'Bulkdata kunnen wel degelijk aanslagen voorkomen'
De claim dat het verzamelen van bulkdata geen aanslagen heeft voorkomen is totaal ongegrond, zegt Rob de Wijk van het HCSS in Boekestijn en De Wijk. Hij baseert zich op een rapport van de Britse premier aan het parlement, waarin zestig gevallen worden beschreven die het nut van de interceptie van bulkdata aangeven.
In het rapport staan volgens De Wijk niet alleen gevallen van terrorismebestrijding, maar ook voorbeelden van het onderscheppen van grote hacks en kinderpornonetwerken. Om te zoeken naar de 'speld in de hooiberg' moet je nou eenmaal eerst de hooiberg identificeren, meent hij, waarbij voldoende waarborgen voor de privacy zijn ingebouwd. 'Die gevallen zijn redelijk goed uitgesplitst in de verschillende vormen van interceptie. Je kunt niet zien wat voor berichten er worden uitgewisseld. Het gaat over metadata, het verzamelen van gegevens over dataverkeer.'
Dat er een toetsingscommissie komt zodra de Wiv - of zogenaamde sleep- of antiterreurwet er uiteindelijk toch komt, is volgens David Korteweg van Bits of Freedom een goede zaak. Al moet het toezicht dan wel worden verbeterd. Dat heeft ook de Raad van State geconstateerd en dat kán volgens historicus en oud-VVD-Kamerlid Arend Jan Boekestijn door van de CTIVD en de specifieke toetsingscommissie één orgaan te maken. En, zo meent Korteweg, je moet die instantie bindende, verplichtende middelen bieden. 'Hier vinden we elkaar, absoluut', bevestigt De Wijk.
Metadata
Korteweg is het oneens met het onderscheid dat wordt gemaakt tussen de inhoud van communicatie en metadata. 'Ook op basis van die metadata kun je ontzettend veel zeggen. Als ik jouw locatiegegevens aan de hand van de telefoon een aantal dagen zou registreren, kun je bij wijze van spreke zien met wie je 's avonds het bed deelt. Uiteindelijk is het grote verschil tussen Google en Facebook en wat de geheime diensten doen, dat je bij de eerste nog zelf de keuze hebt om überhaupt van die diensten gebruik te maken.'
Het bewaken van de veiligheid is ontzettend belangrijk, erkent Korteweg. Toch is dat eerder een capaciteitsprobleem dan een kwestie van meer bevoegdheden voor de inlichtingendiensten. Hij wijst op de ruime bevoegdheden in de VS die kennelijk niet hebben kunnen voorkomen dat de presidentsverkiezingen hoogstwaarschijnlijk zijn beïnvloed door de Russen. 'Door die bevoegdheid komen onschuldige burgers ten onrechte in het vizier van de geheime diensten. Dat vinden wij een principieel onjuist uitgangspunt.'
Kern van de rechtsstaat
Een vitale democratie moet zichzelf kunnen beschermen, zegt Boekestijn. De aanname dat iemand onschuldig is, is immers de kern van onze rechtsstaat. De angst bestaat dat met deze wet opeens iedereen schuldig wordt, maar dat is niet zo, meent hij. 'Voordat je gegevens verzamelt moet je toestemming vragen van een toetsingscommissie, met twee rechters erin. Dus er zijn wel degelijk staatsrechtelijke waarborgen dat je niet zomaar iedereen kunt pakken.'
