Volgens Wim Zwijnenburg van vredesorganisatie PAX had de Russische focus op kerncentrales een groot effect op de leefomgeving aldaar. Ook werd de controle gedestabiliseerd. 'Er is in Tsjernobyl bijvoorbeeld al voor meer dan een miljoen dollar aan materiaal weggeplunderd', stelt hij. 'Wat er nu aangegeven wordt door Oekraïne is dat vijf van de zeven veiligheidspilaren van nucleaire veiligheid in gevaar zijn gekomen door de Russische bezetting.'
Lees ook | Russische buitenlandminister: 'Derde wereldoorlog reëel gevaar
Hoewel een nucleaire oorlog niet direct in het verschiet lijkt te liggen, is het volgens Zwijnenburg des te belangrijker om continu op de hoogte te blijven van wat er in de risicogebieden gebeurt. 'Het grootste gevaar met nucleaire veiligheid is dat je altijd moet weten wat er gaande is. Er wordt gewerkt met zeer zware radioactieve stoffen, die moeten gemonitord worden door gespecialiseerd personeel en het moet veilig opgeslagen worden. De Russen hebben dat in gevaar gebracht. Het personeel in Zaporizja is heel erg gestrest, heeft een hoge werkdruk en het internationaal atoomagentschap heeft geen toegang tot de benodigde data.'
Risico's
Zwijnenburg benadrukt dat Rusland hiermee bewuste risico's neemt. 'Een ongeluk zit altijd in een klein hoekje, kijk maar naar Tsjernobyl, maar Rusland neemt het risico alsnog. En dat kan tot enorme gevaren leiden. Niet alleen op regionale basis, maar ook voor de vele miljoenen mensen die er afhankelijk van zijn.'
Lees ook | Dick Berlijn: Ik verwacht een lang gevecht
Maar, wat kan het atoomagentschap doen? Rusland is er immers zelf lid van. Daarom moet er druk worden uitgeoefend volgens Zwijnenburg. 'Zo is er misschien toegang te krijgen tot de kerncentrale', vervolgt hij. 'Ook is dan te zien hoe het met het personeel gaat, of dat een veilige opslag mogelijk is. Tevens is het belangrijk om al het nucleaire materiaal te monitoren.'
Raket
Dat het fout kan gaan wordt keer op keer weer bewezen in het oorlogsgebied. 'Eergisteren vloog er nog een kruisraket over een andere nucleaire kerncentrale heen onderweg naar Kiev. En in het oosten van het land zijn er vele ondergrondse opslagplaatsen met nucleair afval. Het is écht een hoofdpijndossier aan het worden, want de Russen hebben duidelijk de verantwoordelijkheid onderschat. Iets dat zeker meegenomen zal worden in de onderhandelingen.'