Niet alleen op het Oekraïense slagveld vindt een strijd op leven en dood plaats, ook binnen het Kremlin staan hooggeplaatste Russen elkaar naar het leven. Belangrijke spelers in dit schimmenspel zijn Jevgeni Prigozjin, de baas van het Russische huurlingenleger Wagner Group, minister van Defensie Sergej Sjojgoe en de Tsjetsjeense warlord Ramzan Kadyrov die ook met zijn Kaukasische milities in Oekraïne vecht. 'Het zijn drie facties; Kadyrov, Prigozjin en de Gerasimov-club van de oude conservatieven.'
Rees de ster van huurlingenbaas Jevgeni Prigozjin de afgelopen maanden, daar groeide ook de oppositie tegen hem vanuit de Russische legertop. Zo verving Poetin op 12 januari de bevelhebber van de Russische troepen in Oekraïne Sergej Soerovikin (alias generaal Armageddon) door Valeri Gerasimov. Soerovkin is een hardline Syrië-veteraan die op goede voet staat met Prigozjin, terwijl Gerasimov weer beste maatjes is met minister Sjojgoe, Prigozjins rivaal.
Lees ook | Poetins vuile klusjesman heet Ramzan Kadyrov
Scheiding der geesten
Ook op lager niveau wijst het schuiven met poppetjes op een machtsstrijd, denkt De Wijk. Hij geeft het voorbeeld van de pro-Wagner generaal der Luchtlandingstroepen Teplinsky door luitenant-generaal Oleg Makarevich. 'Teplinsky had niet zo veel op met het besluit om luchtlandingstroepen in te zetten rond Bachmoet, hij wilde grondtroepen inzetten om Wagner te kunnen ondersteunen. Je ziet dat in de generale staf een scheiding der geest begint te ontstaan tussen degenen die voor Sjojgoe en Gerasimov zijn en Prigozjin.'
Lees ook | Dit is Wagner Group: extreem gewelddadige Russische huurlingen
'Tegelijkertijd zie je dat Prigozjon in een hoek wordt gedreven door het ministerie van Defensie. Hij wordt niet eens genoemd als het om de verovering gaat van dorpjes rond Bachmoet. De verovering van Bachmoet wordt niet het succes dat Prigozjin heeft voorspeld, dat wordt gebruikt om hem te ontdoen van de enorme macht die hij heeft.'
Rollend over straat
Beide facties vechten hun animositeit publiekelijk uit. Toen de nieuwe bevelhebber Gerasimov disciplinerende maatregelen afkondigde voor Russische militairen (zoals een glad geschoren uiterlijk, geknipte haren en uniformen conform de voorschriften, red.), werd hij publiekelijk bespot door Prigozjin die claimde dat oorlogen gewonnen worden door moedige en niet zozeer door gladgeschoren mannen. Prigozjin gaf Gerasimov voorts publiekelijk de schuld van de munitietekorten tijdens de gevechten om de Oekraïense zoutstad Soledar (waarbij hij Gerasimov een 'flikkertje' noemde), en klaagde hij erover dat de generaals van het reguliere leger bij Soledar 'de overwinning'.
Lees ook | Russische bevelhebber Gerasimov: soldaten moeten zich beter scheren
Het gladgeschoren uiterlijk was ook tegen het zere been van de Tsjetsjeense leider Ramzan Kadyrov (die met zijn rang van kolonel-generaal de op twee na hoogste functie in het Russische leger bekleedt). Kadyrov voert met zijn milities van islamitische strijders een religieuze strijd, het dragen van een baard is een uiting van religieuze devotie.
Warlords
Kadyrov en Prigozjin zijn overigens niet de enigen die er privé-milities op nahouden. Minister Sjojgoe heeft ook een privé-leger, Patriot, dat sinds 2014 in Oekraïne vecht, net als Redut, het privéleger van oligarch Gennady Timchenko dat hij oprichtte om het gasveld van zijn bedrijf te beschermen. Ook gasgigant Gazprom kondigde op 7 februari aan een eigen particulier militair bedrijf op te zetten.
Lees ook | 'Russen hebben een enorm logistiek probleem'
Volgens waarnemers laat het Kremlin Wagner Group ongemoeid zodat het Russische leger zich kan ontdoen van de verantwoordelijkheid voor buitensporige verliezen aan manschappen of grondgebied of oorlogsmisdaden. Onlangs maakte Prigozjin bekend dat Wagner Group niet langer in gevangenissen rekruteert. Naar eigen zeggen omdat hij genoeg mannen heeft, volgens waarnemers is hij echter mogelijk door het ministerie van defensie gekortwiekt.
Volgens een Britse politieke analist beweert zowel een voormalige KGB-officier als een Russische oligarch dat Prigozjin opzettelijk wordt opgevoerd als boeman. Als waarschuwing aan wie over regime change denkt: als Poetin gaat, wordt het nóg erger.