Dit is Ramzan Kadyrov
- Sinds 2007 streng-islamitische president Russische deelrepubliek Tsjetsjenië.
- Schakelt tegenstanders, oppositie en journalisten uit.
- Voert een wrede anti-LHBTI-campagne om 'het bloed van de Tsjetsjeen te zuiveren'.
- Gebruikt zwaarbewapende privé-militie voor oorlogen van Poetin in onder andere Syrië en Oekraïne.
- Zou Oekraïense kinderen ontvoeren voor een 'leger kindsoldaten'.
Klusjesman
Ramzan Kadyrov wordt verantwoordelijk gehouden voor het vermoorden van Poetin-kritische Russische journalisten en oppositieleden die het Kremlin als bedreigend ervaart. 'Hij is de vuile klusjesman van Poetin. Moord, ontvoering, marteling, anti-homoacties, het uit de weg ruimen van de oppositie; dat staat allemaal op zijn bestellijst', zegt Bernard Hammelburg.
‘Wie Poetin bekritiseert is niet menselijk en is mijn persoonlijke vijand.’
Hij gebruikt zijn zwaar bewapende privé-militie van 12.000 man ook voor Poetins verschillende militaire avonturen. In 2008 zijn Tsjetsjeense strijders, de zogeheten 'Kadyrovieten', actief in de opstandige provincies die zich met Russische hulp van Georgië afscheiden, in 2014 in de Oekraïense Donbas en vanaf 2017 helpen ze de Russen en de troepen van Assad een handje in Syrië.
Volgens concullega's van het Russische huurlingenleger Wagner Group is dat laatste weinig succesvol: Kadyrovieten die in Syrië aan Wagner-eenheden zijn toegevoegd worden weggestuurd omdat ze tijdens gevechten in paniek raken.
Lees ook | Dit is Wagner Group: extreem gewelddadige huursoldaten
Zoon van de Chef
Ramzan Kadyrov wordt in 1976 in het Sovjet-Russische Tsentoroj geboren als zoon van de eerste president van Tsjetsjenië Akhmad Kadyrov, die eerst tegen de Russen vecht en later hun kant kiest. Onder vader Akhmads bewind vaart Tsjetsjenië een streng islamitische koers: in 2006 verbiedt hij gokken en alcohol, moeten vrouwen een hoofddoek dragen, worden lessen in de Koran en de Sharia verplicht op scholen en wordt de censuur ingevoerd opdat de media wat meer in de pas lopen met de wensen van de Kadyrovs.
‘Het is beter voor een vrouw om een tweede of derde vrouw te zijn dan om gedood te worden. Daarom weet ik zeker dat we vandaag polygamie nodig hebben.’
In 2007 wordt Akhmad vermoord door Tsjetsjeense islamisten en bestijgt zoon Ramzam diens troon. Kadyrov junior consolideert zijn heerschappij door hardhandig af te rekenen met interne rivalen. Al snel schrijven internationale mensenrechtenorganisaties boekenkasten vol met rapporten over gewelddadige verdwijningen van oppositieleden en journalisten, folteringen, kidnappings, moordaanslagen, wreedheden tegen LHBTI’ers en het verder terugdringen van vrouwen uit het openbare leven. Vanaf 2016 voert Kadyrov openlijk een wrede anti-LHBTI-campagne om 'het bloed van de Tsjetsjeen te zuiveren'
Lees ook | Hevige machtsstrijd in Russische generale staf, 'scheiding der geesten'
Roebels voor rust
Met gulle hand maakt Moskou jaarlijks honderden miljoenen roebels over aan de Tsjetsjeense overheid, wat zo’n beetje synoniem is met een storting op Kadyrovs privérekening. 'Kadyrov is hiermee schatrijk geworden', zegt Hammelburg. Met de Kremlinroebels financiert Kadyrov de wederopbouw van wat hij als een persoonlijk leengoed beschouwt, alsmede zijn buitensporige levensstijl.
Hammelburg noemt Kadyrov 'vooral een investering' van Poetin. Het Kremlin koopt immers de rust in het voorheen zo opstandige Tsjetsjenië, en krijgt in Kadyrov een trouwe vazal. Kadyrov, die regelmatig T-shirts met het gezicht van de Russische leider draagt, alsook de bijnaam 'Poetins bloedhond', krijgt de vrije hand in het Kaukasusstaatje, af en toe knapt hij lastige klusjes voor Poetin op.
Lees ook | Zo gevaarlijk is een vuile bom
Petitie tegen Kadyrov
In februari 2022, daags vóórdat het Russische leger Oekraïne binnenvalt, vragen Russische burgers in een petitie Poetin om het ontslag van Kadyrov om zijn grove schendingen van mensenrechten. De petitie wordt in twee uur tijds meer dan 150.000 keer getekend.
'Dat er in Rusland een hoop mensen met verstand en inzicht zijn is geruststellend. Maar als Kadyrov het veld moet ruimen, vervangt Poetin hem met een kloon', zegt Hammelburg. Dat laatste gebeurt niet, Poetin legt de petitie terzijde en valt Oekraïne binnen.
Lees ook | 'Oekraïne staat lot zoals Tsjetsjenië te wachten'
Oorlogsmisdaden
De Kadyrovieten vallen formeel onder de Russische Nationale Garde, maar zijn in de praktijk loyaal aan Kadyrov. Daarmee is hij vooral een machtsfactor in Rusland zelf, denkt Hammelburg. Waar de Kadyrovieten ook ingezet worden, daar volgen onvermijdelijk verhalen over mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden. Zoals in het Oekraïense Boetsja en in de omgeving van Kiev waar in het begin van de oorlog zo'n 400 burgers worden omgebracht.
‘Ik verklaar met volle overtuiging dat degene die het in zijn hoofd haalt Rusland te bedreigen en de naam van onze president Vladimir Poetin uitspreekt, zal worden vernietigd.’
Volgens Europarlementariërs, politie-onderzoekers, journalisten, mensenrechtenorganisaties én overlevenden grotendeels door toedoen van de Kadyrovieten. Ook plegen zij op grote schaal oorlogsmisdaden in Marioepol en andere bezette Oekraïense gebieden. Hebben de wreedheden als doel om de moraal van de Oekraïners te ondermijnen, dan sorteren ze het omgekeerde effect, denkt Hammelburg: 'De Oekraïners vrezen de wreedheden, maar die wakkeren ook hun weerbaarheid aan. En ze zien het als bewijslast voor een eventueel tribunaal – als dat er ooit komt'.
Lees ook | Wreed en meedogenloos: dit is de nieuwe baas van de Russen in Oekraïne
Kindsoldatenleger
Een ander wapenfeit: Oekraïense kinderen uit bezette gebieden als Loehansk en Donetsk worden naar Tsjetsjenië ontvoerd voor een militair-patriottische opleiding. Mensenrechtenactivisten claimen dat Kadyrov bezig is met de vorming van een 'leger van kindsoldaten', Kadyrov zelf houdt het op 'heropvoeding' die de jongeren nodig hebben.
In het voetlicht
In de loop van de oorlog in Oekraïne treedt Kadyrov steeds prominenter naar voren. Zo wordt hij in oktober 2022 door Poetin gepromoveerd tot kolonel-generaal, de op twee na hoogste rang in het Russische leger na die van legergeneraal en veldmaarschalk. De Tsjetsjeense leider was voor deze promotie al drie keer generaal: van de strijdkrachten, van de politie en van de nationale garde van Tsjetsjenië. Volgens Hammelburg is de promotie functioneel: 'Binnen de krijgsmacht is veel oppositie tegen Kadyrov. Vermoedelijk is de militaire promotie een signaal van Poetin aan de generale staf om de kritiek op Kardyrov te dimmen.'
‘We hebben geen homo's. En als ze er zijn, breng ze dan naar Canada. God zij geprezen. Breng ze ver weg van ons. Om ons bloed te zuiveren, als er hier homo's zijn, neem ze dan mee.’
Maar Kadyrov pakt ook het podium met zijn onverbloemde scherpe kritiek op de legerleiding en hoe deze de oorlog in Oekraïne voert. Weliswaar pleit hij herhaaldelijk voor de inzet van strategische kernwapens, heel zorgwekkend is dit niet, denkt Hammelburg. 'Poetin is voldoende realist om de nucleaire optie uit te sluiten. Er zijn in zijn periferie nogal wat opgewonden standjes die aandringen op het inzetten van kleine kernwapens, maar die zijn vele malen groter dan de bommen die Amerika op 6 en 9 augustus 1945 gebruikte om Hiroshima en Nagasaki plat te leggen. Poetin zegt zelf: de Russische doctrine is de inzet van nucleaire wapens als Rusland existentieel wordt bedreigd.'
Lees ook | 'Prigozjin werkt aan parallelle Russische wereld'
Trivia en personalia
Kadyrov studeerde rechten aan het Makhachkala Institute of Business and Law en economie aan de Technische Staatsuniversiteit van Dagestan. In beide disciplines heeft hij een graad. Sinds 1996 is hij getrouwd met Medni Musaevna Kadyrova, ze hebben 12 kinderen. Naar verluidt heeft Kadyrov ook een tweede en derde vrouw.
Kadyrov is een fervent liefhebber van vechtsporten en wordt in 2016 berispt door de vechtsportbond MMA omdat hij op de vooravond van zijn verjaardag zijn drie zonen van 8, 9 en 10 jaar in de ring zet om te vechten in een mixed martial arts-toernooi.
In 2022 beweert Kadyrov dat deze zelfde tienerzonen van 14, 15 en 16 jaar oud naar het Oekraïense front gaan om deel te nemen aan Poetins 'speciale militaire operatie'. Zijn boodschap aan Oekraïners: 'Wij zijn ervan overtuigd dat zelfs minderjarige kinderen jullie kunnen vermorzelen, want jullie hebben geen geest, geen eer en geen waardigheid'.
Hij houdt er, ondanks dat hij soberheid en Shari'a predikt, een exorbitante levensstijl op na en draagt graag op maat gemaakte laarzen van Prada. Kadyrov houdt grote roofdieren in een persoonlijke dierentuin bij zijn huis, bezit een gouden pistool en voert vaak in het openbaar traditionele Tsjetsjeense dansen uit. Ooit verloor hij zijn telefoon op een feest, hij liet de 1000 andere gasten tot diep in de nacht door politie en veiligheidsdiensten ondervragen om hem terug te krijgen.