Liveblog | Mobilisatie ten einde, 300.000 Russen zouden zijn gerekruteerd

Europese staatssteunregels verder en langer versoepeld

17:42 | De regels voor staatssteun aan bedrijven in de Europese Unie worden verder versoepeld. De mildere regels blijven bovendien nog een jaar langer van kracht. Dat is nodig nu de oorlog in Oekraïne voortduurt, zegt de Europese Commissie. De soepeler regels golden tot eind dit jaar, maar blijven nu tot eind 2023 van kracht.

De Russische oorlog tegen Oekraïne en de daaropvolgende EU-sancties en Russische vergeldingsmaatregelen hebben sommige Europese bedrijven hard geraakt. Ondernemingen zijn klandizie of leveranciers verloren. De commissie rekte de staatssteunregels een maand na de Russische inval in Oekraïne al op en liet de teugels afgelopen zomer verder vieren. Maar dat blijkt volgens haar niet genoeg. Zeker nu de energiecrisis blijft woeden.

De limiet voor overheidssteun per bedrijf gaat omhoog naar 2 miljoen euro. Voor boeren en vissers is dat respectievelijk 250.000 en 300.000 euro. Overheden mogen voor energiebedrijven in de problemen voor 90 procent garant staan.

Oekraïense buitenlandminister tegen Iraanse collega: stop met wapenleveranties aan Rusland

17:29 | De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba heeft in een telefoongesprek met zijn Iraanse collega Hossein Amirabdollahian geëist dat de regering in Teheran stopt met het sturen van wapens aan Rusland.

Oekraïne en zijn Westerse bondgenoten beschuldigen Iran ervan onder andere 'kamikaze' drones aan Rusland te leveren, die door de Russen worden ingezet om Oekraïense infrastructuur te verwoesten. Iran ontkent de aantijgingen.

Mobilisatie ten einde, 300.000 Russen zouden zijn gerekruteerd

16:39 | Het mobiliseren van reservisten in Rusland is afgerond. Volgens defensieminister Sergej Sjojgoe zijn de beoogde 300.000 extra militairen voor de strijd in Oekraïne inmiddels onder de wapenen. 82.000 van hen zijn naar het conflictgebied gestuurd om de daar aanwezige eenheden van het Russische leger te versterken, de overige 218.000 ondergaan gevechtstraining, zei Sjojgoe tijdens een gesprek met president Vladimir Poetin. Poetin prees het 'patriottisme' van de gemobiliseerde militairen.

Volgens de minister zijn er geen plannen om in de toekomst extra reservisten op te roepen voor de 'speciale militaire operatie', zoals de Russen de inval in Oekraïne noemen. De rekrutering van vrijwilligers en beroepssoldaten is nog wel in volle gang.

Poetin, die op 21 september de mobilisatie afgekondigde, prees het 'patriottisme' van de gemobiliseerde militairen. 'Ik wil hen bedanken voor hun plichtsbetrachting, voor hun patriottisme', aldus de Russische president. En voor 'het feit dat ze hun land zullen verdedigen, en dus hun huizen'.

De mobilisatie is de afgelopen weken erg chaotisch verlopen. Ook kampt Rusland met reservisten die het leger niet in willen. Mensen proberen te voorkomen dat ze naar Oekraïne worden gestuurd door onder meer naar het buitenland te vertrekken of zich te verstoppen voor de autoriteiten. De mobilisatie komt op een moment waarop het Russische leger in Oekraïne nederlagen lijdt. Oekraïense troepen zijn al weken bezig met een opmars.

MIVD waarschuwt bedrijven: Rusland is uit op oorlogstechnologie

16:11 | De Militaire inlichtingen- en veiligheidsdienst (MIVD) waarschuwt Nederlandse bedrijven dat Rusland via dekmantelfirma's de hand probeert te leggen op technologie en onderdelen die worden gebruikt voor de oorlog in Oekraïne. Het gaat hier bijvoorbeeld om microchips of vliegtuigonderdelen. Dat bevestigt een woordvoerder van het ministerie van Defensie naar aanleiding van een interview hierover in het Financieele Dagblad met Jan Swillens, hoofd van de MIVD.

Rusland kan vanwege de internationale sancties moeilijk aan technologie en onderdelen komen die het juist hard nodig heeft bij de strijd in Oekraïne. Daarom proberen de geheime diensten van het land hieraan te komen door bedrijven op te richten die inkopen doen bij Nederlandse firma's, zonder hun intenties kenbaar te maken. Deze worden vervolgens naar Rusland gesmokkeld en daar gebruikt voor militaire doeleinden.

De Russische interesse gaat met name uit naar producten die zowel civiel als militair kunnen worden gebruikt, zoals voertuigonderdelen, communicatieapparatuur en maritieme technologie. De woordvoerder van Defensie ziet ook dat Rusland uit is op vliegtuigonderdelen. Door de internationale sancties staan veel vliegtuigen in Rusland aan de grond, wegens een gebrek aan onderdelen. Om toch vliegtuigen te laten opstijgen, worden de onderdelen uit andere vliegtuigen gehaald die in de hangars blijven staan.

De Nederlandse industrie kan al langer op de interesse van de Russen rekenen. Maar hun aandacht hiervoor is wel verscherpt na de inval van de Krim in 2014 en dit is verder geïntensiveerd sinds Moskou in februari dit jaar Oekraïne binnenviel.

'Hoe zwaarder de sancties zijn, hoe moeilijker het wordt voor de Russische geheime diensten, en hoe inventiever ze moeten zijn om sancties te omzeilen', zegt de woordvoerder van Defensie. Daarom is het volgens hem 'lastig' voor ondernemers om in de gaten te hebben dat ze indirect zaken doen met Rusland. Toch helpt het volgens hem als ze waakzaam zijn. Ondernemers die vermoeden hiermee te maken te hebben, kunnen zich melden bij het Ondernemersloket Sancties Rusland.

'Uitspraken Biden over atoomdreiging Rusland zijn bangmakerij'

15:57 | Het internationaal atoomagentschap gaat onderzoek verrichten naar de inzet van vuile bommen door Oekraïne, waar Rusland het land van beschuldigt. 'Dat vind ik een opsteker, omdat het door zowel Oekraïne als door Rusland is gevraagd', zegt buitenlandcommentator Bernard Hammelburg.

'Het atoomagentschap is een autonome organisatie van de Verenigde Naties', vervolgt Hammelburg. 'In de Veiligheidsraad is deze kwestie al een paar keer aan de orde gekomen, dus de directeur van alle inspecteurs uit Wenen zegt nu: laten we maar eens gaan kijken. Ze gaan nu naar de twee aangewezen plaatsen toe om onderzoek in te stellen.' Als er op één van die plekken inderdaad iets te vinden is, dan heeft Hammelburg er alle vertrouwen in dat het atoomagentschap het ook zal vinden. 'Ze zijn daar heel goed in. Die dingen zijn radioactief en kun je dus heel makkelijk vinden.'

Russische centrale bank ziet inflatie afkoelen en houdt rente gelijk

15:00 | De Russische centrale bank heeft het belangrijkste rentetarief in het land gelijk gehouden op 7,5 procent. Volgens de centrale bank lijkt het erop dat de inflatie vertraagt en eind dit jaar uitkomt tussen de 12 en 13 procent. Na de eerste sancties door de invasie van Oekraïne had de bank de rente fors verhoogd tot 20 procent en daarna weer in flinke stappen verlaagd. Dit is de eerste keer de afgelopen maanden dat het tarief gelijk blijft.

De Russische centrale bank rekent voor dit jaar op een economische krimp van 3 tot 3,5 procent. Volgens een verklaring zijn Russen sinds de gedeeltelijke mobilisatie steeds meer geneigd te sparen in plaats van geld uit te geven en zorgt dat voor minder bestedingen. Ook zorgt het oproepen van Russische mannen voor het leger voor druk op de arbeidsmarkt, aldus de centrale bank.

Russen bezitten 31.000 bedrijven in EU

14:12 | Tienduizenden Europese bedrijven zijn nog altijd in Russische handen. Vooral de vastgoedwereld, de bouw, het hotelwezen en de financiële en de energiesector tellen veel Russische eigenaars, meldt de Europese Commissie. Van de bijna 31.000 bedrijven zijn er 1400 minstens deels in bezit van 33 zogeheten oligarchen die de EU sancties heeft opgelegd.

In Nederland heeft onder meer groenteconcern HAK een Rus als grootaandeelhouder. Andere bedrijven gingen na de Russische inval in Oekraïne failliet, zoals de Amsterdam Trade Bank, of maakten zich vlug los van hun Russische eigenaar.

Mogelijk hebben oligarchen, zakenmagnaten met doorgaans nauwe banden met het Kremlin, in nog veel meer Europese bedrijven een belang, denkt de commissie. Ze kunnen in de schaduw blijven dankzij tussenpersonen, zetbazen, brievenbusfirma's en ingewikkelde eigendomsconstructies.

'Legehulsbedrijven kunnen met betrekkelijk gemak worden opgezet, waardoor ze blijven dienen voor het doorsluizen van honderden miljoenen euro's', aldus een rapport van de commissie over witwassen en de financiering van terrorisme. Doordat onduidelijk is wie erachter zit, kan dat geld worden gebruikt om zelf rijk te worden maar ook voor politieke doeleinden van autocraten zoals de Russische president Vladimir Poetin, waarschuwen de onderzoekers.

De bedrijven van Russen die EU-sancties opgelegd hebben gekregen worden in principe 'bevroren'. Dat is al voor miljarden euro's gebeurd. De commissie onderzoekt nog of ze ook verbeurd kunnen worden verklaard, zodat de opbrengst ten goede kan komen aan Oekraïne.

De EU-landen, die toezicht moeten houden en zo nodig moeten ingrijpen, hadden voor veel van deze bedrijven al gewaarschuwd moeten zijn, stelt de commissie. Ze kwamen bijvoorbeeld al voor in belastende gelekte documenten als de Panama Papers, hadden banden met schimmige belastingparadijzen of zaten onnodig ingewikkeld en ondoorzichtig in elkaar.

'Evacuatie Cherson voltooid'

10:30 | De 'evacuatie' van tienduizenden burgers in de Oekraïense regio Cherson is voltooid, zegt een pro-Russische bestuurder. Volgens Oekraïne worden burgers gedwongen te vertrekken naar andere gebieden die onder Russische controle staan.

Inwoners aan de rechteroever van de rivier Dnjepr zijn verplaatst naar 'veilige gebieden in Rusland'. Dat heeft Sergej Aksjonov, de door Rusland geïnstalleerde leider van de Krim, gezegd na een bezoek aan Cherson. Eerder deze week maakte de pro-Russische bestuurder van Cherson bekend dat meer dan 70.000 burgers waren verplaatst naar de andere kant van de rivier.

Cherson is een van de vier deels bezette regio's die Rusland vorige maand annexeerde, de Krim werd in 2014 al ingelijfd. Rusland verwacht binnenkort een aanval op de regionale hoofdstad Cherson omdat het Oekraïense leger in de regio bezig is met een opmars. Het tegenoffensief in het zuiden van het land wordt volgens Kiev bemoeilijkt door het landschap en het slechte weer. Daardoor is het lastiger om gebieden te heroveren dan in het noorden.

Poetin wil onderhandelen

10:30 | De Russische president Vladimir Poetin hoopt dat de Verenigde Staten te hulp kan schieten om Oekraïne te dwingen te onderhandelen over een vredesakkoord. Hij zegt dat zijn land klaar is om die gesprekken te voeren, maar stelt dat Oekraïne weigert om te praten.

Lees ook | Poetin wil onderhandelen over einde oorlog Oekraïne: 'Hij ziet dat hij aan de winnende hand is'

IAEA zoekt aanwijzingen voor vuile bom

09:45 | Het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) zegt nog deze week inspecteurs naar Oekraïne te sturen om te kijken of het land werkt aan een radioactieve vuile bom. Aanleiding zijn aantijgingen van Rusland, waar geen bewijs bij geleverd is. De regering in Kiev spreekt die tegen en heeft de IAEA uitgenodigd om te komen kijken.

IAEA-inspecteurs gaan langs op twee locaties in Oekraïne, zegt IAEA-hoofd Rafael Grossi. Doel is 'om te zien of er enig beschermd nucleair materiaal is aangewend, of enige onbekende productie of verwerking van nucleair materiaal op de twee locaties plaatsvindt en om vast te stellen dat er geen onbekend nucleair materiaal aanwezig is of nucleaire activiteiten plaatsvinden.'

Russisch mkb heeft het zwaar

07:00 | Hoewel volgens Poetin de grootste economische onrust in Rusland door de zware westerse sancties vanwege de inval in Oekraïne voorbij is, is maar de vraag hoe de economie van het land er echt bij ligt. 'Het punt is dat de overheid sinds maart geen cijfers meer naar buiten brengt.'

Later vandaag presenteert de Russische centrale bank het monetaire beleid en vooruitzichten voor het komend jaar. Volgens correspondent Joost Bosman hebben eerdere maatregelen van de centrale bank gezorgd voor stabiliteit in de economie. 'De rente is verdubbeld tot 20 procent, dat is voor de economie niet goed maar heeft de roebel wel gestabiliseerd.'

Toch heeft het land te kampen met een enorme inflatie en zijn de prijzen fors gestegen. 'Mensen zijn anderhalf tot twee keer zo veel kwijt en daar hebben de Russen mee te kampen.' En het Russische mkb heeft het zwaar, zegt Bosman. 'Je ziet overal op straat dichte winkels met zwart plastic achter de ramen. Maar wat je niet ziet is dat mensen wel naar werk gaan, maar minder werk doen en daardoor minder betaald krijgen.'

Lees ook | Volgens Poetin zijn de economische problemen voorbij, maar Russisch mkb heeft het zwaar

VS zien Rusland als acute dreiging

05:00 | De Russische invasie van Oekraïne benadrukt de 'acute dreiging' van Moskou, maar China is de meest 'ingrijpende uitdaging' voor de Verenigde Staten. Dat heeft de Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin gezegd bij de presentatie van de Nationale Defensiestrategie, een document dat het ministerie elke vier jaar vrijgeeft.

De gevaren zijn zowel conventioneel als nucleair. Rusland heeft een uitgebreid arsenaal en China's voorraad atoomwapens groeit snel. De VS hebben nog altijd het grootste nucleaire wapenarsenaal, gevolgd door Rusland, dan China. 'Tegen 2030 zullen de Verenigde Staten voor het eerst in hun geschiedenis te maken krijgen met twee grote kernmachten als strategische concurrenten en potentiële tegenstanders', staat in het document.

Toch is China volgens Austin 'de enige concurrent die de bedoeling heeft om de internationale orde te hervormen en ook de macht heeft om dat te doen'. En: 'In tegenstelling tot China kan Rusland de VS op de lange termijn niet systematisch uitdagen. Russische agressie vormt echter wel een onmiddellijke en scherpe bedreiging.'

China wil banden met Rusland verstevigen

04:00 | China wil zijn betrekkingen met Rusland verdiepen en steunt het land volledig. 'China is bereid de contacten met de Russische zijde op alle niveaus te verdiepen', zei minister Wang Yi van Buitenlandse Zaken tegen de staatsomroep CCTV. Wang deed zijn uitspraken zonder specifiek de oorlog in Oekraïne te noemen en sprak naar aanleiding van een telefoongesprek met zijn Russische ambtsgenoot Sergei Lavrov.

China heeft steeds vermeden Rusland te bekritiseren voor het binnenvallen van Oekraïne en geeft in plaats daarvan de Verenigde Staten en de NAVO de schuld van de oorlog aldaar. Die zouden Rusland in een hoek hebben gedrukt met de gestage uitbreiding van de transatlantische militaire alliantie en door Oekraïnes streven naar een prowesterse democratie te steunen.

Het waren de eerste officiële opmerkingen van China over Rusland sinds president Xi Jinping zondag een derde ambtstermijn kreeg. In september nog sprak ook Xi zijn steun uit voor Poetin. Hij zei toen dat China bereid is om met Rusland samen te werken voor wederzijdse behartiging van hun 'fundamentele belangen'.

'VS moeten Oekraïne dwingen tot onderhandelen met Rusland'

03:00 | De Russische president Vladimir Poetin zegt dat zijn land klaar is voor gesprekken om het conflict in Oekraïne te beëindigen, maar dat Oekraïne niet bereid is om aan de onderhandelingstafel te gaan zitten. 'Het gaat niet om ons, we zijn klaar voor onderhandelingen. Maar de leiders in Kiev hebben besloten de onderhandelingen met Rusland niet voort te zetten', aldus Poetin. 'Washington dient Kiev een signaal te geven dat het tijd is om van standpunt te veranderen en het probleem vreedzaam op te lossen.',

Eerder liet de Amerikaanse woordvoerder op het gebied van nationale veiligheid nog weten dat een dergelijk signaal niet van de VS zal komen. 'Meneer Zelenski mag bepalen - omdat het zijn land is - hoe succes eruitziet en wanneer er moet worden onderhandeld', zei hij in reactie op een brief van progressieve Democratische parlementsleden, waarin ze de president verzochten op onderhandelingen aan te dringen.

Er zijn geen vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne geweest sinds onderhandelingsrondes in de eerste weken van het conflict nergens toe leidden. Nadien heeft de Oekraïense president Volodimir Zelenski onderhandelingen tussen hemzelf en Poetin expliciet uitgesloten.