'Er is geen enkele aanwijzing voor dat deze verkiezingen doorgestoken kaart zouden zijn. Donald Trump toont zich bij voorbaat al een slechte verliezer', zegt Harry van Bommel. 'Hij doet de waarnemers, internationaal en regionaal, hier geen plezier mee. Hij wekt de indruk dat de verkiezingen niet eerlijk verlopen, hoeveel controle er ook is. Vooral als hij niet wint.'
Fraude
De waarnemers van de OVSE zijn wel beducht op fraude in de Verenigde Staten zegt Van Bommel. 'Soms komt het voor dat mensen die zijn overleden op de geregistreerde lijst staan, deze wordt maar eens in de zoveel tijd opgeschoond.' Fraude ligt dus op de loer. 'Het komt ook wel eens voor dat iemand twee keer stemt, omdat het per staat verschilt hoe een kiezer zich moet registreren. In sommige staten moet je een identiteitskaart met foto menemen, in andere staten is een identiteitskaart zonder foto genoeg en in weer andere staten heb je niet eens een identiteitskaart nodig.' Die verschillen komen omdat er niet één kieswet is in Amerika. 'De kieswet is per staat vastgesteld.'
Proces
Van Bommel vertelt ons waar hij allemaal op moet letten als onafhankelijk waarnemer. 'Ik ga samen met een Brit een aantal stemlokalen in Washington en Maryland af.' Samen nemen de waarnemers dan een afvinklijst door ter controle. 'We kijken of de stembus verzegelt is, of er een gordijntje hangt, of er controle is of mensen niet met zijn tweeën in een stemhokje gaan. Als er een rij staat voor het stemlokaal dan kijken we hoe lang die mensen er al in staan en of er nog campagne wordt gevoerd in de directe omgeving van het stemlokaal.' Campagnevoeren op de dag van de verkiezingen is namelijk bij wet verboden. 'Daarna brengen we rapport uit aan de OVSE en die maakt dan een algemeen rapport over de eerlijkheid en vrijheid in het stemproces.'
Van Bommel en de andere waarnemers zijn heel de dag in touw. 'We zijn bij de opening van de kluizen van de stembiljetten en bij het laatste stemlokaal blijven we tot alle stemmen zijn geteld. Daarna gaan we mee met het hoofd van het stembureau als hij naar het centrale stembureau in de desbetreffende staat gaat om de stembiljetten fysiek over te dragen.'