BNR sprak met meerdere buitenlandse journalisten die tegenwerking door de Nederlandse overheid hebben ervaren. Eén van hen is de Spaanse journalist David Morales Urbaneja.
Op 9 april 2020 trok Urbaneja naar het Binnenhof om daar verslag te doen van een demonstratie van Extinction Rebellion. Hij is werkzaam als freelancejournalist voor verschillende Spaanstalige media, waaronder een outlet dat zich voornamelijk richt op het verslaan van demonstraties. In die hoedanigheid was hij bij deze protestactie aanwezig, 'die al gauw uit de hand liep'.
Bij polsen gegrepen
'Een agent stapte op mij af en vroeg mij om mijn perskaart. Ik had een perskaart van de Buitenlandse Persvereniging bij me en die liet ik dan ook zien.' Morales vertelt dat de politie aanvankelijk de perskaart accepteerde, maar toen er mensen werden gearresteerd en hij dat vastlegde moest hij zich nogmaals accrediteren. 'Agenten vertelden mij dat het niet de juiste perskaart was, waarna ik bij mijn polsen werd gegrepen en naar het politiebureau moest komen. Ik was gearresteerd.'
In gebrekkig Nederlandse maakte hij kenbaar dat de politie een fout beging. Morales is immers al jaren journalist. 'Maar ik werd echt behandeld als crimineel. Per toeval kon ik rekenen op vrijlating.' Morales stond namelijk met zijn burgerservicenummer als journalist in het politiesysteem. Toen hij voor zijn werk eens de Russische ambassade filmde, was hij door een oplettende agent geregistreerd als journalist. Daardoor kon hij na drie uur gaan, ruim na het verstrijken van zijn deadline.
Ook Fransman Antoine Mouteau, eveneens freelancejournalist, is niet te spreken over de omgang met Nederlandse overheidsinstanties. Hem werd de toegang ontzegd tot de Haagse Turfmarkt, waar een coronademonstratie plaatsvond. Volgens Mouteau kreeg hij geen toegang omdat zijn perskaart niet echt zou zijn. 'Terwijl die perskaart van de International Federation of Journalists is.'
'Berichtgeving over Nederland bemoeilijkt'
'Ik deed toen verslag namens Radio France. Als ik dan niet mijn werk kan uitvoeren betekent in feite dat mijn opdrachtgever mij niet gaat betalen.' Alleen Nederlandse politieperskaarten worden geaccepteerd, maar dat is vervelend voor als je hier niet gestationeerd bent, zegt Mouteau. Dan is het lastig om aan zo'n kaart te komen, ook omdat een KvK-inschrijving een vereiste is. 'Het is jammer want zo wordt berichtgeving van buitenlandse journalisten over Nederland bemoeilijkt.'
Morales herkent zich in Mouteau's verhaal. 'Voor collega-journalisten die uit Berlijn komen om hier verslag te doen, is het lastig om aan een Nederlandse politieperskaart te komen. Een internationaal erkende perskaart zou dan moeten volstaan.' Volgens beiden werpt de politie tegen dat er veel valse kaarten in omloop zouden zijn, maar Morales meent dat verificatie een kwestie van googelen is. 'Dan zie je meteen of iemand is wie hij beweert te zijn.'
Aangifte geweigerd
Journalist Imane Rachidi stapte nadat ze online bedreigd werd naar de politie en voelde zich eveneens niet geholpen. De correspondent, die als standplaats Nederland heeft, had in 2016 een geruchtmakend verslag geschreven over homoseksualiteit in de Arabische wereld. Daardoor werd zij op Twitter meermaals met de dood bedreigd. De Nederlandse politie weigerde de aangifte in ontvangst te nemen, omdat zij Spaans is en de bedreigingen uit het buitenland afkomstig waren.
'De politie vertelde mij dat ze geen bevoegdheid had. Terwijl ik in Nederland geregistreerd sta, en de bedreigers het voornemen hadden om mij hier op te zoeken.' Een aantal maanden later volgde per brief de excuses van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Daarin stond ook het verzoek om haar aangifte opnieuw in te dienen.
Klachten over de manier waarop de Nederlandse overheid zicht opstelt tegenover buitenlandse journalisten stapelen zich op, ziet Britta Behrendt, directrice van de Buitenlandse Persvereniging in Nederland. 'We worden vaak aan het lijntje gehouden, of niet serieus genomen.' Dat maakt het werk lastiger, terwijl ook buitenlandse journalisten voor een publiek staan, benadrukt Behrendt. 'Zo verzochten wij verschillende ministeries om een interview met de net aangetreden ministers, en kregen we te horen dat de overheid daar geen belang bij heeft.'
Excuses politie
Journalisten met wie BNR sprak geven aan dat de politie in alle gevallen haar excuses heeft aangeboden voor het vertoonde gedrag.
De politie laat in een reactie weten verbaasd te zijn over de situatie. ‘Wij zijn niet op de hoogte van de brede trend waar de Buitenlandse Persvereniging in Nederland van spreekt', zegt een woordvoerder. ‘Wij hanteren mediacodes waar perskaarten deel van uitmaken, met name de politieperskaart. Iedere buitenlandse journalist kan zijn of haar perskaart omzetten naar eentje van de politie via de Nederlandse Vereniging van Journalisten.’
De woordvoerder benadrukt dat de persvrijheid voor de politie van groot belang is en dat zij deze ook willen beschermen. ‘Onze agenten worden erin opgeleid burger te beschermen en zo ook de persvrijheid.’