Liveblog | Tegenoffensief is al begonnen, zegt Kiev

Dit liveblog wordt niet meer bijgewerkt.

• Tegenoffensief is al bezig, zegt Kiev
• Moskou zegt dat het een aanval op nucleaire infrastructuur heeft voorkomen
• Zelenski vraagt Iran de levering van drones te heroverwegen
• Rusland zet Zweedse diplomaten uit
• Meer dan honderd Oekraïners vrij na gevangenenruil met Rusland

De groeperingen die in de Russische grensregio Belgorod chaos hebben veroorzaakt, zijn grandioos in hun opzet geslaagd. Dat stelt Arnaud de Decker, die eind vorig jaar twee dagen meeliep met het Vrijheid voor Rusland-legioen. 'Het zou me niet verbazen als andere mensen uit Rusland of uit de buurlanden zich willen aansluiten.'

Volgens twee overheidsbronnen zijn de Verenigde Staten van plan om militaire hulp ter waarde van nog eens 300 miljoen dollar aan Oekraïne aan te kondigen. Het zou gaan om onder meer Guided Multiple Launch Rockets (GMLRS) voor HIMARS-draagraketten en andere munitie. De financiering kan plaatsvinden dankzij de Presidential Drawdown Authority (PDA), waarbij de president in uitzonderlijke gevallen groen licht kan geven zonder dat hij daarvoor de goedkeuring van het congres nodig heeft. Sinds de invasie van Rusland hebben de VS al meer dan 35 miljard dollar aan hulp aan Oekraïne toegezegd.

De Verenigde Staten hebben Oekraïne al veel eerder gevraagd om geen militair materieel te gebruiken dat door de VS is geleverd voor aanvallen op Russisch grondgebied, aldus de hoogste Amerikaanse generaal op donderdag. De uitspraak volgt op beschuldigingen dat pro-Oekraïense milities Amerikaanse gepantserde voertuigen hebben ingezet.

Legergeneraal Mark Milley verklaarde dat zijn kantoor de beelden onderzoekt van voertuigen die mogelijk zijn gebruikt bij een aanval in het Russische grensgebied van Belgorod. Hij benadrukte echter dat het standpunt van de VS over het gebruik van dergelijke Amerikaanse apparatuur in Rusland duidelijk was gecommuniceerd aan Kiev.

Rusland is begonnen met de verplaatsing van sommige tactische kernwapens naar Belarus. Dat heeft de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko gezegd, meldt het Russische staatspersbureau TASS. De samenwerking werd twee maanden geleden aangekondigd en werd donderdag geformaliseerd.

De Russische president Vladimir Poetin zei bij de aankondiging eind maart dat de opslag in Belarus op 1 juli gereed zou zijn. Hij verklaarde ook dat Belarus geen controle krijgt over de nucleaire wapens. Belarus zei de kernwapens te gaan huisvesten omdat het zichzelf daarmee wil beschermen tegen het Westen.

Het Functioneel Parket heeft beslag gelegd op grond in Duivendrecht die eigendom is van Jorrit Faassen, de ex-schoonzoon van Vladimir Poetin. Dat blijkt uit onderzoek van Follow the Money, The Guardian en Proekt Media. De reden voor de inbeslagname is onbekend, al zou Faassen onlangs op Schiphol zijn ondervraagd op verdenking van sanctieontwijking.

Op 12 mei heeft het Functioneel Parket, onderdeel van het Openbaar Ministerie, beslag gelegd op een perceel in Duivendrecht dat eigendom is van Jorrit Faassen, zo blijkt uit documenten van het Nederlandse kadaster. Dit betekent dat het perceel van Faassen onderdeel is van een strafrechtelijk onderzoek. Faassen had jarenlang een relatie met Maria Putina, de dochter van de Russische president.

Eerder op donderdag zei de adviseur van Zelenski, Mykhailo Podolyak, dat het voorjaarsoffensief al enkele dagen aan de gang is. 'Maar deze adviseur wil vooral een bepaald verwachtingspatroon voorkomen', nuanceert Europa-verslaggever Geert Jan Hahn. 'Namelijk dat wij met z'n allen denken dat er ergens één groot offensief op één plek komt.'

Het langverwachte Oekraïense tegenoffensief in de strijd tegen de Russen is volgens Kiev begonnen. Mychajlo Podoljak, de adviseur van president Volodimir Zelenski, zegt dat het zelfs al dagen bezig is. Hij benadrukt in een interview met de Italiaanse televisie dat het offensief niet 'één losse gebeurtenis' is, maar dat het gaat om tientallen verschillende acties.

'Dit is een intensieve oorlog langs een frontlijn van 1500 kilometer', zei Podoljak. Hij zegt dat militairen bezig zijn met operaties in verschillende richtingen om de Russische bezetting te beëindigen. Oekraïne heeft er geen geheim van gemaakt dat het voorbereidingen trof voor een offensief, maar laat weinig los over hoe en waar de aanval zou worden ingezet.

Een gevangenenruil met Rusland heeft geleid tot de vrijlating van 106 Oekraïense soldaten, meldt Kiev. Het gaat om militairen, onder wie acht officieren, die gevangen werden genomen toen ze vochten in de stad Bachmoet.

De vrijgekomen militairen hebben voor Bachmoet gevochten en hebben met hun acties een Russische opmars naar het oosten voorkomen, zegt Andriy Jermak, het hoofd van het kantoor van president Volodymyr Zelensky. 'Elk van hen is een held.'

Rusland en Belarus hebben een lang verwacht akkoord ondertekend over het stationeren van Russische kernwapens in Belarus. Met het akkoord kan Belarus zomaar een nog makkelijker doelwit worden van tactische en strategische westerse kernwapens, zegt Patrick Bolder, defensiespecialist verbonden aan het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. 'Belarus wordt zo nog meer ingezogen in Russische invloedssfeer.'

Sukhoi 25-vliegtuigen worden geschikt gemaakt en piloten worden opgeleid om nucleaire vrijevalbommen te kunnen afwerpen. Ook worden Iskander M-systemen voorzien van een nucleaire kop. Het akkoord komt niet als een verrassing, maar het feit dat dat nu officieel wordt, vormt wel een bedreiging voor Europa. Rusland en Belarus zijn natuurlijk al een eenheid, maar als Loekasjenko wegvalt, dan is Poetin de eerste die hem zal opvolgen. Dan wordt Belarus gewoon een vooruitgeschoven provincie van Rusland.'

Japan heeft straaljagers opgeroepen nadat het Russische militaire vliegtuigen boven de Stille Oceaan en de Zee van Japan had waargenomen, aldus het ministerie van Defensie. Het land ontdekte een Russisch informatievliegtuig IL-20 dat rondvloog van de Zee van Okhotsk naar de Stille Oceaan en een andere IL-20 die naar de wateren bij Sado Island vloog voordat het terugvloog naar het continent, meldt het ministerie.

Rusland heeft vijf Zweedse diplomaten uitgezet als 'vergeldingsmaatregel' voor de vijf Russische diplomaten die Zweden eerder heeft uitgezet. Rusland vond dat besluit een 'openlijk vijandige stap' van Zweden. De betrekkingen tussen de twee landen zijn verslechterd sinds Zweden vorig jaar aankondigde zich bij de NAVO aan te sluiten na de inval van Rusland in Oekraïne. Volgens de Russische verklaring hadden de banden 'een ongekend dieptepunt bereikt'.

De Russische inlichtingendienst FSB heeft naar eigen zeggen begin deze maand terroristische aanslagen voorkomen op hoogspanningskabels en -masten van twee kerncentrales in het westen van het land. Volgens de FSB wilde de Oekraïense geheime dienst met behulp van speciaal getrainde saboteurs meer dan dertig masten uitschakelen. Die zorgen voor stroom bij kernenergiecentrales in de regio's van Sint-Petersburg en van Kaliningrad.

De Oekraïners zouden de aanslagen hebben willen plegen op de Dag van de Overwinning (9 mei). Het had Rusland in verlegenheid moeten brengen en grote economische schade moeten veroorzaken, schrijft persbureau RIA-Novosti. Eén mast in de provincie Leningrad (regio Sint-Petersburg) is beschadigd door een explosie. Er zijn twee verdachte Oekraïners aangehouden, volgens RIA-Novosti. Eén van hen heeft ook de Russische nationaliteit. De FSB zoekt in deze zaak onder anderen naar de verdachte Kisjtsjak Joeri die actief zou zijn onder de bijnaam 'South Coast' en die zich nu in België zou ophouden.

Opnieuw heeft de oprichter van huurlingenleger Wagner Group uitgehaald richting het Kremlin. Jevgeni Prigozjin bekritiseert de oorlogsdoelen van de Russische president Vladimir Poetin en waarschuwt voor een revolutie zoals Rusland al meemaakte in 1917.

Ook is hij bang dat het aanstaande offensief van Oekraïne de Russen verder in de problemen zal brengen. 'Hoogstwaarschijnlijk zal dit scenario niet goed zijn voor Rusland, dus we moeten ons voorbereiden op een zware oorlog.'

Volgens Wagner-leider Jevgeni Prigozjin zijn zijn troepen begonnen met het terugtrekken uit Bachmoet. Het Russische leger zou de posities van de huurlingen overnemen. Eerder stelde de Wagner-baas al dat zijn huurlingenleger de Oekraïense stad compleet in handen zou hebben. Oekraïne ontkent dit stellig en meent nog verschillende posities op de flanken van de stad in handen te hebben.

Volgens de Amerikaanse inlichtingendiensten zat Oekraïne achter de drone-aanval op het Kremlin eerder deze maand. Dat meldt de New York Times op basis van gesprekken met functionarissen van de Amerikaanse inlichtingendiensten. Volgens die diensten zou de aanval deel uit maken van meerdere geheime operaties, die waarschijnlijk zijn geleid door speciale militaire- of inlichtingeneenheden van Oekraïne.

De conclusie van de Amerikanen is gebaseerd op onderschept Russische en Oekraïense communicatie, stelt de NYT. De Verenigde Staten onderschepten Oekraïense gesprekken waarin functionarissen zeiden dat zij geloofden dat hun land verantwoordelijk was voor de aanval en onderschepten ook Russische communicatie die aangaf dat het niet om een soort valse operatie van Rusland ging, voegde de krant eraan toe.

Volgens Rusland heeft het zes drones neergeschoten op de Krim. Volgens het hoofd van de door Rusland-gesteunde overheid van de Krim zijn daarbij geen gewonden gewonden gevallen.

Honderdduizenden Zuid-Koreaanse artilleriekogels zijn op weg naar Oekraïne via de Verenigde Staten, na aanvankelijk verzet van Seoel tegen bewapening van Oekraïne, meldt de Wall Street Journal op basis van anonieme bronnen. Volgens de krant heeft Seoul een 'vertrouwelijke regeling' met Washington getroffen, zodat de munitie via de VS naar Oekraïne verstuurd kunnen worden.

Jeon Ha-kyu, woordvoerder van het Zuid-Koreaanse ministerie van Defensie, zei donderdag dat het in gesprek was geweest met het Pentagon over de export van munitie, maar dat er 'onnauwkeurige delen' in het WSJ-bericht stonden, waarbij hij weigerde details te geven. 'Er zijn verschillende besprekingen en verzoeken geweest, en onze regering zal passende maatregelen nemen terwijl ze de oorlog en de humanitaire situatie in Oekraïne uitgebreid bekijkt,' zei Jeon tijdens een briefing.

De Oekraïense president Zelenski heeft er woensdag bij de Iraniërs op aangedrongen de levering van dodelijke drones aan Rusland te heroverwegen om het afglijden naar 'de donkere kant van de geschiedenis' te stoppen. De aan Moskou geleverde Shahed-drones van Iraanse makelij hebben een belangrijke rol gespeeld in de Russische aanvallen op steden en infrastructuur. Zelenski beweert inmiddels dat de Oekraïense luchtverdediging ervaren is met het neerhalen van de honderden drones die op Oekraïense doelen zijn gericht.

'De eenvoudige vraag is deze: wat is uw belang om medeplichtig te zijn aan Russische terreur?' zei Zelenski in zijn nachtelijke videotoespraak. 'Wat is het voordeel voor Iran van zulke cynische moorden? Door Russische handen, maar met jullie wapens, jullie wapens...Jullie Shaheds, die elke nacht Oekraïne terroriseren, betekenen alleen dat het volk van Iran steeds dieper naar de donkere kant van de geschiedenis wordt gedreven.'