Bedrijven kopen deze gegevens op omdat ze willen weten of potentiële nieuwe klanten kredietwaardig zijn en ze geen wanbetalers in huis halen, schrijft De Groene.
'Gegevens kunnen bij incassobureau terecht komen'
Thomas Muntz van De Groene Amsterdammer en Investico en één van de auteurs van het stuk, legt uit dat er talloze gegevens worden opgekocht: van inkomensgegevens tot algemene gegevens. 'We focussen vooral op de 'negatieve betaalervaring', dus momenten waarop mensen in contact zijn geweest met een incassobureau. Dus als je vergeten bent een rekening te betalen of je betwist een vordering, dan kan het bij een incassobureau terechtkomen.' De grootste van deze incassodatabedrijven, Vesting Finance, heeft data van 10,5 miljoen Nederlanders, zegt Muntz.
'Steeds geavanceerdere databases incassobureaus'
Uit het onderzoek blijkt verder dat incassobureaus de afgelopen jaren steeds geavanceerder databases hebben aangelegd. 'Het gaat steeds verder. We ontdekten één incassobureau dat nog niet de datamarkt op is dat spel- en taalfouten bijhoudt die je in het Nederlands maakt bij het invullen van online verzekeringsformulieren.' Ook de herkomst van een achternaam wordt soms bijgehouden en dat lijkt op een soort etnische registratie, meent Muntz.
'Anders dan BKR'
De Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR) houdt ook schuldinformatie bij, maar het belangrijkste verschil volgens Muntz is dat het kredieten zijn, zoals een hypotheek. 'Je weet dat als je een krediet afsluit, dan wordt dat daar geregistreerd. Hier weet je dat niet. Hier wordt niet duidelijk gemaakt dat persoonsgegevens overspringen van incassokantoor naar databedrijf. Of erna van databedrijf naar de Nuon, die wil weten hoe vaak je een rekening niet hebt betaald. En bij iedere sprong zegt de wet dat je iemand moet informeren, en dat gebeurt niet.'
Vesting Finance: 'Onderzoeksmethode klopt niet'
Vesting Finance liet aan BNR weten niet te willen reageren op zender. Wel zei het bedrijf dat de onderzoeksmethode niet klopt en de hoor en wederhoor niet goed is toegepast door de onderzoeksgroep. Dat betwist Muntz, die zegt dat de onderzoeksgroep het bedrijf al meerdere malen heeft benaderd en het artikel twee weken voor publicatie heeft opgestuurd. 'Wat betreft de onderzoeksmethode: die staat uitgebreid beschreven in ons stuk.'
'Autoriteit Persoonsgegevens liet steken vallen'
Het stuk van De Groene heeft ook flinke kritiek op de Autoriteit Persoonsgegevens, die toezicht had moeten houden. 'Zodra bij hen binnenkwam dat incassobureaus steeds meer persoonsgegevens gaan opslaan, moest er een onderzoek ingesteld worden over de manier waarop deze bureaus te werk gaan. We weten dat het een moeilijke industrie is. Daar gaan heel veel onduidelijke schuldpapieren in rond. Je verlangt van een toezichthouder dat die er pro-actief naar handelt, dat doen ze niet.'
De onderzoeksgroep vroeg van tien mensen schuldprofielen op en kocht deze profielen later als klant op. Daaruit bleek dat de vergelijking mank ging. De profielen die mensen zelf kregen bleken heel algemeen, als klant kreeg de onderzoeksgroep veel meer informatie. In de tussentijd kregen de mensen geen melding van het doorgeven van hun persoonsgegevens.
Reactie Autoriteit Persoonsgegevens
In een reactie laat de Autoriteit Persoonsgegevens weten dat zij de praktijken van incassobureaus niet onderzocht hebben, maar dat het 'ernstig en onrechtmatig' lijkt. 'De hoofdlijn is dat jouw data, die heel gevoelig zijn, niet aan anderen mogen worden overgedragen als daar niet een grondslag voor is', zegt Wolfsen.
Vesting Finance zegt dat dat gebeurt met toestemming van de Autoriteit Persoonsgegevens, maar voorzitter Aleid Wolfsen bestrijdt dat. 'Dat is mij niet bekend, maar we hebben hier geen concreet onderzoek naar gedaan. We maken dagelijks mee dat mensen die gegevens verwerken zeggen een rechtmatig belang te hebben. Dat blijkt vaak niet het geval.'
Volgens Wolfsen heeft de Autoriteit Persoonsgegevens de zaak niet goed onderzocht, stomweg door een gebrek aan menskracht. Die menskracht zou volgend jaar dankzij extra geld van de overheid moeten verdubbelen. Tot op heden zijn er nog weinig klachten over het onderwerp binnengekomen, zegt Wolfsen.