Gisteren vierde het fascisme zijn honderdste verjaardag. In 1922 werd Benito Mussolini premier van Italië na de Mars op Rome, die fascisten uitvoerden van 27 tot en met 29 oktober. Italië heeft nu een premier die in haar inaugurele rede weliswaar afstand nam van het fascisme, maar die zich in haar tienerjaren lovend uitliet over Mussolini en het fascisme. 'In Italië is men nooit helemaal in het reine gekomen met dat fascistische verleden zoals wel in Duitsland', zegt Te Slaa.
Lees ook | Giorgia Meloni beëdigd als nieuwe Italiaanse premier
Mythe van verzet
Na de Tweede Wereldoorlog werden in de Neurenberger processen de kopstukken van het Hitlerregime veroordeeld (voor zover ze geen zelfmoord hadden gepleegd). Tijdens die processen kwamen veel nazi-misdaden aan het licht die zich vervolgens in het collectieve geheugen hebben geëtst. 'Dat is in Italië achterwege gebleven. In 1943 is Mussolini afgezet door zijn eigen fascistische raad, hij is toen opnieuw geïnstalleerd als hoofd van de Republiek Saló, de marionettenregering van de Duitsers in Noord Italië'.
Een deel van Italië was bevrijd door de geallieerden, een deel was echter bezet en er brak een burgeroorlog uit tussen fascisten en partizanen. 'Op de mythe van dat verzet is die democratische republiek gefundeerd. Maar daar wordt uit het oog verloren dat er in de jaren '20 en '30 een overweldigende meerderheid achter Mussolini stond.'
Lees ook | Lagerhuis Italië kiest uiterst rechtse politicus als voorzitter
Razend populaire fascist
De man was namelijk heel populair in de jaren '30. 'Onder hem is ook veel bereikt, Italië was een ontwikkelingsland. Bovendien, veel van de misdaden die de Italiaanse fascisten hebben gepleegd vonden niet op Italiaanse bodem plaats.' Te Slaa wijst op de brute koloniale oorlogen die Italië vocht in Abessinië (waar het Italiaanse leger op grote schaal mosterdgas gebruikte, red.) en de oorlogsmisdaden die het Italiaanse leger pleegde in flink huisgehouden in Joegoslavië en Albanië. 'Daar is weinig aandacht voor geweest - men wilde het verleden achter zich laten. Niet in de laatste plaats omdat veel mensen gecompromitteerd waren.'
Beluister hier de Italiëpodcast over Meloni
Radicale standpunten
Meloni, vroeger fan van Mussolini, nam in haar overwinningsspeech nadrukkelijk afstand van het fascisme. Volgens Te Slaa heeft ze haar overwinning juist te danken aan het feit dat ze afstand van de ideologie nam. Er schuilt volgens hem wel gevaar in het niet aflatend afvragen of haar partij nu wel of niet fascistisch is. 'Het gevaar dreigt dat de aandacht wordt afgeleid van de radicale standpunten die zij wel degelijk inneemt op het gebied van abortus, op het gebied van de rechten van homoseksuelen en transgenders, immigratie vooral. Als je het in een groter kader plaats moet je wel degelijk constateren dat de democratische rechtsstaat onder vuur ligt.'
Lees ook | Ruzie tekent Italiaanse formatie: 'Regeringscrisis voor het regeren begonnen is'
Staatsecretaris met swastika
Dat Italië nog steeds niet in het reine is met zijn verleden bleek vandaag bij de benoeming van Galeazzo Bignami tot staatssecretaris van Infrastructuur. De oppositie is boos omdat hij 2005 op een vrijgezellenfeest een rode band om zijn arm droeg met daarop een hakenkruis, zoals die van de nazi's in Duitsland. Bignami heeft opnieuw afstand genomen van het gebeurde. De politicus zegt 'schaamte' te voelen en noemt het nazisme en bewegingen die ermee zijn verbonden als 'het absolute kwaad'.
Oppositie woest
Volgens oppositielid Marco Furfaro is de benoeming van Bigname 'een belediging'. Furfaro noemt het 'een gebrek aan fatsoen tegenover de grondwet, de geschiedenis en de slachtoffers van het hakenkruis' en vindt dat premier Meloni 'zich moet schamen'. Bignami stond bij de verkiezingen van september op de lijst van haar partij, Fratelli d'Italia. De keuze voor Bignami is niet de eerste die veel aandacht trekt. Vorige maand werd een verzamelaar van memorabilia van dictator Benito Mussolini gekozen tot voorzitter van het hogerhuis.