Sinds de start van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland monitort de migratie-expert alle asielstromen vanuit Oekraïne. Hij noemt de opvang van Oekraïners een 'enorm succes', doordat de visa-ontheffing veel bureaucratische rompslomp wegneemt. Toch verwacht hij dat de toestroom van Oekraïense vluchtelingen groter zal worden als de winter komt. 'Als het koud wordt in grote delen van Oekraïne, zullen we hele makkelijk twee miljoen nieuwe vluchtelingen tegemoet komen zien.'
Beluister het gehele gesprek met Gerald Knaus in de Perestrojkast
Die twee miljoen mensen zullen vooral bestaan uit Oekraïners die in de afgelopen maanden al in Europa zaten, maar weer terugkeerden doordat het in grote delen van Oekraïne weer rustiger is geworden. 'Diezelfde mensen zullen weer omkeren als ze beseffen dat ze niet kunnen overleven in Oekraïne.' Knaus waarschuwt dat Europa zich moet voorbereiden op deze toestroom en faciliteiten beschikbaar moet stellen. 'Er zullen dan niet weer honderdduizenden huishoudens in Krakau, Warschau en Berlijn bereid zijn om Oekraïners op te vangen. We moeten dus voorbereid zijn, en daarvoor is een fonds nodig', zegt de migratie-expert.
EU-fonds
Dat geld zou uit een EU-fonds moeten komen, dat het geld zonder tussenkomst van landelijke overheden direct uitkeert aan lokale en regionale overheden die Oekraïners opvangen. Het is niet voor het eerst dat er een roep komt voor een EU-fonds waarmee de opvang van Oekraïners mogelijk gemaakt moet worden. 'In maart deed de burgemeester van Warschau al zo'n oproep aan premier Mark Rutte. De premier zei vervolgens dat het een 'interessant, maar moeilijk haalbaar idee' is', volgens Europaverslaggever Geert Jan Hahn.
Een luchtbrug zou vervolgens mogelijk moeten maken dat Oekraïners verspreid over Europa opgevangen kunnen worden, zodat niet alleen Centraal- en Oost-Europa de enorme groepen Oekraïners moet opvangen, volgens Knaus. 'Het gaat er dan vooral om dat Oekraïners zelf doorhebben dat ze ook naar andere EU-landen kunnen, want ze blijven veel hangen in de Slavische landen', zegt Hahn die sprak met Knaus.
Lees ook | Kiev heeft met Boris Johnson de ideale luchtafweer
Herverdeling
Knaus waarschuwt dat in het ergste geval er 10 miljoen Oekraïners hun toevlucht gaan zoeken in andere delen van Europa. Op dit moment vangen de EU-lidstaten ongeveer 6 miljoen Oekraïners op. 'Het is ongeveer het dubbele van wat we nu hebben.'
De herverdeling van Oekraïense vluchtelingen is ook een punt wat VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans graag wil verbeteren. Hij merkt echter op dat Oekraïners niet zitten te wachten om naar Nederland te komen. 'We zijn met de Tweede Kamer naar Moldavië gegaan en hebben daar aangeboden om Oekraïense vluchtelingen over te nemen. Maar we konden geen vluchteling vinden die naar Nederland wilde komen. De plekken die we hadden vrijgemaakt, werden nauwelijks opgevuld.'
'Niet gedwongen verdelen'
Volgens Brekelmans speelde hetzelfde probleem in Frankrijk. 'Zij hebben programma's opgezet en plekken vrijgemaakt om Oekraïners op te vangen, omdat ze meer wilden doen. Maar Oekraïners maken er geen gebruik van, want ze blijven liever in landen rondom Oekraïne. Daar hebben ze familie, voelen ze zich meer thuis en zijn ze dichterbij huis als ze eventueel terug willen.'
Mensen dwingen om zich over de EU te verspreiden, wil Brekelmans niet. 'Ik weet niet of dat nou de oplossing is, als mensen dat niet zelf willen.'