Russen 'slecht aangestuurd', moeten Oekraïens tegenoffensief vrezen

Oekraïne dankt zijn succes aan zowel materiële als immateriële factoren. Senior onderzoeker Veiligheid en Defensie Bob Deen van Instituut Clingendael noemt moreel en interne cohesie als zulke onmeetbare factoren. 'Oekraïne heeft een heel eenduidige sense of purpose. Ze weten wat ze moeten gaan doen, waarom ze het doen. Iedereen staat echt aan één kant, terwijl die Russen onderling aan het ruziën zijn.'

Lees ook | Het lot van Bachmoet: 'Russische troepen kunnen nog geen deuk in een pakje boter slaan'

Ruzie

Deen doelt daarbij op de ruzies die Wagner-leider Prigozjin en de Russische minister van Defensie Sjojgoe publiekelijk uitvechten, een gebrek aan cohesie dat ongetwijfeld zijn weerslag zal hebben op het moreel van de Russische troepen. 'Oekraïners zullen minder snel wegrennen dan de Russen en ze zullen harder doorvechten. Ze gaan er helemaal voor.'

Een tweede reden is de gebrekkige command and control aan Russische zijde. Volgens Deen wordt er 'gewoon slecht aangestuurd' en is er veel onderling wantrouwen, wordt gelogen en informatie achtergehouden uit angst voor sancties van bovenaf. 'Welk leger gooit nou zijn eigen troepen in ondergrondse kelders om ze te straffen? Dus er zit daar iets niet goed aan die Russische kant.'

Incompetentie

Ook noemt Deen incompetentie een belangrijke factor. 'Onderschat niet de incompetentie aan Russische zijde.' Om dat te illustreren geeft hij het voorbeeld van Russische militairen die hun munitie in een open veld neerleggen, dat fotograferen en op social media zetten: gefundeness Fressen voor de Oekraïense artillerie. Ook wijst hij erop dat diefstal van benzine de Russische mobiliteit ernstig schaadt. Al met al voeding voor het Oekraïense beeld van een Russisch leger dat broos en bij een harde klap instort.

De Russische legerleiding heeft bovendien een platte leercurve, er wordt niet geleerd van fouten: Russische militaire krijgen nog steeds slecht te eten, er wordt nauwelijks met ze gecommuniceerd, ze worden op verschillende manieren opgeleid, er is nauwelijks integratie van de verschillende krijgsmachtonderdelen. Een inherente handicap is dat er op lagere niveaus nauwelijks ruimte is voor eigen initiatief binnen het Russische leger, zegt defensiedeskundige en voormalig bataljonscommandant George Dimitriu.

Een rigide top-down-benadering, een bevel-is-bevel-mentaliteit en een extreem hiërarchische bevelsstructuur smoort elke vorm van flexibiliteit en eigen initiatief. En werkt niet in de chaotische realiteit van het slagveld, de zogenoemde fog of war. Volgens Dimitriu is die uit de Sovjettijd stammende mentaliteit niet exclusief aan de Russen voorbehouden, maar kunnen de Oekraïners er ook wat van.

Mission command

'Met name op brigadeniveau en hoger is de Sovjetcultuur echt wel institutionalized. Dat is ook logisch (...), dat krijg je niet zomaar uit je systeem.' Dimitriu noemt het desondanks wel duidelijk dat er in het Oekraïense leger meer ruimte is voor eigen initiatief voor met name op de laagste niveaus. 'Mission command, je geeft een opdracht en vervolgens laat je het lagere niveau bepalen hoe die de opdracht uitvoert. Dat is belangrijk. Uiteindelijk kom je op een situatie die anders is dan is voorgeschreven en dan sta je daar als jonge luitenant of als jonge sergeant. Het Russische leiderschap en de militaire cultuur laten daar weinig ruimte voor.'

Structuur

Bob Deen wijst ook op de structuur van het Russische leger dat een handicap is voor effectief oorlog voeren. Rusland had een groot Sovjetleger dat gemaakt was om snel op te schalen, met eenheden die snel gemobiliseerde dienstplichtigen konden absorberen. 'Dat hebben ze allemaal afgeschaald als onderdeel van die legerhervormingen. Ze wilden naar een hightech beroepsleger dat je kon inzetten voor operaties zoals in Syrië.'

Lees ook | Wagner-baas waarschuwt voor revolutie in Rusland: 'Militaire leiders hebben het verkloot'

Kortom, het Russische probleem is een afgeschaald leger in combinatie met een gebrek aan grote aantallen mensen. 'Ze hebben die aantallen niet meer meer.' Wat een behoorlijke handicap is wanneer je vechttactieken uit de Tweede Wereldoorlog stammen en gebaseerd zijn op het in de strijd gooien van grote hoeveelheden infanteristen. 'Als ze hun oude Sovjetstructuren in stand hadden gehouden, hadden ze beter kunnen vechten dan ze nu gedaan hebben.' Deen wijst er ook op dat het moeilijk is om in kort tijdbestek grote aantallen mensen te mobiliseren, en dat dit een relatieve meevaller is voor Oekraïne.

Informatie

Een vijfde factor die in het Oekraïense voordeel uitvalt: de betere informatiedispositie. 'Je moet weten wat je vijand aan het doen is. De inlichtingenpositie van Oekraïne is vele malen beter dan die van Rusland. De Amerikanen weten veel meer van de Russen dan andersom, dus dat geeft de Oekraïners een enorm voordeel.' Niet onbelangrijk daarbij is dat de plaatselijke bevolking de Russen vijandig gezind is, informatie doorspeelt aan het Oekraiense leger en zelfs een partizanenstrijd voert. Last but not least: de communicatie van de Russen is zo slecht dat ze vaak gewoon met open radioverbindingen met elkaar praten. 'Die Oekraïners luisteren dat allemaal af. Ze weten precies waar de zwakke plekken zitten, dus dat geeft ze een enorm voordeel en dat zullen ze maximaal gaan uitbuiten.'

Beluister hier het hele gesprek in de Perestrojkast