Lees ook | Vrees voor dichtblijven Nord Stream 1 wordt steeds reëler
Rantsoen
'Over het precieze percentage wordt binnen de Europese Commissie tot op het laatst flink gesteggeld', zegt De Vries. 'In eerste instantie is die inspanning vrijwillig, maar als de commissie komende herfst ziet dat het misgaat, kan het streefcijfer een verplichting worden. Het 'Save gas for safe winter' van Brussel gaat ons voorbereiden op een oorlogseconomie zodat we straks niet in de kou komen te staan.'
De vraag is in hoeverre bedrijven en burgers vrijwillig minder gas zullen gaan verbruiken. 'Het kost bedrijven natuurlijk omzet, zeker energieverslinders, dus de hogere prijzen zullen door moeten worden berekend aan de klant', legt olie- en gasexpert Ronald de Zoete uit. 'Dat is niet wenselijk, dus je ziet dat er voorzichtige stappen gemaakt worden.'
Als het EU-plan daadwerkelijk in werking treedt, betekent dat volgens De Vries in het uiterste geval in de winter af en toe geen verwarming en minder verlichting. 'Timmermans zal woensdag onderstrepen dat de gasleveranties aan huishoudens en essentiële voorzieningen zoals ziekenhuizen normaal blijven. Dat betekent wel dat niet-essentiële bedrijfstakken ofwel op rantsoen moeten ofwel tijdelijk stil komen te liggen. En dat heeft impact op de rest van de economie.'
Om die 15 procent te halen zal de industrie gecompenseerd moeten worden, vindt De Zoete. 'De particulier zal zijn best wel gaan doen, het scheelt immers in de portemonnee.' Voor eind september moeten de lidstaten hun nationale energienoodplannen aanpassen en aangeven hoe ze 15 procent gaan besparen.
Lees ook | ‘Nord Stream 1 10 dagen langer dicht’
Gekwalificeerde meerderheid
De stemming zal met een gekwalificeerde meerderheid plaatsvinden zodat individuele obstinate lidstaten als Polen en Hongarije de voorstellen niet kunnen torpederen. 'Het commissievoorstel ligt volgende week dinsdag op tafel bij een extra top van de EU-energieministers. Zij kunnen met een gekwalificeerde meerderheid akkoord gaan. In principe kunnen onwillige landen dus worden weggestemd, waarna ze wel degelijk moeten meedoen met de EU-brede gasbesparing'.
En dat kan nog de nodige politieke spanningen opleveren want de Commissie haalt voor dit voorstel het zelden gebruikte artikel 122 van het EU-verdrag van de plank. Daardoor is instemming van het Europees Parlement niet nodig. 'Het moet snel gaan en de nood is hoog.'
Nationalisatie
Na de Duitse regering grijpt nu ook de Franse overheid in bij een energiebedrijf. Gisteren werd bekend dat Électricité de France volledig wordt genationaliseerd, al hamert de Franse overheid erop dat dit geen nationalisatie is. 'Ze willen de markt niet bang maken. De Franse staat wil aandelen terugkopen'.
Kerncentrales
De EDF draait voor een belangrijk deel op 56 kerncentrales, maar die zijn sterk verouderd en kampen de laatste jaren steeds vaker met technische problemen. Aan de nieuwe generatie, de EPR, wordt al tientallen jaren gebouwd, maar die worden maar niet opgeleverd en telkens zijn er budgetoverschrijdingen. 'De problemen stapelen zich op bij EDF, ze hebben echt een heel groot probleem en daarom grijpt de Franse staat nu in'.
De Franse staat heeft 15,64 euro per aandeel geboden, wat zou neerkomen op een bedrag van 9,7 miljard. Toen het bedrijf in 2005 naar de beurs ging was de waarde van het aandeel nog 32 euro, wat aangeeft hoezeer de EDF in waarde is gedaald. Het overheidsingrijpen moet die trend stoppen. Volgens De Vries kampt het bedrijf niet alleen met oplopende verliezen en mismanagement, maar heeft een schuld van 80 miljard euro terwijl het voor zware investeringen staat.
De Franse staatsschuld, die nu al 115 procent van het bbp bedraagt, zal door de aankoop dan ook verder oplopen, de rekening komt terecht bij de Franse belastingbetaler.