Tweeënhalf jaar na MH17: antwoorden op nieuwe vragen

Veel Nederlandse nabestaanden willen nog steeds graag naar de crash site in Oost-Oekraïne. Uit een interne enquête blijkt dat zeker 150 man die wens heeft, zo meldt Stichting Vliegramp MH17 aan BNR. 'Veel mensen zien zo'n bezoek als onderdeel van hun verwerking', zegt Piet Ploeg, bestuurslid van de stichting. Zelf verloor hij bij de vliegramp zijn broer, schoonzus en neefje. Zijn broer is nog altijd niet geïdentificeerd.

Op dit moment speelt ook nog de nieuwe vondst van menselijke resten. Voor het eerst in twee jaar tijd, zo meldt het OM aan BNR.

Zo rijzen er deze week veel vragen. Moet er een nieuwe zoektocht komen? Is er een officiële opslagplek in Oost-Oekraïne als er meer spullen of stoffelijke resten worden gevonden? En is een bezoek aan de rampplek voor de nabestaanden ooit haalbaar?

BNR heeft daarom de belangrijkste Q&A voor je opgesteld. Mocht je aanvullingen of correcties hebben, dan kun je deze mailen naar hahn@bnr.nl.

Q: Hoeveel slachtoffers zijn geïdentificeerd?
A: 296 van de 298 slachtoffers. Van de 16-jarige Gary Slok uit Maassluit en de 58-jarige Alex Ploeg uit Maarssenbroek zijn geen DNA-resten gevonden. Het officiële identificatieproces is in juni 2015 gestopt.

Q: Zijn er sindsdien nog menselijke resten gevonden?
A: Dat heeft een jaar en ruim negen maanden gebeurd. Vorige week nam freelance journalist Michel Spekkers een stukje menselijk bot mee naar Nederland, na een bezoek aan de crash site. Bij een loods vond Spekkers dit botje (ca. 4 centimeter). Onderzoek van het Nederlands Forensisch Instituut wees uit dat het om resten van een Nederlandse passagier gaat van wie de identiteit al was achterhaald. De nabestaanden van het slachtoffer zijn op de hoogte gebracht. Ook Spekkers heeft inmiddels contact gehad met de familie.

Q: Hoe opmerkelijk is deze vondst?
A: 'Het is op zich geen verrassing dat er stoffelijke resten zijn gevonden', zegt Wim de Bruin namens het OM. 'We wisten dat er nog stoffelijke resten en persoonlijke bezittingen konden worden aangetroffen.' De vondst van Spekkers noemt De Bruin 'opvallend'. 'Dit is toch voor het eerst in bijna twee jaar tijd. En we hebben deze periode regelmatig contact gehad met lokale burgemeesters. Het is toch wel uniek dat iemand met een plastic zak wat dingen bij elkaar heeft geraapt. Hij had zich ook ter plekke kunnen melden.'

Q: Komt er nog een nieuwe bergingsmissie?
A: Dat sluit het OM niet uit, maar een repatriëringsmissie staat vooralsnog niet op de planning. Zaterdag 2 mei bracht een Hercules-transportvliegtuig van de luchtmacht de voorlopig laatste kisten met stoffelijke resten naar Nederland. 'Maar misschien is het toch raadzaam om daar nog eens te gaan kijken, zeker na de vondst van Spekkers', zegt Piet Ploeg.

Q: Welke afspraken hebben de Nederlandse autoriteiten met de lokale instanties?
A: De rampplek is een uitgestrekt gebied. Met een aantal lokale burgemeesters heeft het OM de afspraak gemaakt om regelmatig contact te houden. Mochten er stoffelijke resten of persoonlijke bezittingen gevonden zijn, dan melden de burgemeesters dat. Dat kan zowel aan Nederland als aan de Nederlandse ambassade in Kiev worden gedaan.

Q: Is er een opslagplek?
A: In de media wordt gesproken over 'een officiële loods', een barak in de buurt van Grabovo waar Spekkers ook zijn vondst deed. Van een opslagplek is volgens de Nederlandse autoriteiten geenszins sprake, zo heeft BNR nagevraagd.

Q: De rampplek ligt in een conflictgebied. Hoe komen die spullen dan naar Nederland?
A: 'Via bestaande afspraken kunnen die voorwerpen of menselijke resten dan per vliegtuig naar Nederland komen', zegt Wim de Bruin. 'Dit zou in principe dan vanuit Charkov gebeuren. Omdat dit sinds de repatriëringsmissie niet is gebeurd, is het onduidelijk hoe de rebellen in de regio Donetsk hier momenteel in staan.'

Q: De nabestaanden zouden graag naar de rampplek afreizen. Op welke termijn zou dat kunnen?
A: Dat is heel moeilijk te zeggen. Het kan jaren duren. Vanuit de zelfverklaarde DNR (Volksrepubliek Donetsk, het deel dat zich wil afscheiden van Oekraïne) komen geluiden dat zij familieleden van slachtoffers welkom heten en hun veiligheid garanderen als ze de rampplek willen bezoeken. Dat is echter volgens de Nederlandse autoriteiten geen werkbare basis. Ook Stichting Vliegramp MH17 wil alleen naar de crash site als een reis goed is voorbereid. Piet Ploeg: 'We zijn nu wel bezig met de voorbereiding op zo’n reis, zodat we gelijk kunnen handelen als er een mogelijkheid ontstaat.' Het faciliteren van zo’n reis moet dan wel zijn goedgekeurd door Buitenlandse Zaken, de veiligheid moet zijn gewaarborgd, de financiën geregeld en er moeten ook afspraken met de pers worden gemaakt.

Q: Wat betreft de veiligheid: de rampplek is toch een eind van het front vandaan?
A: Dat klopt, in het gebied rondom de crash site is het op dit moment relatief rustig. De vraag is wat voor situatie er ontstaat als het oog van de wereld weer op de rampplek is gericht en een officiële missie met nabestaanden die kant opgaat. Dat neemt een ander risico met zich mee dan wanneer een journalist of een individuele nabestaande (zowel vanuit Nederland als Australië zijn voorbeelden bekend) de rampplek bezoekt.

Q: Tot slot: er is een begin gemaakt met de aanleg van een nationaal monument bij Schiphol. Hoe staat het daarmee?
A: In Vijfhuizen is begonnen met de aanleg, maar de financiering van de bouw van het monument is nog niet rond. Er ontbreekt nog een bedrag van ruim 240.000 euro.