Dat de schepen toch varen, heeft te maken met het feit dat Rusland en Oekraïne beide een afzonderlijke deal met de VN hebben afgesloten over de export van graan, en niet met elkaar. 'Oekraïne heeft hier veel belang bij, voor Turkije is het een prestigeproject en de VN wil ook hun rol graag benadrukken', zegt Oost-Europaonderzoeker Niels Drost bij Instituut Clingendael. Voor woensdag is overigens besloten geen schepen te laten varen.
Lees ook | 'Graanprijs stijgt 12 tot 15 euro per ton'
Voor de schepen is het vervoer van het graan niet geheel risicovrij, zegt Drost. 'Schepen kunnen geraakt worden door Russische raketten. En, de corridor die wordt gebruikt ligt vol met zeemijnen.' Volgens Rogier Spoel van ondernemersvereniging evofenedex lijkt de situatie nu min of meer veilig. 'Maar Poetin heeft gezegd dat er niets gebeurd zolang de Russische vloot in de Zwarte Zee niet wordt aangevallen door Oekraïne. Maar hiermee wordt een militair doel gekoppeld aan een civiel doel, want ik kan me voorstellen dat Oekraïne die vloot wel wil aanvallen.'
De huidige situatie heeft wel gevolgen voor de graanprijzen. Gisteren al zei Jan Willem Baas, voorzitter van de branchevereniging Comité van Graanhandelaren, tegen BNR dat graan fors duurder kan gaan worden. 'Ze kunnen wel zeggen dat ze door willen gaan met de corridor, maar ook de scheepseigenaren moeten garanties hebben dat er niets gebeurt. Als niet duidelijk is hoe Rusland zal reageren, denk ik dat weinig eigenaren staan te springen om die kant op te gaan', zei Baas. 'Als ik naar de Verenigde Staten, Europa en de beurzen kijk, dan zit er per ton misschien wel 12 tot 15 euro bij.'
Lees ook | Graanschepen blijven varen door workaround-deal
Poetin wil garanties
Dat Rusland zich terugtrok uit de deal was zien aan te komen, zegt Drost. 'De deal was al wankel want terwijl de inkt van de deal nog nat was werden Oekraïense havens bestookt door Rusland.' De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft als bemiddelaar in een telefoongesprek met zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin gezegd dat hij er vertrouwen in heeft dat de problemen rond de graandeal met Oekraïne kunnen worden opgelost. Zonder die overeenkomst kunnen in veel landen voedseltekorten ontstaan.
Lees ook| Rusland roept volgende lichting dienstplichtigen op
In het gesprek met Erdogan zei Poetin 'harde garanties' van de Oekraïense regering te willen dat de route niet militair wordt gebruikt. Pas dan zal Rusland een terugkeer naar de overeenkomst overwegen. Poetin eiste ook een 'gedetailleerd onderzoek' naar de aanvallen. Erdogan wil een oplossing voor de graandeal omdat die ook vredesbesprekingen tussen Oekraïne en Rusland dichterbij kan brengen.