Valse beschuldiging cokegebruik
Hoe makkelijk is het om onwaarheden te verspreiden via een juice-kanaal? Heel makkelijk, zo blijkt uit onderzoek van BNR. Een wazige video was voor Yvonne Coldeweijer voldoende om BNR-presentatrice Talitha Muusse ten overstaan van een kleine half miljoen Instagramvolgers te beschuldigen van cokegebruik. Wat Coldeweijer niet wist, is dat BNR dit filmpje in samenwerking met Muusse produceerde en naar het juicekanaal opstuurde.
Lees ook | Zo werkt een juicekanaal: nepfilmpje voldoende voor valse beschuldiging cokegebruik
Eerder moest Coldeweijer voor de rechter verschijnen naar aanleiding van een video over zangeres Samantha Steenwijk. In deze video zei Coldeweijer dat de zangeres illegale dieetpillen gebruikt om af te vallen, wat volgens Steenwijk niet waar is.
Vorige maand deed de rechter hierover uitspraak, en bepaalde onder meer dat de activiteiten van Coldeweijer onder het begrip ‘journalistiek’ vallen. Advocaat mediarecht Berber Brouwer kan dat begrijpen. ‘Je moet de term journalistiek vrij neutraal bekijken. Dit is geen kwaliteitsjournalistiek, het is zelfs vrij belabberde journalistiek. Maar de Europese rechter heeft gezegd dat ieder platform dat zich richt op het verspreiden van informatie, ideeën of denkbeelden en daarnaast onafhankelijk is, in principe te beschouwen is als journalistiek. Dat geldt dus ook voor het platform van Coldeweijer.’
Mediajournalist Mark Koster noemt het werk van Coldeweijer een journalistieke activiteit, maar vindt het geen journalistiek. 'De rechter vergelijkt deze zaak met een case uit 1996, die draaide om een Engelse onderzoeksjournalist die zijn bronnen niet wilde prijsgeven. Dat wilde Yvonne Coldeweijer ook niet. Op basis daarvan heeft de rechter gezegd dat dit ook journalistiek is. Het lijkt erop dat journalisten nu vinden dat de rechter ongelijk heeft. Maar ik vind het een geweldige uitspraak, omdat we leven in een tijd waarin mensen met een enorm bereik op Twitter en YouTube zowel juiste als onjuiste informatie kunnen verspreiden. Dan voldoe je volgens deze rechter aan journalistieke normen.’
Podcast | Geen regels voor juice-kanalen nodig
'In het geval van Talitha heeft Coldeweijer wel wederhoor gedaan en een slag om de arm gehouden. Ze heeft zich dus al een beetje journalistiek gedragen. En dát voor iemand die tot voor kort totaal verbaasd was over het feit dat ze in dat kamp werd getrokken', nuanceert Koster.
Maar hij praat de video van Coldeweijer niet goed. 'Als ze de BNR-redactie had gebeld om navraag te doen over Talitha, had ze zeker een voldoende gekregen. Maar dat heeft ze niet gedaan.'
Verantwoordelijkheid
Volgens Brouwer is het een goede zaak dat de rechter tegen Coldeweijer heeft gezegd: je bent een juice-kanaal, maar ook een journalist met de verantwoordelijkheid om zorgvuldige journalistiek te bedrijven. ‘Juist in deze tijd is het belangrijk dat het publiek ervan op aan kan dat als er nieuws wordt gepubliceerd, de journalist in ieder geval zijn of haar best heeft gedaan om aan te tonen dat iets klopt', zegt Brouwer.
Kwaliteitskeurmerk
Een journalistiek keurmerk zou geen slecht idee zijn, denkt Koster. ‘Maar waar ik wel op tegen ben, is als er een soort beroepsgroep zou komen. En dat iemand anders dan gaat bepalen wie journalist is. Dat is een doodenge manier.’
Huub Evers, deskundige op het gebied van mediaethiek, is ook positief over een kwaliteitskeurmerk dat nieuwsorganisaties, bloggers en vloggers zelf bij de Raad voor de Journalistiek zouden kunnen aanvragen.
‘Een aantal jaren geleden is er in de journalistiek een forse discussie geweest over het kwaliteitskeurmerk. Men wilde dat uiteindelijk niet. Want wie deelt zo'n keurmerk dan uit? Maar ik zou me nu goed kunnen voorstellen dat iemand vanuit eigen wil een kwaliteitskeurmerk wil nemen en bijvoorbeeld een vignet van de Raad voor de Journalistiek op zijn of haar site wil zetten. Uit eigen beweging, en niet opgelegd door een kwaliteitspolitie. Die kant moeten we niet op. We zweren in Nederland voortdurend bij zelfregulering, en we willen dat de overheid zich daar verre van houdt. Dan moeten we ook proberen om buiten de overheid zover mogelijk te komen', aldus Evers in BNR's podcast De Nieuwsdag.