De politie is in China massaal op pad gegaan om de protesten tegen de zerocovid-maatregelen de kop in te drukken en volgens video's op sociale media is ten minste één persoon gearresteerd, na een ongekende demonstratie van burgerlijke ongehoorzaamheid sinds president Xi Jinping tien jaar geleden aan de macht kwam.
Volgens sinoloog en eigenaar van China Circle Ardi Bouwers werpt de politie barricades op om plaatsen waar gedemonstreerd werd ontoegankelijk te maken. 'Mensen die gedemonstreerd hebben worden thuis opgebeld om ze te manen niet meer te protesteren, iedereen die bij protesten is geweest is mogelijk doelwit van politiebezoek en vervolging.'
Bouwers noemt het verbijsterend en moedig dat veel mensen in beeld waren zonder mondkapje. Wat er volgens haar gaat komen? 'De politie heeft terughoudend gereageerd, omdat ze verbaasd was of vanuit tactische overwegingen. Op de achtergrond grijpen ze heel hard in, waarschuwen ze mensen.'
Repressie
Er zijn berichten dat sommige demonstranten telefonisch door de autoriteiten zijn ondervraagd nadat ze de zeldzame straatbijeenkomsten in steden in het hele land hadden bijgewoond. Op video's op sociale media, die niet onafhankelijk konden worden geverifieerd, is te zien hoe honderden politieagenten maandagavond een groot openbaar plein bezetten en mensen verhinderden samen te komen.
Op één video is te zien hoe de politie, omringd door een kleine menigte mensen die smartphones vasthielden, een arrestatie verrichtte terwijl anderen probeerden de aangehouden persoon terug te trekken. De politie van Hangzhou reageerde niet onmiddellijk op een verzoek om commentaar.
In Shanghai en Beijing patrouilleert de politie dinsdagochtend nog in gebieden waar sommige groepen op de sociale media-app Telegram hadden gesuggereerd dat mensen zich weer moesten verzamelen. Hun aanwezigheid maandagavond en de hele nacht heeft ervoor gezorgd dat er geen bijeenkomsten meer plaatsvonden.
Er waren ook berichten dat de politie mensen om hun telefoon vroeg om te controleren of zij over virtuele privé-netwerken (VPN's) en de Telegram-app beschikten, die door betogers in het weekend werd gebruikt. VPN's zijn voor de meeste mensen in China illegaal, terwijl de Telegram-app op het Chinese internet wordt geblokkeerd.
Versoepeling
In de regionale hoofdstad Urumqi gold een strenge lockdown en mochten bewoners wekenlang hun huis niet uit. Bij een brand in een flatgebouw vielen tien doden, de strenge lockdown zou reddingswerkzaamheden hebben belemmerd. In het flatgebouw zouden deuren vergrendeld zijn geweest, reddingswerkers zouden het gebouw moeilijk hebben kunnen bereiken door de hekken die daar vanwege de lockdown waren geplaatst.
Lees ook | Massaprotesten in China, BBC-journalist opgepakt
In de hoofdstad Beijing hebben de autoriteiten inmiddels besloten geen hekken meer te plaatsen rond wooncomplexen met besmette personen. Onduidelijk is hoeveel demonstranten zijn aangehouden bij de protesten van de voorbije dagen. Waarnemers spreken van een protestgolf die ongekend is voor het China van de autocratische president Xi Jinping.
En precies daarom is het de inwoners te doen, zo ziet sinoloog Valerie Hoeks: minder strenge maatregelen. 'Je moet je voorstellen dat ze al maanden worden geconfronteerd met de gevolgen van regels rondom het zero-covidbeleid', stelt ze. 'En dat heeft heel veel impact op de vrijheid van het individu. Heel veel jongeren komen hierdoor niet aan banen, moeten thuiswerken en dus wordt hun wereld kleiner. Maar ook toegang tot bijvoorbeeld medische zorg wordt lastiger.
Onvrede uiten
Hoeks snapt tevens het gevaar van een eigen mening ventileren in China anno 2022. 'Dat is zeker niet ongevaarlijk, en daarom vind ik het ook bijzonder dapper', vervolgt ze. 'Maar we moeten het in perspectief plaatsen, de mensen daar zijn er niet zo mee bezig als dat het hier in het nieuws komt. En we hebben het over duizenden mensen, maar er wonen in China ruim 1,4 miljard Chinezen. Het percentage mensen op straat is dus nog steeds heel erg klein.
Lees ook | China sluit universiteiten 'vanwege corona'
Desondanks lijken er toch versoepelingen in het vooruitzicht te liggen. En hoewel BNR's China-kenner John Boy Vossen de woorden van Hoeks onderschrijft, benadrukt hij dat de Chinese president zeer gevoelig is voor onvrede. 'De Communistische Partij zal nooit willen dat er grote onvrede is in het land, maar het gaat om enkele duizenden op een bevolking van 1,4 miljard. Dat plaatst het in een bepaald perspectief.'
Lees ook | 'Chinese overheid zit in het nauw'
Vossen vervolgt: 'Dat wil echter niet zeggen dat niet meer mensen ontevreden zijn over het zero-covidbeleid, en dat weten Jinping en de Communistische Partij ook wel. Dus wat je ziet is dat ze actief kijken naar mogelijkheden om ervoor te zorgen dat de onvrede ietwat wordt aangepakt op zo'n manier dat men ermee akkoord kan gaan.'
Teugels gaan weer strak
De Chinese politie is vandaag weer volop aanwezig op de straten in onder andere Beijing en Shanghai om te voorkomen dat daar nieuwe corona-protesten ontstaan. De politie patrouilleert volgens Reuters in gebieden die op social-media-app Telegram worden gesuggereerd om opnieuw te protesteren. Mensen die zich in die gebieden bevinden, wordt gevraagd om hun smartphone te tonen, zodat gecontroleerd kan worden of ze geen gebruik maken van VPN-netwerken of de Telegram-app. Ook de censuur op sociale media - rondom alles wat met de protesten te maken heeft - is opgevoerd
In Hangzhou bezette politie-agenten gisterenavond nog een groot plein, zodat mensen daar niet konden samenkomen.
The People's Daily - de partijkrant van de Communistische Partij - roept in een commentaar Chinezen op om achter het zero-covid beleid te blijven staan en doorzettingsvermogen te tonen. De ongekende protesten van afgelopen weekend (waarbij werd opgeroepen tot vertrek van president Xi en de hele partijtop) worden in het artikel overigens niet genoemd.