Liveblog | Nederland wil meer Leopard 1-tanks kopen voor Oekraïne

Dit liveblog wordt niet meer geupdatet. Ga voor de nieuwste updates naar ons liveblog van vrijdag 2 juni.

Dit is het belangrijkste nieuws van vandaag

• Rusland valt weer burgerdoelen aan, doden in Kiev
• In Moldavië wordt de top gehouden van de Europese politieke gemeenschap
• In Noorwegen vergaderen de buitenlandministers van de NAVO
• Nederland wil extra Leopard 1-tanks kopen voor Oekraïne

Met een nieuwe antiterreurwet hoopt Zweden het vertrouwen te winnen van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan voor een definitieve toetreding tot de NAVO. 'Nu moet het gaan gebeuren', zegt Jeroen Visser, correspondent in Scandinavië. 'Liefst deze zomer nog.'

'Turkije zegt al bijna een jaar dat Zweden meer moet doen tegen terrorisme', zegt Visser vanuit Zweden. 'Deze nieuwe wet maakt het strafbaar als je terroristische bewegingen helpt, met bijvoorbeeld financiering, logistiek of behuizing. Zo'n wet was er eerder niet. Voor Turkije kan dat misschien het beslissende stapje zijn.'

Rusland heeft in het Turkse Istanbul de registratie stopgezet van vrachtschepen die over de Zwarte Zee naar Oekraïense havens moeten gaan om Oekraïense landbouwproducten, vooral graan, veilig door de oorlogszone te loodsen. Dat heeft het betrokken Oekraïense ministerie donderdag gezegd. Rusland is vorige maand morrend akkoord gegaan met de verlenging van de overeenkomst. Maar het Kremlin vindt nog steeds dat de eigen export in strijd met de gemaakte afspraken belemmerd wordt.

Lees ook | Rusland ligt opnieuw dwars bij graandeal

Nederland wil nog eens tientallen Leopard 1-tanks kopen om aan Oekraïne te leveren. Het kabinet wil die kopen van een Zwitsers bedrijf, zeggen betrokkenen. Het is nog wel zaak daarvoor de toestemming van de Zwitserse regering te verkrijgen, die tot dusver terughoudend is met medewerking aan wapenleveringen.

Zwitserland, dat zijn traditionele neutraliteit koestert, houdt zich zo veel mogelijk buiten het conflict met Rusland. Het houdt daarom de export van wapens die bedoeld zijn voor Oekraïne in principe tegen.

Premier Mark Rutte is er op de Europese top in Moldavië in geslaagd meer landen aan boord te krijgen om samen Oekraïense piloten te gaan trainen om met F-16's te vliegen. 'Engeland, Denemarken, Nederland, België en Noorwegen gaan samenwerken om Oekraïense piloten te trainen voor de F-16's', zei de premier. 'En meer landen zijn geïnteresseerd'.

Rusland spreekt tegen dat er plannen zijn om de komende top van zogenoemde BRICS-landen te verplaatsen van Zuid-Afrika naar China. De Zuid-Afrikanen worstelen met de mogelijke komst van president Vladimir Poetin, omdat het Internationaal Strafhof (ICC) een arrestatiebevel tegen hem heeft uitgevaardigd vanwege de oorlog in Oekraïne.

De top van Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika moet eind augustus plaatsvinden in Johannesburg. Rusland heeft nog niet bevestigd dat Poetin zelf aanwezig zal zijn.

China en Rusland zijn het voorbije jaar lang niet zo ver naar elkaar toegegroeid als veel waarnemers hadden voorspeld. Sinds de invasie in Oekraïne voerde Beijing maar een klein beetje extra Russische energie in. Daarover schrijft de Hongkongse krant The South China Morning post.

Enkele weken voor de Russische invasie in Oekraïne kondigden de Chinese president Xi Jinping en zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin in Beijing een 'partnerschap zonder grenzen' aan. China weigerde zich de maanden erna uit te spreken tegen de Russische inval, en in maart 2023 – een jaar na de invasie – ging Xi nog op staatsbezoek bij 'zijn goede vriend' Poetin.

In de Russische stad Belgorod is een drone geëxplodeerd, zo stelt de regionale gouverneur. Op beelden zijn rookpluimen te zien boven de stad. Onduidelijk is of er schade is of gewonden zijn gevallen. Eerder op donderdag zijn grensdorpen al bestookt door raketten. Daar raakten enkele mensen gewond. De gouverneur stelde dat Oekraïne verantwoordelijk is voor de raketaanval.

De NAVO-landen willen niet alleen zorgen dat Oekraïne de oorlog met Rusland wint, maar ook voorkomen dat Rusland zich kan herpakken om het later nog eens te proberen. Dat zei secretaris-generaal Jens Stoltenberg na afloop van overleg in het Noorse Oslo. Besluiten over de manier waarop zijn volgens hem nog niet genomen. Die komen pas aan bod bij de top in de Litouwse hoofdstad Vilnius, volgende maand.

De aanwezige ministers, onder wie de Nederlandse minister Wopke Hoekstra, hebben onder meer gesproken over wapenleveranties. Het is volgens Stoltenberg de bedoeling dat de Oekraïense krijgsmacht uiteindelijk 'volledig interoperabel' wordt met die van de NAVO-bondgenoten. Dat houdt in dat het land Westerse wapens gaat gebruiken in plaats van de oude Sovjetwapens die er nu nog veel in gebruik zijn. Zo wordt het voor NAVO-landen makkelijker om bij te springen. Dat acht Stoltenberg voor Oekraïne ook nodig om de huidige uitputtingsslag te kunnen volhouden en winnen.

Taiwan heeft omgerekend 4,6 miljoen euro bijgedragen aan Litouwse reconstructieprojecten in Oekraïne. De Aziatische eilandstaat zegt het Oost-Europese land als 'evenbeeld' van zichzelf te zien. 'We hebben allebei te maken met autocratische regimes die er niet voor terugdeinzen hun wereldbeeld met geweld op te leggen', zei onderminister van Buitenlandse Zaken Roy Chun Lee.

Het geld wordt besteed aan het herstel van een school en een kinderopvanglocatie. Litouwen trekt daar zelf bijna 10 miljoen euro voor uit. Met de Taiwanese bijdrage wordt extra apparatuur gekocht die gebruikt kan worden in het onderwijs, meldt de Litouwse overheid.

Het Westen duwt Moldavië de oorlog in, waarschuwt de baas van de Russische inlichtingendienst FSB. Hij stoort zich eraan dat Moldavië gastland is van een top met alle Europese leiders behalve Rusland en bondgenoot Belarus. De top van de Europese Politieke Gemeenschap is volgens vriend en vijand bedoeld als signaal van eensgezind Europees weerwerk tegen Moskou.

'Het Westen zet Moldavië actief aan om deel te nemen aan het Oekraïense conflict', zegt Alexander Bortnikov volgens het Russische staatspersbureau Tass. Oekraïne is volgens hem al 'bruggenhoofd geworden voor de oorlog tegen Rusland' van het Westen en nu zou Moldavië aan de beurt zijn.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft vandaag opgeroepen tot de afschaffing van alle exportrestricties op Oekraïense landbouwproducten. Hij deed dat tijdens een gesprek met voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie.

De gesprekken, die tijdens de top van de Europese Politieke Gemeenschap in Moldavië werden gevoerd, gingen ook over de veiligheidsgaranties voor Oekraïne zolang het nog buiten de NAVO valt.

Russische strijdkrachten hebben naar eigen zeggen drie invallen vanuit Oekraïne afgeslagen. Oekraïense strijders zouden volgens persbureau RIA Novosti aanslagen hebben willen plegen op doelwitten in de regio Belgorod.

De strijders hebben de aanvallen uitgevoerd in Rusland in de richting van de plaats Sjebekino en van Novaja Tavolzjanka, beide plaatsen vlak bij de grens met Oekraïne. De Russen zeggen zeker dertig vijandige strijders te hebben gedood.

Juist als het minder goed gaat in de strijd tegen Rusland, moet Europa volgens premier Mark Rutte meer humanitaire, financiële en militaire steun geven. Dat is de belangrijkste boodschap die Rutte in zijn speech voor de bijna vijftig Europese leiders op een top in Moldavië meegeeft, zei hij zelf bij aankomst.

Het is 'onvermijdelijk' dat Oekraïne ergens in de komende maanden tegenslagen moet incasseren, betoogt Rutte. Hij vreest een moment van 'oei, de Russen hebben een goede zet gedaan'. Juist dan moet Europa ferm achter Oekraïne blijven staan.

Nederland bekijkt of het nog meer Patriot-luchtafweerraketten of onderdelen daarvoor naar Oekraïne kan sturen. De bondgenoten van Oekraïne moeten het land dringend van meer luchtafweergeschut voorzien, zei premier Mark Rutte bij aankomst op de Europese top in Moldavië. Hij hoopt andere landen ook over te halen om Oekraïne Patriots te leveren.

'Wij kijken heel goed wat wij nog kunnen doen', zei Rutte op de top in een Moldavisch wijndomein op een paar kilometer van Oekraïne. Maar 'je kunt niet alles wat je hebt leveren'. Nederland heeft de geavanceerde raketten ook nodig om het eigen luchtruim, bijvoorbeeld boven de haven van Rotterdam, te bewaken.

Vanuit de Russische regio Belgorod wordt opnieuw melding gemaakt van raket- of granaatinslagen. Op Twitter circuleren films van een Russisch overheidsgebouw waar brand is uitgebroken. Volgens de Russische gouverneur van de regio Belgorod zijn er acht gewonden gevallen bij de aanval. Volgens de gouverneur zouden Oekraïense militairen achter de aanval zitten.

De NAVO helpt Moldavië om zijn luchtruim te bewaken tijdens de Europese top in het land. De top, met de Oekraïense president Volodimir Zelenski en een kleine vijftig andere Europese leiders, vindt plaats op een wijnkasteel op een paar kilometer van de Oekraïense grens.

Moldavië is juist om zijn precaire ligging uitgekozen voor de top. Maar het valt voor het armste land van Europa, met een weinig indrukwekkende krijgsmacht, niet mee om de veiligheid van de leiders te garanderen. De NAVO springt bij met AWACS-vliegtuigen. Die patrouillevliegtuigen, die alles wat er gebeurt op honderden kilometers afstand in kaart kunnen brengen, blijven wel boven NAVO-grondgebied vliegen.

Oekraïne is nog niet tevreden met de training die Oekraïense piloten binnenkort van onder meer Nederland krijgen om met F-16's te vliegen. 'Als we er een paar hebben, dán zijn we blij', zei hij bij aankomst op een Europese top in Moldavië.

Zelenski zal op de top van de Europese Politieke Gemeenschap in Moldavië, waar een kleine vijftig Europese leiders bijeen zijn, 'spreken met enkele partners over de straaljagercoalitie', zei hij bij aankomst. 'En over de Patriot-coalitie. Dat is ons nieuwe initiatief, dat we heel erg nodig hebben.' Ook de Patriots, waarvan één batterij door Nederland en Duitsland aan Oekraïne is geleverd, spelen een belangrijke rol in het afslaan van Russische luchtaanvallen.

Secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg reist binnenkort naar Turkije om te praten over de toetreding van Zweden tot het bondgenootschap. Hij zal naar eigen zeggen met de onlangs herkozen president Recep Tayyip Erdogan bespreken dat 'het in het belang van de hele NAVO is om Zweden bij de NAVO te hebben'.

'Ik ben er natuurlijk van overtuigd dat Zweden lid zal worden, en dan werken we eraan om dat zo snel mogelijk voor elkaar te krijgen', zei hij voorafgaand aan een overleg van buitenlandministers van NAVO-landen in Oslo. Stoltenberg wijst bijvoorbeeld op nieuwe Zweedse antiterreurwetten die volgens Zweden betrekking hebben op terroristen van de PKK.

De gouverneur van de Russische grensregio Belgorod meldt dat staatsexamens wiskunde in de Shebekino zijn afgelast als gevolg van beschietingen. Op Telegram meldde gouverneur Vyacheslav Gladkov dat hij rapport heeft uitgebracht aan president Poetin en dat besloten is dat schoolkinderen uit het district Shebekino geen examens zullen afleggen.

Met de aanvallen op Oekraïense burgerdoelen probeert Moskou Kiev te ontdoen van zijn luchtverdedigingsmiddelen. Die analyse hoort BNR's buitenlandcommentator Bernard Hammelburg. 'Veel raketten worden uit de lucht geschoten door Patriots, maar elke Patriot kost 4 miljoen dollar. Op een gegeven moment ontstaat er een tekort. De indruk bestaat dat dat is waar de Russen op uit zijn.'

De Oekraïense president Volodymyr Zelenski heeft tijdens zijn reis naar Moldavië gezegd dat zijn land klaar is om deel uit te maken van het militaire bondgenootschap van de NAVO en dat Kiev wacht tot het blok klaar is om zijn land toe te laten.

Hij sprak tot verslaggevers toen hij naast de Moldavische president Maia Sandu stond na aankomst voor een top van de Europese Politieke Gemeenschap die door het buurland van Oekraïne wordt georganiseerd.

In verschillende regio's van Oekraïne, waaronder Kiev, is opnieuw een luchtalarm afgekondigd. Het Oekraïense ministerie van Defensie heeft zojuist deze verklaring over de eerdere aanval op de hoofdstad uitgegeven:

'Gisteravond hebben de Russen Kiev aangevallen met zeven Iskander-M ballistische raketten en drie Iskander-K kruisraketten. Alle raketten werden neergeschoten. Helaas troffen fragmenten van de vernietigde raketten een flatgebouw en een kinderziekenhuis. drie burgers, waaronder een kind, werden gedood en tien raakten gewond.'

De president van Oekraïne, Volodimir Zelenski, is gearriveerd in Moldavië om deel te nemen aan een bijeenkomst met bijna vijftig Europese leiders. De top van de zogenoemde Europese politieke gemeenschap is een signaal aan Rusland van Europese eenheid.

Hij werd verwelkomd door de Moldavische president Maia Sandu. Hij zal de regeringsleiders en staatshoofden tijdens de openingsceremonie van de top in het Mimi-kasteel in Bulboaca toespreken. Ook premier Mark Rutte houdt een speech.

Lees ook | 'Europese praatclub' in Moldavië is signaal van eenheid naar Poetin

Bij nachtelijke beschietingen in de Russische stad Sjebekino, in de regio Belgorod, zijn vijf mensen gewond geraakt. Volgens de gouverneur van de regio zijn meerdere gebouwen beschadigd, zo zegt hij in een bericht op Telegram.

'We krijgen ook telefoontjes over meerdere gevallen van schade aan particuliere woningen en appartementencomplexen, waarvan sommige hun muren hebben doorboord door granaten', zegt hij.

De 27 EU-leiders en hun collega’s uit bijna alle andere Europese landen komen bijeen voor de tweede top van de zogenoemde Europese politieke gemeenschap (EPC). Die is opzettelijk in het voormalige Sovjetland Moldavië, dat vorig jaar na de Russische inval in buurland Oekraïne het EU-lidmaatschap aanvroeg.

Het piepkleine en straatarme land voelt zich ernstig bedreigd door Rusland. Het feit dat de bijna vijftig regeringsleiders en staatshoofden uit alle Europese windstreken voor een dag neerstrijken in een Moldavisch wijnkasteel is dan ook een stevige boodschap aan de Russische president Vladimir Poetin en zijn Belarussische bondgenoot: niet alleen de Europese Unie maar heel Europa staat pal achter Moldavië.

Lees ook | Rutte wil F-16-plan promoten op top Moldavië

De Franse president, Emmanuel Macron, heeft gezegd dat een onderhandelde vrede in Oekraïne wellicht voorrang moet krijgen op het berechten van de Russische president, Vladimir Poetin, voor oorlogsmisdaden. In een toespraak in Bratislava zei hij: 'Als je over een paar maanden een venster hebt voor onderhandelingen met de bestaande Russische politieke macht, dan heb je een arbitrage tussen een proces en onderhandelingen.'

'En u zult moeten onderhandelen met de leiders die u hebt, de facto, ook al zult u hen de dag erna moeten berechten voor de internationale justitie .... Anders kunt u zichzelf in een onmogelijke situatie brengen waarin u zegt: 'Ik wil dat u naar de gevangenis gaat, maar u bent de enige met wie ik kan onderhandelen'.

Door een nachtelijke luchtaanval in het oosten van de Oekraïense hoofdstad Kiev zijn drie doden en meerdere gewonden gevallen, meldt het stadsbestuur.

Twee van de doden zijn kinderen, aldus het militaire bestuur van Kiev in een bericht op de Telegram-berichtenapp. De aanval door Rusland vond plaats in het stadsgedeelte Desnyanskyi.

Het Witte Huis heeft nieuwe hulp voor Oekraïne aangekondigd, met daarin tot 300 miljoen dollar aan luchtverdedigingssystemen, munitie en ander defensiematerieel. Het gaat om het 39e pakket uit voorraden van het ministerie van Defensie, aldus het Pentagon. Het omvat onder meer munitie voor de Patriot-luchtverdedigingssystemen, Stinger-luchtafweersystemen en tankmunitie.

In totaal heeft de regering-Biden inmiddels ruim 38,3 miljard dollar uitgetrokken voor veiligheidssteun aan Oekraïne, waarvan meer dan 37,6 miljard dollar sinds de Russische invasie in februari vorig jaar.

Dit liveblog komt onder meer tot stand op basis van berichtgeving door eigen BNR-correspondenten en -redacteuren, The Guardian, ANP, Al Jazeera, Reuters, Associated Press, CNN, BBC, CNBC en Agence France-Presse. Ook maakt BNR online gebruik van berichten van de persbureaus Tass en RIA Novosti (Rusland) en Belta (Belarus). Omdat berichtgeving van deze bureaus niet verifieerbaar is en niet als onafhankelijk gekwalificeerd kan worden, wordt in deze gevallen expliciet vermeld waar de berichtgeving vandaan komt.