Het is geen geheim dat de huidige Nederlandse defensiecapaciteit er niet lekker voor staat. Bolder somt op: 'Voorraden hebben we niet meer, luchtverdediging - daar is nauwelijks iets van, langeafstandsmunitie voor artillerie hebben we ook helemaal niet meer, we konden slechts twee lanceerinstallaties leveren aan de Duitse en Amerikaanse Patriots die naar Oekraïne gaan'.
Hij vervolgt: 'We hebben een enorm tekort aan tankvliegtuigen om andere vliegtuigen in de lucht bij te tanken. Ook transportvliegtuigen hebben we niet veel.' 'We hadden vroeger de M270, een soort dubbele HIMAR, maar dan op rupsbanden. Die gaan we weer kopen. Dat is wel mooi.'
‘Voorraden hebben we niet meer, luchtverdediging - daar is nauwelijks iets van’
Ondanks dat laatste opstekertje moet Nederland dus flink aan de bak met investeren in zijn defensie. Niet alleen omdat onze landsverdediging een grondwettelijke plicht is, maar ook om aan onze NAVO-verplichtingen te voldoen én om eventueel Oekraïne te kunnen beleveren.
Hoe, waaraan en met wie?
Is die constatering eenmaal gedaan, dan zijn drie vragen relevant: Hoe geef je dat geld uit? Waaraan? En met welke Europese landen stem je die aankopen af? Want als iedereen hetzelfde bestelt, dan stijgen niet alleen de prijzen, maar passen aankopen misschien niet in een gemeenschappelijk Europees defensieplan.
Lees ook | Oud-NAVO-chef: Banken en pensioenfondsen moeten weer in wapens investeren
Om met het uitgeven te beginnen. Volgens Bolder 'zal het lastig zijn om geld weer te gaan wegzetten'. We zijn volgens de defensiespecialist immers alleen gewend aan bezuinigen. 'In die besparing hebben we ook contractmanagers en expertise over hoe je concurrentie stelt en hoe je aankoopt, allemaal de deur uitgedaan.' Bolder denkt dat het nog wel even duurt eer we weer voldoende expertise hebben om fatsoenlijk in te kopen.
Defensienota
En waaraan moet je het uitgeven? 'We moeten eigenlijk een nieuwe Defensienota hebben. Wat zijn de taken waar defensie echt sterk in moet zijn?' De vraag hangt nauw samen met de afstemmingsvraag, want volgens Bolder worstelen alle Europese landen met datzelfde probleem. Het devies luidt: ga niet allemaal tegelijkertijd de markt op. 'Die wapenhandelaren wrijven zich al in de handen. Ze zien al die klanten op hetzelfde moment komen, dan gaan de prijzen weer omhoog. Dan betalen we te veel geld voor spullen die al duur zijn.'
‘We moeten eigenlijk een nieuwe defensienota hebben. Wat zijn de taken waar defensie echt sterk in moet zijn?’
Europese coördinatie
Een mogelijk Europees vehikel voor die afstemming is het Europese Defensieagentschap. 'Die kan daar misschien ook wat in betekenen. Amerika wil graag dat wij meer geld uitgeven, vooral in Amerikaanse spullen. Maar het is ook belangrijk voor onze economie dat we het ook in Europa uitgeven.'
Maar wie zijn defensiebudget Europees wil besteden stuit volgens Bolder op het probleem dat er maar 'een beperkt aantal Europese wapenfabrikanten zijn die echt hele goede spullen maken'. En dat ligt weer in het verlengde van de 'weeffout' dat voor de defensie-industrie in Europa een uitzonderingsclausule op de gemeenschappelijke markt geldt.
Artikel 346 van de Europese aanbestedingsregels geeft landen de ruimte om op grond van veiligheidsbelangen een eigen aanbestedingsprocedure te volgen. Er is daardoor eigenlijk geen concurrentie voor nationale wapenfabrikanten waardoor die gewend zijn om 'bediend te worden'.
Lees ook | Wapenindustrie kampt met tekorten
Wat ook niet bijdraagt aan een 'gezonde' en innovatieve wapenindustrie is dat grote institutionele beleggers steeds terughoudender zijn om erin te investeren. Volgens Bolder kan de industrie daardoor niet innoveren en wordt er gebruik gemaakt van oude productielijnen, 'dus die lopen ook helemaal achter'.
Protectionisme
Artikel 346 zet de deur eigenlijk wagenwijd open voor protectionisme en 'dat is niet echt bevorderlijk voor de internationale samenwerking op dit gebied en ook niet voor het onderlinge vertrouwen tussen de Europese lidstaten'. Laat onverlet dat er een visie op wapenaankopen moet komen. Zowel voor Nederland als voor Europa. 'Willen we tanks of willen we vliegtuigen? Of willen we artillerie, meer drones, meer cyber of willen we meer ruimtemiddelen? En hoe werkt het dan allemaal samen? Hoe bouwen we een coherente krijgsmacht op, ook samen met de andere landen?'
‘Hoe ziet straks de nieuwe veiligheidsordening eruit? Hoe gaan wij nou om met een nieuw IJzeren Gordijn?’
Een Europabrede aanvliegroute van herbewapening wordt hoe dan ook belangrijk. 'Hoe ziet straks de nieuwe veiligheidsordening eruit? Hoe gaan wij nou om met een nieuw IJzeren Gordijn? Met een nieuwe Koude Oorlog? Hoe gaan wij de veiligheid van het Europese continent inrichten? Ik denk dat de NAVO zich hier ook over moet uitspreken.'
Lees ook | Nederlandse wapenindustrie floreert, met dank aan Vladimir Poetin