hebben geraakt. Vooral de raffinaderij kwam onder vuur te liggen.

De gouverneur zegt volgens Al Jazeera in een bericht op Telegram dat de olieraffinaderij op dat moment 'niet operationeel' was. Zelenski meldt echter dat inwoners van de regio's Zaporizja en Donbas door de 'laffe aanval' zonder brandstof komen te zitten. De Oekraïense president vraagt zich hardop af wat Russische troepen proberen te bereiken met dergelijke aanvallen.

Buitenlandse media hebben de raketaanvallen niet onafhankelijk kunnen bevestigen. Ook is het niet duidelijk of de olieraffinaderij nog operationeel was en wat de eventuele gevolgen voor de brandstoftoevoer in de omliggende regio's zijn.

Donderdag 12 mei

Hoekstra positief over veiligheidsgaranties Zweden en Finland

23:30 | Het kabinet zal "open en positief" kijken naar een eventueel verzoek van Zweden en Finland om veiligheidsgaranties nadat ze het lidmaatschap van de NAVO hebben aangevraagd. Dat zei minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) in de Tweede Kamer.

Hij zou 'het zeer goed begrijpen wanneer ook zo'n verzoek bij ons zou landen'. Volgens de bewindsman zou in zo'n geval wel naar andere landen in Europa moeten worden gekeken om op dat vlak samen te werken. De VS en het Verenigd Koninkrijk hebben al veiligheidsgaranties toegezegd.

Dat Stockholm en Helsinki om dergelijke garanties zullen vragen, komt omdat ze bij een eventuele aanval niet beschermd zullen worden door de NAVO zolang het toetredingsproces loopt. Er kan geen ratificatie van toetreding plaatsvinden als een land in conflict is met een ander land.

Onder anderen Ruben Brekelmans van de VVD vroeg om helderheid over de garanties. De liberaal wees erop dat er in Moskou al dreigende taal wordt geuit door functionarissen richting Zweden en Finland. Hoekstra vindt dat beide landen snel lid moeten kunnen worden van de NAVO.

De minister ziet weinig beren op de weg voor de landen om lid te worden van de NAVO. Volgens hem moet het vrij snel geregeld kunnen worden. Alle dertig landen van het Atlantische bondgenootschap moeten instemmen met de toetreding.

De Russische inval in Oekraïne heeft Zweden en Finland aangezet om naar de NAVO te kijken. Beide landen waren decennia neutraal. Rusland is fel tegen het lidmaatschap van beide landen van de NAVO.

Blinken ontmoet zaterdag NAVO-buitenlandministers in Berlijn

22:25 | De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zal zaterdag naar Berlijn reizen voor een bijeenkomst van de NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken om de oorlog in Oekraïne te bespreken, meldt zijn ministerie.

Mogelijke gespreksonderwerpen daar zijn de mogelijke toetreding van Finland en Zweden tot de NAVO, de voorbereidingen voor de NAVO-top in Madrid eind juni en de ontwikkeling van een nieuw strategisch concept voor de in 1949 opgerichte militaire alliantie, aldus het ministerie.

Blinken is vanwege een positieve coronatest nog afwezig bij de bijeenkomst van de ministers van Buitenlandse Zaken van de G7, die donderdag begonnen is in een resort aan de Duitse Oostzeekust. De diplomaat Victoria Nuland vervangt hem bij die bijeenkomst.

Blinken is van plan om zondag naar Frankrijk door te reizen. Daar zullen de Amerikaanse handelsvertegenwoordiger Katherine Tai en de minister van Handel Gina Raimondo zich bij hem voegen.

Oekraïne: troepen beschadigen Russisch marineschip in Zwarte Zee

21:25 | Oekraïense troepen hebben een logistiek schip van de Russische marine in de Zwarte Zee beschadigd en in brand gestoken, meldt een woordvoerder van de regionale militaire administratie van Odessa, in het zuiden van Oekraïne.

Volgens de woordvoerder werd het schip, de Vsevolod Bobrov, aangevallen in de buurt van het strategisch belangrijke Slangeneiland, waar de afgelopen dagen hevig zou zijn gevochten. Het kleine eiland ligt vlak bij de Oekraïense zeegrens met Roemenië.