Volgens Ten Broeke was het onder Merkel helder: zij was bereid om veel geld en Duitse belangen op te offeren om de Duitse kar te trekken. Onder Scholz is dat compleet veranderd. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken is nu in Delhi om de banden met India aan te halen, Scholz had afgelopen maand een tête-à-tête met Xi Jinping en recentelijk sloot Duitsland een mega-contract met Qatar voor de levering van lng de komende 15 jaar.
Lees ook | Frans-Duits geruzie: 'Scholz is een saaie boekhouder, Macron een wervelwind'
Alleingang
'De Duitsers zijn erg met zichzelf bezig. Ze zien dat het voor Duitsland noodzakelijk is voor de eigen economie, overleving en verzorgingsstaat, om even voor zichzelf te kiezen. Daarmee kiest het niet voor Europa, maar Europa kan zich niet redden zonder Duitsers', zegt Ten Broeke.
Het zou dan voor de hand liggen dat Frankrijk voor de Europese kar uitloopt, maar daar zit niemand op te wachten. 'Op Frankrijk zit een soort begrenzer, niemand staat toe dat de Fransen een soort hyperpuissance worden, die as Berlijn-Parijs is in het slop.' Tegelijkertijd is de Nederlandse positie in een versnelling; 'Nederland kan uitmaken of iets een tandje sneller of langzamer gaat'. Maar een leidinggevende positie zit er voor de Lage Landen niet in.
Lees ook | Macron: Amerikaanse klimaatsubsidies 'superagressief'
Oliemannetje Rutte
Kort samengevat: Macron mag het niet, Scholz wil het niet en Rutte kan het niet. Wat onverlet laat dat Rutte zeer actief is onder de Europese motorkap. 'Rutte maakt heel veel airmiles, hij vliegt meer dan zijn minister van Buitenlandse Zaken. Hij is een oliemannetje. Waar we hem in Den Haag van kennen, dat doet hij nu in Europa.'
Ten Broeke vraagt zich af of Scholz misschien meer tijd nodig heeft, maar zegt er tegelijkertijd bij dat hij weinig hoop heeft dat de bondskanselier zich tot een soort Angela Merkel zal ontwikkelen. En toch zal iemand dat Europese leiderschap moeten oppikken, want aan een fors aantal dossiers moet gewerkt worden. De belangrijkste in Ten Broekes optiek: Veiligheid en Defensie. 'Daar moeten we een pas bijzetten.'
Beluister hier het hele gesprek met Han ten Broeke
Angstig VK
Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan, een gemeenschappelijk veiligheids- en buitenlandbeleid voor de EU is lastig. 'Dat kan niet zonder Frankrijk, Duitsland en de Britten. Die staan wel buiten Europa, maar maken gek genoeg aanstalten om op geopolitiek terrein een stap terug te doen. Sunak komt erachter dat de grootste Brexit-angsten bewaarheid worden. De Britten verliezen dagelijks aan invloed, ze zien dat het enige schip waar ze nog bij kunnen aanhaken het Europese flottielje is.'
Om toch het been bij te trekken op de gebieden Defensie en Veiligheid is het volgens Ten Broeke noodzakelijk om een knip maken tussen Europese buitenlandpolitiek en veiligheids- of defensiepolitiek. En daarin is geen rol weggelegd voor de niet-bestaande gemeenschappelijke Europese krijgsmacht, maar des te meer voor de NAVO.
Lees ook | Frankrijk en Duitsland in gesprek over nieuwe industriepolitiek
Europese Raad
'In de buitenlandpolitiek zou je toe moeten naar een Europese Veiligheidsraad, een soort uitgebreide Europese raad van regeringsleiders. Dat is de crisisraad, daar kun je op gezette tijden ook niet-EU-landen die wel ons continent delen, zoals de Britten, daarbij vragen.'
'De Europese defensie kan alleen door binnen de niet-civiele EU, lees: de NAVO, een Europese pijler op te zetten. Want daar spreken de militairen elkaars taal, daar oefenen ze met elkaar, delen ze materieel en zijn ze effectief.'
Lees ook | Duitsland en Qatar sluiten aardgasdeal